Giáo án (Luyện từ và câu lớp 5) Câu đơn và câu ghép - Chân trời sáng tạo

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

Hoạt động 1: Hình thành khái niệm về câu đơn và câu ghép.

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- HS nắm được khái niệm về câu đơn và câu ghép.

- HS vận dụng kiến thức vào những bài tập hoặc câu hỏi có liên quan.

b. Tổ chức thực hiện:

- GV mời đại diện 1 – 2 HS đọc yêu cầu BT1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu:

Mùa đông đến. Gió bấc hun hút, trời rét căm căm. Rặng xoan trút xuống những chiếc lá cuối cùng, những chùm quả ngả sang màu vàng sậm và khô tóp lại. Lúa đang kì chín rộ nên thôn xóm nhộn nhịp hẳn lên. Lũ sẻ non theo bố mẹ ra đồng, chúng ríu rít giành thóc rơi với đàn chim ri đá. Đàn chim gáy cũng bay về. Chúng tha thẩn nhặt thóc.

Theo Hà Lương

a. Đoạn văn có mấy câu?

b. Xác định chủ ngữ, vị ngữ của từng câu.

c. Xếp các câu vào nhóm thích hợp:

- GV tổ chức cho HS thảo luận, thống nhất kết quả trong nhóm nhỏ.

- GV mời 1 – 2 HS chữa bài trước lớp, các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

a. Đoạn văn có 7 câu.

b. Xác định chủ ngữ (CN), vị ngữ (VN) của từng câu:

(1) Mùa đông/ đến.

   CN  VN

(2) Gió bấc/ hun hút, trời/ rét căm căm.

 CN1   VN1 CN2  VN2

(3) Răng xoan/ trút xuống những chiếc lá cuối cùng, những

 CN1     VN1

chùm quả/ ngả sang màu vàng sẫm và khô tóp lại.

CN2   VN2

(4) Lúa/ đang kì chín rộ nên thôn xóm/ nhộn nhịp hẳn lên.

 CN1  VN1        CN2   VN2

(5) Lũ sẻ non/ theo bố mẹ ra đồng, chúng/ ríu rít giành thóc

CN1      VN1       CN2

rơi với đàn chim ri đá.

 VN2

(6) Đàn chim gáy/ cũng bay về.

 CN        VN

(7) Chúng/ tha thẩn nhặt thóc.

 CN   VN

c. Nhóm câu đơn: (1), (6), (7).

Nhóm câu ghép: (2), (3), (4), (5).

- GV tổ chức cho HS xác định yêu cầu của BT2: Có thể tách các cụm chủ ngữ - vị ngữ trong các câu ghép ở bài tập 1 thành các câu đơn không? Vì sao?

- GV tổ chức cho HS tìm câu và dấu hiệu nhận biết trong nhóm nhỏ.

- GV tổ chức cho HS chia sẻ, thống nhất kết quả trong nhóm nhỏ, dán kết quả vào bảng nhóm.

- GV mời 1 – 2 nhóm HS chữa bài trước lớp, các nhóm khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

Không thể tách các cụm chủ ngữ – vị ngữ trong các câu ghép thành câu đơn, vì mỗi cụm chủ ngữ – vị ngữ có mối quan hệ chặt chẽ với (những) cụm chủ ngữ – vị ngữ khác trong từng câu.).

- GV tổ chức cho HS rút ra những điều cần ghi nhớ về câu:

• Câu đơn là câu do một cụm chủ ngữ – vị ngữ tạo thành.

• Câu ghép là câu do nhiều cụm chủ ngữ – vị ngữ (vế câu) ghép lại với nhau tạo thành. Mỗi vế câu thể hiện một ý và có quan hệ chặt chẽ với vế khác trong câu.

- HS đọc yêu cầu BT.

- HS thực hiện theo hướng dẫn của GV.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS đọc yêu cầu BT.

- HS thực hiện theo yêu cầu của GV.

- HS hoạt động nhóm.

- HS chữa bài.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS đọc ghi nhớ.