Giáo án Chuyên đề Ngữ văn 11 Cánh diều (năm 2025 mới nhất) | Giáo án Chuyên đề học tập Ngữ văn 11

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

B1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS trả lời câu hỏi

- GV chuẩn bị câu hỏi đặt vấn đề và các câu hỏi gợi mở giúp HS giải quyết vấn đề:

CH1:Hãy kể tên các tác giả, tác phẩm VHTĐ mà em  đã biết, đã học ở chương trình THCS?

CH2: VB nào sau đây không thuộc VHTĐ:

a. Bình Ngô Đại Cáo.

b. Hịch tướng sĩ

c. Chiếc lược ngà

d.  Truyện Kiều

- GV yêu cầu nhóm HS dùng kĩ thuật ghi chú bên lề để chuẩn bị nội dung trình bày

B2. Thực hiện nhiệm vụ học tập: HS suy nghĩ và thực hiện nhiệm vụ.

B3. Báo cáo kết quả:  GV yêu cầu một số HS trả lời và nhận xét.

B4. Kết luận, nhận định

 GV nhận xét, hướng dẫn HS chốt ý dẫn vào bài

Gợi ý 1: Các tác giả VHTĐ: Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Đình Chiểu…

- HS đưa ra một số tác phẩm HS được học ở THCS ( Nam quốc sơn hà – Lí Thường Kiệt, Hịch tướng sĩ – Trần Quốc Tuấn, Đại cáo bình Ngô – Nguyễn Trãi, Qua đèo Ngang – Bà huyện Thanh Quan).

Gợi ý 2: Đáp án c

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu những vấn đề chung về VHTĐ

B1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS trả lời phiếu học tập 1

B2. Thực hiện nhiệm vụ học tập: HS hoàn thành phiếu học tập 1.

B3. Báo cáo kết quả và thảo luận:  GV yêu cầu một số HS trình bày sản phẩm và nhận xét.

B4. Kết luận, nhận định

 GV nhận xét, chốt ý

1. Văn học trung đại

a. Khái niệm Văn học trung đại Việt Nam

- Là tên gọi của bộ phận VH viết.

- Được hình thành và phát triển trong thời trung đại ( thời kỳ chế độ phong kiến Việt Nam ) từ Tk X đến hết thế kỷ XIX.

b. Tiến trình phát triển của VHTĐVN.

b.1. Giai đoạn từ thế kỉ X - XIV

b.1.1. Hoàn cảnh lịch sử - xã hội

- Dân tộc ta giành được quyền độc lập tự chủ.

- Lập nhiều chiến công chống giặc ngoại xâm: chống Tống, quân Nguyên- Mông.

- Xây dựng đất nước hoà bình, vững mạnh, chế độ phong kiến ở thời kì phát triển.

b.1.2 Các bộ phận văn học

- VH viết chính thức ra đời tạo bước ngoặt lớn.

- Gồm hai bộ phận song song tồn tại và phát triển:

+VH chữ Hán.

+VH chữ Nôm.

b.1.3. Nội dung

- Cảm hứng yêu nước chống xâm lược và tự hào dân tộc với âm hưởng hào hùng, mang hào khí Đông A.

- Hào khí Đông A: hào khí thời Trần- tinh thần quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược, tự hào dân tộc.

- Các tác giả, tác phẩm tiêu biểu:

+ Lí Thường Kiệt: Nam quốc sơn hà.

+ Đỗ Pháp Thuận: Quốc tộ.

+ Lí Công Uẩn: Thiên đô chiếu.

+ Trần Hưng  Đạo: Hịch tướng sĩ.

+ Trương Hán Siêu: Bạch Đằng giang phú...

b.1.4. Nghệ thuật

- VH viết bằng chữ Hán đạt được những thành tựu lớn: văn chính luận, văn xuôi viết về đề tài lịch sử, văn hoá, thơ, phú.

- VH viết bằng chữ Nôm bước đầu phát triển.

- Hiện tượng văn- sử- triết bất phân.

b.2. Giai đoạn từ thế kỉ XV- XVII:

b.2.1. Hoàn cảnh lịch sử - xã hội:

- Chiến thắng giặc Minh, triều Hậu Lê được thành lập, chế độ PK đạt độ cực thịnh ở cuối thế kỉ XV.

- Nội chiến: Mạc- Lê, Trịnh- Nguyễn chia cắt đất nước vào thế kỉ XVI- XVII khiến chế độ PK suy yếu.

→ Nhìn chung tình hình xã hội vẫn ổn định.

b.2.2 Các bộ phận văn học

- VH chữ Hán và VH chữ Nôm đều phát triển, đạt nhiều thành tựu.

b.2.3 Nội dung

- Tếp tục phát triển cảm hứng yêu nước, tự hào dân tộc, khẳng định dân tộc và triều đình PK.

  VD: Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập (Nguyễn Trãi); Hồng Đức quốc âm thi tập, Thánh Tông di thảo (Lê Thánh Tông);...

- Phản ánh, phê phán hiện thực xã hội đương thời với những tệ lậu, suy thoái về đạo đức.

  VD: Thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm, Truyền kì mạn lục (Nguyễn Dữ),...

b.2.4 Nghệ thuật

- VH chữ Hán: đạt thành tựu vượt bậc ở văn chính luận và văn xuôi tự sự.

- VH chữ Nôm: thơ Nôm phát triển, xuất hiện xu hướng Việt hoá thơ Đường luật, các khúc ngâm, vịnh, diễn ca lịch sử bằng thơ lục bát và song thất lục bát phát triển.

b.3. Giai đoạn từ thế kỉ XVIII- nửa đầu thế kỉ XIX

b.3.1. Hoàn cảnh lịch sử - xã hội

- Nội chiến PK tiếp tục gay gắt, kéo dài khiến chế độ PK suy thoái.

- Phong trào nông dân khởi nghĩa sôi sục, đỉnh cao là khởi nghĩa Tây Sơn, diệt Trịnh- Nguyễn, quân Xiêm và quân Thanh, thống nhất đất nước.

- Tây Sơn thất bại, nhà Nguyễn khôi phục vương triều PK chuyên chế.

- Đất nước bị đặt trước hiểm họa xâm lược của thực dân Pháp.

→ Là giai đoạn lịch sử đầy biến động, có bi kịch và có anh hùng ca.

→ Nền văn học dân tộc phát triển mạnh, kết tinh nhiều tác giả, tác phẩm văn học xuất sắc → được đánh giá là giai đoạn VH cổ điển.

b.3.2. Các bộ phận văn học

- VH chữ Hán phát triển.

- VH chữ Nôm phát triển đạt đỉnh cao.