(Siêu ngắn) Soạn bài Sự sống và cái chết - Kết nối tri thức

Bài viết soạn bài Sự sống và cái chết trang 75, 76, 77 siêu ngắn gọn sách Ngữ văn 10 Kết nối tri thức giúp học sinh lớp 10 dễ dàng soạn văn 10.

(Siêu ngắn) Soạn bài Sự sống và cái chết - Kết nối tri thức

A/ Hướng dẫn soạn bài Sự sống và cái chết

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Khi quan sát những biểu hiện cụ thể của sự sống trên Trái Đất, điều gì đã khiến bạn suy nghĩ, băn khoăn hoặc tò mò?

Trả lời:

- Sự sống bắt nguồn từ đâu?

- Tại sao sinh vật đều có tuổi thọ nhất định?

- Nếu không phải Trái Đất, sinh vật có thể tồn tại không?

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

1. Dự đoán nội dung cụ thể sẽ được triển khai trong bài viết dựa vào nhan đề và đoạn thứ nhất.

Văn bản thông tin xoay quanh khái niệm và ý nghĩa của sự sống và cái chết trên Trái Đất.

2.Việc tác giả tưởng tượng ra một chuyến “du hành” ngược thời gian có ý nghĩa gì?

- Giúp người đọc dễ hình dung về sự hình thành của sự sống trên Trái Đất theo một hệ thống.

- Tạo ra sự sinh động, hấp dẫn cho văn bản.

3.Chú ý những thuật ngữ chuyên ngành sinh học được sử dụng trong đoạn 3, 4 và tác dụng của chúng.

- Các thuật ngữ chuyên ngành sinh học: động vật, thích nghi, đào thải, sinh vật đơn bào, động vật nguyên sinh, động vật đa bào, tuyệt chủng,...

=> Tăng sự thuyết phục, chính xác về thông tin nêu trong văn bản.

4. Sự khác nhau giữa các vật vô sinh và các sinh vật là gì?

Vật vô sinh	Các sinh vật
Không có sự sống, là các hạt, các nguyên tử; chúng không cần phải đấu tranh để sinh tồn.	Có sự sống, phải đấu tranh để sinh tồn, để không bị đào thải, bị chết hay bị tuyệt chủng.

 

* Sau khi đọc

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Văn bản Sự sống và cái chết viết về đề tài gì? Từ việc liên hệ tới những văn bản khác cùng đề cập đề tài này mà bạn đã đọc, hãy cho biết góc độ tiếp cận vấn đề riêng của tác giả.

Trả lời:

- Đề tài: sự sống và cái chết của sinh vật trên Trái Đất.

- Tác giả tiếp cận vấn đề sự sống và cái chết từ lịch sử tiến hóa của các sinh vật trên Trái Đất để thấy được mối quan hệ giữa sự sống và cái chết.

Câu 2 (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Tóm tắt những thông tin chính trong văn bản và chỉ ra cách tác giả sắp xếp, tổ chức các thông tin đó.

Trả lời:

- Thông tin chính:

+ Phần 1: Hai hướng cơ bản của lịch sử sự sống trên Trái Đất.

+ Phần 2: Chuyến du hành ngược về xa xưa của Trái Đất.

+ Phần 3: Sự thích nghi, sinh tồn, tuyệt chủng của các loài sinh vật trong quá trình tiến hóa.

+ Phần 4: Mối quan hệ giữa sự sống và cái chết, vai trò của chúng đối với các loài sinh vật trên Trái Đất.

=> Cách sắp xếp, tổ chức thông tin của tác giả:

- Tác giả đưa thông tin khái quát à Triển khai các nội dung cụ thể khác nhau (nhắc về lịch sử xa xưa của sự sống, sự thích nghi để tồn tại của sinh vật) à Khái quát hóa và mở rộng thông tin. => Triển khai logic, chặt chẽ.

Câu 3 (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Dựa vào nội dung văn bản, vẽ sơ đồ mô tả quá trình phát triển của sự sống trên Trái Đất.

