Giáo án Văn 10 bài Tổng quan văn học Việt Nam (tiết 2)

3. Tìm hiểu nội dung chủ yếu của văn học Việt Nam

Mục tiêu: hướng dẫn HS hiểu về nội dung của văn học Việt Nam qua các thời kỳ

Tổ chức thực hiện:

Thao tác 1: Phản ánh quan hệ với thế giới tự nhiên

- GV: Mối quan hệ giữa con người với thế tự nhiên được thể hiện như thế nào?

Yêu cầu HS cho VD

- HS: đọc SGK và trả lời. Cho VD

- GV gợi ý cho HS căn cứ SGK để phát hiện ra nét cơ bản về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên.

Dẫn chứng:

+ Trong VH trung đại con người thường được biểu hiện bằng hình ảnh ước lệ nào?

Ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh đó là gì?

- HS: nêu theo cách hiểu

- GV: định hướng

VD: Tùng, trúc, cúc ,mai, Long , lân , qui, phụng.

- GV chốt ý chính

+ Với con người thiên nhiên còn là người bạn thân thiết, gắn bó với con người. Tình yêu thiên nhiên đã trở thành nội dung quan trọng trong văn học.

+ Trong VH trung đại, hình ảnh thiên nhiên thường gắn liền với lý tưởng đạo đức thẩm mỹ.

- HS: theo dõi ghi bài

Thao tác 2: Tìm hiểu việc phản ánh quan hệ giữa con người với quốc gia

- GV: Mối quan hệ giữa con người và quốc gia dân tộc được biểu hiện như thế nào?

Tại sao Chủ nghĩa yêu nước lại trở thành một trong những nội dung quan trọng của VHVN? Kể một số tác phẩm tiêu biểu cho nội dung này?

- HS: trả lời (dựa vào SGK)

+ Nam quốc sơn hà , Hịch tướng sĩ, Bình Ngô Đại Cáo,Tuyên ngôn độc lập, tác gia yêu nước lớn như: Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Chiểu, Phan Bội Châu, Hồ Chí Minh, Tố Hữu, đã xây dựng nên một hệ thống tư tưởng yêu nước hoàn chỉnh.

- GV chốt lại: Đó là tình yêu quê hương xứ sở, tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc, về lịch sử dựng nước và giữ nước, là lòng căm thù giặc và ý thức dám xả thân vì nghĩa lớn.

- HS: theo dõi ghi bài

Thao tác 3: tìm hiểu con người trong quan hệ xã hội

- GV: theo em con người trong quan hệ xã hội cần yếu tố và phẩm chất như thế nào? Nêu dẫn chứng.

- HS: suy nghĩ và trả lời

- GV chốt lại:

o Trong xã hội có giai cấp đối kháng, VH đã lên tiếng tố cáo các thế lực chuyên quyền bạo ngược, và thể hiện sự cảm thông chia sẻ với người bị áp bức, đau khổ.

o Trong xã hội trung đại đã miêu tả thực tế đen tối của giai cấp thống trị, quan tâm và đòi quyền sống cho con người.

o Trong VH hiện đại chủ nghĩa yêu nước xây dựng được những mẫu người lý tưởng biết phát huy vẻ đẹp truyền thống, vừa biết làm giàu cho đất nước và cho bản thân mình.

- HS ghi bài

Thao tác 4: Tìm hiểu con người trong quan hệ xã hội

- GV: Theo em con người trong văn học bắt đầu thể hiện ý thức cá nhân như thế nào? Thể hiện ra sao?

- HS: đọc SGK và trả lời

- GV: chốt lại + giảng thêm:

Bắt đầu manh nha từ TK XVIII và ngày càng đậm nét. Xu hướng chung của VH dân tộc là xây dựng một đạo lý làm người với nhiều phẩm chất tốt đẹp: nhân ái, thủy chung, tình nghĩa, đức hi sinh vì chính nghĩa, đấu tranh chống chủ nghĩa khắc kỷ của tôn giáo đề cao quyền sống cho con người nhưng không chấp nhận chủ nghĩa cá nhân cực đoan.

- HS: theo dõi ghi bài

- GV: khắc sâu kiến thức: con người với thiên nhiên , xã hội , ý thức bản thân

4. Tổng kết

Mục tiêu:

- Hướng dẫn HS nhận xét đánh giá chung về bài tổng quan

- Rút ra kiến thức cần khắc sâu về VHVN

Tổ chức thực hiện

- GV yêu cầu HS nêu nhận xét chung về VHVN

- Yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK

- HS: đọc ghi nhớ SGK

- GV nhấn mạnh ý chính cần ghi nhớ

o Văn học Việt Nam có hai bộ phận lớn: Văn học dân gian, văn học viết

o Văn học viết Việt Nam: văn học trung đại, hiện đại phát triển qua 3 thời kỳ

o Thể hiện chân thật, đời sống, tình cảm, tư tưởng con người Việt Nam.

o Học văn học dân tộc là bồi dưỡng nhân cách, đạo đức, tình cảm, quan niệm thẩm mỹ và trau dồi tiếng mẹ đẻ.

- HS ghi nhớ bài

III. Một số nội dung chủ yếu của VHVN

1. Phản ánh quan hệ với thế giới tự nhiên

- Quá trình nhận thức, cải tạo chinh phục thế giới tự nhiên hoang dã, xây dựng cuộc sống, tích luỹ hiểu biết phong phú về thiên nhiên

2. Phản ánh mối quan hệ giữa con người với quốc gia dân tộc.

- Con người Việt Nam sớm có ý thức xây dựng quốc gia dân tộc của mình. Đất nước ta gắn với lịch sử chống ngoại xâm. Vì vậy một nền VH yêu nước có giá trị nhân văn sâu sắc xuyên suốt lịch sử VHVN.

3. Con người trong quan hệ xã hội

- Cảm thông chia sẻ với người bị áp bức

- Quan tâm con người

- Xây dựng mẫu người có lí tưởng cao đẹp

4. Con người VN và ý thức bản thân

- Nhân ái, thủy chung, tình nghĩa, đức hi sinh vì chính nghĩa, đấu tranh chống chủ nghĩa khắc kỷ của tôn giáo đề cao quyền sống cho con người

IV. Tổng kết

Ghi nhớ (SGK)