Giáo án Văn 10 bài Thơ Hai-kư của Ba-sô

Tìm hiểu chung:

? Em đọc phần tiểu dẫn và nêu những nét chính về Ba Sô?

Học sinh : Đọc tiểu dẫn, phát biểu

- GV : Cho HS thảo luận về hình thức và nội dung của thơ Hai- cư.

- GV khái quát và cung cấp thêm một số tri thức về thơ Hai- cư

I. Tìm hiểu chung:

1. Vài nét về tác giả Ba Sô

- BaSô (1644-1694) tên thật là Masuô Bashô (Tùng Vĩ Ba Tiêu) là một nhà thơ nổi tiếng của văn học Nhật Bản.

- Quê ở tỉnh Iga (nay là tỉnh Miê)

- Gia đình thuộc tầng lớp võ sĩ cấp thấp.

- Khoảng năm 28 tuổi chuyển đến Ê-đô (Tôkiô) sống và sáng tác thơ Hai-cư với bút danh Ba Sô (Ba Tiêu)

- 10 năm cuối đời, ông đi khắp đất nước viết du ký và làm thơ Hai Cư

- Ông mất ở OsaKa khi mới 50 tuổi

- Tác phẩm nổi tiếng nhất: “Lối lên miền Oku” (1689)

2. Giới thiệu về thơ Hai - cư

a. Hình thức:

- Hai - cư là loại thơ cực ngắn, gồm 17 âm tiết, ngắt nhịp thành 03 đoạn theo thứ tự thường là 5 âm - 7 âm - 5 âm.

b. Nội dung:

- Thơ Hai- cư thường phản ánh trạng thái tâm hồn người Nhật : Ưa thích và hòa nhập với thiên nhiên để tìm vẻ đẹp thuần khiết của nó và giải thoát tâm linh mình.

- Thơ Hai- cư đậm chất thiền, thể hiện ở sự vắng lặng, đơn sơ, u huyền, mềm mại, nhẹ nhàng …

Đọc- hiểu văn bản

Đọc chậm, rõ, biết dừng lại ở khoảng lặng của các câu thơ.

- HS : Tự đọc lại, suy ngẫm về sức gợi cảm của từng hình ảnh.

- Thảo luận nhóm:

+ Nhóm 1: bài 1

+ Nhóm 2: bài 2

+ Nhóm 3: bài 3

+ Nhóm 4: bài 6

? Tìm quý ngữ của các bài thơ

? Tìm tứ thơ và xác định nội dung của các bài thơ.

Đại diện nhóm trình bày

Các nhóm khác nhận xét, bổ sung

GV hoàn thiện

GV: Chuỗi hình ảnh kết hợp: giọt nước mặt - mớ tóc bạc - làn sương thu tạo nên trường liên tưởng, gợi mở các lớp nghĩa:

+ Tóc mẹ như sương - con khóc cho đời mẹ buồn thương trong nỗi ngậm ngùi

+ Giọt nước mắt như sương - hòa tan nỗi đau của con vào thiên nhiên.

+ Cuộc đời mỏng manh như hạt sương ngắn ngủi, vô thường.

→ Bài thơ mơ hồ, đa nghĩa, ghi dấu khoảnh khắc thiêng liêng của tình mẫu tử, nối kết giữa mất - còn, hữu hạn - vô hạn

GV: Chuỗi hình ảnh liên kết sự vật: không gian (ánh sáng)- hoa anh đào màu sắc)- làn sóng hồ (vật thể)

→ Bức tranh mùa xuân giao hòa, mềm mại, nhẹ nhàng, thể hiện quan niệm vạn vật tương giao.

→ Gợi nỗi buồn man mác trước sự rơi rụng của cái Đẹp trong mùa xuân

II. Đọc- hiểu văn bản

1. Bài 1

- Quý ngữ: Mùa sương - mùa thu

- Nội dung: Đất khách, đất lạ hóa thành quê hương khi đã có thời gian sống, gắn bó và xa cách.

2. Bài 2:

- Quý ngữ: Chim Đỗ quyên - mùa hè

- Sự chuyển đổi cảm giác: Tiếng chim gợi nhớ đến kinh đô. Ở kinh đô mùa hè gợi nhớ kinh đô ngày xưa kỷ niệm đã qua.

3. Bài 3:

- Quý ngữ: Làn sương thu - mùa thu

- Cuộc đời ngắn ngủi, mong manh như làn sương hay dòng nước mắt của người con đối với mẹ.

4. Bài 6

- Quý ngữ: Hoa đào - mùa xuân

- Hoa đào rụng lả tả như mây hoa rơi xuống làm mặt nước hồ gợn sóng.

→ Triết lý sâu sắc: Sự tương giao giữa các sự vật, hiện tượng trong vũ trụ, thiên nhiên