Trả lời:

Câu 4 (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2):Văn bản đưa lại cho bạn hiểu biết gì về mối quan hệ giữa "đấu tranh sinh tồn" và "tiến hóa", giữa "sự sống" và "cái chết"?

Trả lời:

 “Đấu tranh sinh tồn” và “tiến hóa” là các mối quan hệ cùng tồn tại, bổ sung để cùng phát triển, không loại trừ mà hỗ trợ, phụ thuộc nhau.

Câu 5 (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Ngoài việc biết thêm các thông tin khoa học về Trái Đất, bạn còn nhận được những thông điệp gì từ văn bản Sự sống và cái chết? Trình bày suy nghĩ của bạn về những thông điệp đó.

Trả lời:

- Thông điệp: Cái chết là một phần của sự sống, đó là quy luật tất yếu của mọi sinh vật trên thế giới. Con người cần trân trọng cuộc sống và sống thật trọn vẹn, có ý nghĩa, sống có ích và hạnh phúc với mỗi sự lựa chọn của mình.

Câu 6 (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Những đặc trưng của loại văn bản thông tin đã được thể hiện như thế nào trong văn bản này? Các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm hoặc nghị luận đã được phối hợp sử dụng như thế nào và tạo được hiệu quả ra sao?

Trả lời:

* Đặc điểm của văn bản thông tin:

- Bố cục rõ ràng, logic, chia đoạn theo luận điểm, có sự liên kết chặt chẽ giữa các đoạn.

- Sử dụng tữ ngữ chuyên ngành chính xác, văn bản trở nên đáng tin cậy, thuyết phục mà không bị rườm rà, khó hiểu.

- Văn phong khách quan, đúng trọng tâm vấn đề.

* Các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm  nghị luận được sử dụng xen kẽ, phối hợp chặt chẽ để văn bản truyền tải nội dung hiệu quả.

Yếu tố miêu tả	Yếu tố tự sự	Yếu tố biểu cảm	Yếu tố nghị luận
Đoạn 2,3,4: sử dụng nhiều danh từ riêng, động từ, tính từ (vi khuẩn, đa dạng, thằn lằn tiền sử,...)	Đoạn 1,3,4: sự kiện, tình tiết, giọng người kể chuyện	Đoạn 1,2: các từ bộc lộ thái độ “đáng kinh ngạc”, “thích thú”, “sợ cứng người”,...	Đoạn 1,3,4: lí lẽ, bằng chứng nhằm thể hiện quan điểm của người viết và thuyết phục người đọc.

Câu 7 (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Có thể đổi nhan đề của văn bản thành Sự sống và cái chết của các loài sinh vật trên Trái Đất được không? Vì sao?

Trả lời:

- Không nên thay đổi nhan đề vì nhan đề “Sự sống và cái chết” vừa mang tính cô đọng, ngắn gọn, vừa bao quát, thể hiện được nội dung tác giả triển khai trong bài, đồng thời tạo hứng thú, tò mò cho người đọc.

Câu 8 (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Vấn đề tác giả đặt ra trong văn bản này đã tác động như thế nào đến nhận thức của bạn về cuộc sống?

Trả lời:

Cuộc sống luôn nhiều màu sắc nhưng sự sống của mỗi người đều hữu hạn và nhỏ bé trước quy luật của thời gian. Con người cũng có rất nhiều giới hạn và không thể chống lại tạo hóa. Vì vậy, trong cuộc đời mỗi người cần trân trọng quá khứ, sống trọn vẹn ở hiện tại và chuẩn bị thật tốt để luôn sẵn sàng và sống có ý nghĩa cho tương lai sau này.

* Viết kết nối với đọc 

Bài tập (trang 77 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Thu thập thông tin về một loài sinh vật bạn muốn tìm hiểu. Trình bày thông tin đó bằng một đoạn văn (khoảng 150 chữ)

* Hướng dẫn:

- Hình thức:

+ Viết được đoạn văn theo đúng yêu cầu khoảng 150 chữ.

+ Đoạn văn thông tin về một sinh vật.

- Nội dung:

+ Trình bày những thông tin thu thập được về một loài sinh vật.

