Giáo án Văn 10 bài Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

*HS đọc kỹ phần I,II SGK và trả lời câu hỏi theo nhóm

Nhóm 1,2:

- Phương tiện chủ yếu dùng để nói là gì?

- Khi nói, người nói và người nghe có quan hệ với nhau như thế nào ? ( quan hệ trực tiếp )

- Từ ngữ và câu được sử dụng để nói có gì đáng chú ý?

Đại diện nhóm trình bày

Các nhóm nhận xét

Gv hoàn thiện

Nhóm 3,4

- Phương tiện chủ yếu để viết là gì?

- Điều kiện để giao tiếp bằng ngôn ngữ viết?

- Từ ngữ và câu được trong ngôn ngữ viết có gì đáng chú ý? (Từ ngữ và câu phải bám sát các chuẩn mực của ngôn ngữ cộng đồng )

Đại diện nhóm trình bày

Các nhóm nhận xét

Gv hoàn thiện

- Cần phân biệt giữa nói và đọc như thế nào ?

@ Lưu ý hai trường hợp:

- Ngôn ngữ nói được ghi lại bằng chữ viết trong văn bản.

- Ngôn ngữ viết được trình bày bằng lời nói miệng.

I-Đặc điểm của ngôn ngữ nói:

- Là ngôn ngữ âm thanh, là lời nói trong giao tiếp hàng ngày. Nó diễn ra tức thời, mau lẹ, nên người nói ít có điều kiện lựa chọn gọt giũa, người nghe ít có điều kiện suy ngẫm, phân tích kỹ.

- Ngữ điệu đa dạng và có vai trò quan trọng, có sự phối hợp của các phương tiện hỗ trợ (nét mặt, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ,… của người nói ).

- Từ ngữ đa dạng, có sự tham gia của các lớp từ khác nhau. Câu thường tỉnh lược thành phần, đồng thời lại có những câu rườm rà, có yếu tố dư thừa, trùng lặp.

II-Đặc điểm của ngôn ngữ viết:

- Là ngôn ngữ được thể hiện bằng chữ viết trong văn bản và được tiếp nhận bằng thị giác

- Người viết có điều kiện suy ngẫm, lựa chọn gọt giũa, người đọc có điều kiện đọc lại, nghiền ngẫm để lĩnh hội được thấu đáo - phạm vi không gian lớn, thời gian lâu dài.

- Có sự hỗ trợ của dấu câu, các ký hiệu văn tự, hình ảnh, bảng, biểu, sơ đồ,…

- Từ ngữ lựa chọn, thay thế nên có điều kiện đạt được tính chính xác. Câu văn thường dài, nhiều thành phần và có kết cấu phức tạp, nhưng được tổ chức mạch lạc, chặt chẽ.

HS thảo luận nhóm

Nhóm 1: bài tập 1

Nhóm 2: bài tập 2

Nhóm 3: bài tập 3

Đại diện nhóm trình bày

Các nhóm nhận xét

Gv hoàn thiện

1. Bài tập 1:

- Thuật ngữ của các ngành khoa học: vốn chữ, từ vựng, ngữ pháp, bản sắc…

- Việc tách dòng sau mỗi câu -> rõ luận điểm.

- Việc dùng chấm câu.

2. Bài tập 2:

Phân tích đặc điểm ngôn ngữ nói trong đoạn trích cần chú ý.

- Từ hô gọi trong lời nhân vật: kìa, này, ơi, nhỉ.

- Từ tình thái: có khối…đấy, thật đấy…

- Kết cấu: Có…thì, đã …thì.

- Các từ ngữ thường dùng trong ngôn ngữ nói.

- Mấy, có khối, nói khoác, sợ gì, đằng ấy.

- Phối hợp lời nói cử chỉ: cười như nắc nẻ, liếc mắt, cười tít.

3. Bài tập 3:

a. Bỏ từ “thì” “đã” thay hết ý.

bằng từ khác chỉ mức độ “rất”.

b. Thay “vống lên” bằng quá mức thực tế.

Thay “Đến mức độ vô tội vạ” bằng “một cách tuỳ tiện” bỏ từ “như”.