+ Đoạn văn đảm bảo trình bày thông tin hợp lí, khách quan, xác thực; có thể lồng ghép yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận để tăng sức hấp dẫn, sinh động.

Đoạn văn tham khảo

Golden Retriever, còn gọi là chó săn lông vàng hoặc chó tha mồi, là giống chó có kích thước trung bình. Thuộc họ nhà chó ưa hoạt động, chơi đùa, chúng rất trung thành và thông minh và có cơ thể khỏe mạnh. Chúng có bộ lông màu từ vàng kem đến vàng nâu. Chúng có cái đầu to, mõm hơi vát nhưng kèm với bộ hàm rộng và rất khỏe cùng với hàm răng sắc bén. Mũi có màu đen, mắt biểu cảm màu nâu với viền sẫm. Đôi tai cỡ nhỡ, cụp. Cổ dài, khỏe và khá cơ bắp. Ngực rộng. Đuôi dài và không bao giờ cong. Golden Retriever là loài chó có bản năng truy tìm và phát hiện con mồi nhạy bén nên thường được huấn luyện trở thành chó đặc vụ,... Đặc điểm chung của loài này là rất hiền lành và thông minh, trung thành và thích chơi đùa. Nhờ ưu điểm là luôn mong muốn làm hài lòng chủ nhân, khả năng học hỏi và tình yêu con người đã biến chúng trở thành những người giúp việc tận tụy cho con người, và đặc biệt là những người khuyết tật.

B/ Học tốt bài Sự sống và cái chết

1/ Nội dung chính Sự sống và cái chết

Văn bản khái quát về lịch sử sự sống trên Trái Đất. Sự sống trên Trái Đất cách đây 3 tỉ năm và 140 triệu năm thông qua sự có mặt của các sinh vật. Sự ra đời và tuyệt chủng của một số sinh vật. Cuối cùng tác giả tìm ra nguyên nhân vì sao các loài tiến hóa và tự hoàn thiện.

2/ Bố cục văn bản Sự sống và cái chết

- Gồm 4 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “các loài theo thời gian”: Khái quát về lịch sử sự sống trên Trái Đất.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “làm bạn sợ cứng người”: Sự sống trên Trái Đất cách đây 3 tỉ năm và 140 triệu năm thông qua sự có mặt của các sinh vật. 

+ Phần 3: Tiếp theo đến “các loài chiếm giữ”: Sự ra đời và tuyệt chủng của một số sinh vật.

+ Phần 4: Còn lại: Tìm ra nguyên nhân vì sao các loài tiến hóa và tự hoàn thiện.

3/ Tóm tắt văn bản Sự sống và cái chết

Văn bản bàn về sự sống và cái chết của muôn loài trên Trái Đất, thông qua việc tái hiện tiến trình phát triển của các loài sinh vật, bài viết chỉ ra sự song hành của sự sống và cái chết cũng như ý nghĩa của cái chết đối với sự sống.

4/ Nội dung, nghệ thuật văn bản Sự sống và cái chết

- Nội dung:

+ Văn bản đã giúp nhận ra sự hữu hạn và nhỏ bé của con người trong lịch sử sự sống của Trái Đất.

+ Văn bản giúp người đọc suy ngẫm nhiều hơn đến ý nghĩa của cuộc sống, và bản thân cần làm gì để duy trì sự sống.

- Nghệ thuật:

+ Lập luận chặt chẽ, lí lẽ dẫn chứng sắc bén, chính xác cụ thể.

+ Ngôn ngữ khoa học chính xác dễ hiểu.

+ Văn phong cô động, xúc tích.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Kết nối tri thức siêu ngắn, hay khác:

• Nghệ thuật truyền thống của người Việt

• Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu

• Thực hành tiếng Việt trang 89

• Viết một văn bản nội quy hoặc văn bản hướng dẫn nơi công cộng

• Thảo luận về văn bản nội quy hoặc văn bản hướng dẫn nơi công cộng

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (siêu ngắn)
• Giải Chuyên đề học tập Văn 10 Kết nối tri thức
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)

---