(Siêu ngắn) Soạn bài Dưới bóng hoàng lan - Kết nối tri thức

Bài viết soạn bài Dưới bóng hoàng lan trang 46, 47, 48, 50, 51, 52 siêu ngắn gọn sách Ngữ văn 10 Kết nối tri thức giúp học sinh lớp 10 dễ dàng soạn văn 10.

(Siêu ngắn) Soạn bài Dưới bóng hoàng lan - Kết nối tri thức

A/ Hướng dẫn soạn bài Dưới bóng hoàng lan

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 46 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Với cảnh vật xung quanh và với những người thân yêu, kỉ niệm nào mỗi khi nhớ lại, bạn thấy thật ấm áp, dễ chịu? Nếu được yêu cầu kể lại, bạn sẽ kể như thế nào?

Trả lời:

Kí ức ngày nhỏ mỗi lần đi ngủ được mẹ xoa lưng, hát ru những bài hát quen thuộc sẽ mãi là những kỉ niệm tươi đẹp không thể phai mờ trong tâm trí tôi.

Câu 2 (trang 46 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Đã bao giờ bạn có nhu cầu được sống chậm lại để cảm nhận sâu sắc hơn ý nghĩa của những điều vốn rất bình dị hằng ngày.

Trả lời:

Tôi tin rằng trong cuộc đời, ai cũng có những lúc muốn được sống chậm lại, thời gian ngừng chảy trôi để được ở bên cạnh những người thân yêu, được sống trong những khoảng khắc tươi đẹp, bình dị và vô giá.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

1. Chú ý dấu hiệu để nhận biết ngôi của người kể chuyện.

Ngôi kể thứ ba khi người viết đứng bên ngoài chứng kiến toàn bộ và kể lại câu chuyện. Tác giả gọi tên các nhân vật và thuật lại lời nói, hành động của nhân vật.

2. Tâm trạng của Thanh khi trở về với không gian thân thuộc.

Thanh thấy bình yên và thong thả.

3. Trạng thái tình cảm của Thanh khi nhận ra cây hoàng lan. Chú ý những chi tiết về cây hoàng lan trong toàn câu chuyện.

- Trạng thái tình cảm của Thanh khi nhận ra cây hoàng lan: thấy tâm hồn nhẹ nhõm tươi mát như vừa tắm ở dưới suối.

- Chi tiết về cây hoàng lan:

+ Lá cây rung động trong gió, thân cây vút cao.

+ Mùi hương thơm của hoa thoảng thoảng bay vào.

+ Kỉ niệm hồi bé, Thanh thường nhặt hoa dưới gốc cây mà nay cây đã lớn rồi.

4. Lưu ý sự đan xen giữa lời của người kể chuyện và lời độc thoại nội tâm của nhân vật.

- Lời người kể chuyện trong việc miêu tả những cử chỉ ngoại hiện của Thanh: “Chàng cảm động gần ứa nước mắt.” 

- Những đoạn độc thoại nội tâm của nhân vật Thanh khi suy nghĩ về bà: “Bà yêu thương cháu quá”, câu Thanh tự hỏi “Tiếng ai?”, “Mà bà làm bếp có một mình thôi ư?”.

- Câu văn “Nghe quen quá mà Thanh không nhớ được” vừa là lời của người kể chuyện vừa biểu thị nội tâm của nhân vật.

=> Lời người kể và lời độc thoại nội tâm của nhân vật đan xen vào nhau, làm rõ hơn tâm trạng, suy nghĩ của nhân vật Thanh.

5. Biểu hiện tình cảm của Nga và Thanh (qua lời nói, tâm trạng).

- Nga: 

+ Lời nói: nhẹ nhàng, chan chứa yêu thương: “Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá”

+ Tâm trạng: hạnh phúc, nhớ thương, thẹn thùng.

- Thanh

+ Lời nói: “chẳng biết nói gì”

+ Tâm trạng: buồn, tiếc nuối, lòng dịu lại

6. Ý nghĩa lời đối thoại giữa bà cụ và Nga về chuyện hái hoa hoàng lan.

- Bà cụ đơn thuần hỏi lí do Nga hái hoa sớm vậy. Ngược lại, lời nói và ánh nhìn của Nga với Thanh ẩn ý sự bày tỏ kín đáo tình cảm của Nga với Thanh.

7. Chi tiết nào ở phần kết giúp bạn dự đoán sự tiến triển tình cảm giữa Thanh và Nga.

- Thanh đứng nhìn cây hoàng lan và nhờ người gửi lời dặn đến Nga.

- Thanh nghĩ đến căn nhà như một nơi mát mẻ và sung sướng để chàng thường về nghỉ sau việc làm.

- Thanh biết rằng Nga sẽ vẫn đợi chàng, vẫn mong chàng.

+ Mỗi mùa Nga lại giắt hoàng lan trong mái tóc để tưởng nhớ mùi hương.

=> Dù chia xa nhưng Thanh và Lan vẫn luôn dành sự thương nhớ cho nhau, khiến bạn đọc có niềm tin vào một cái kết hạnh phúc của 2 người. 

 

* Sau khi đọc

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Câu chuyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ mấy? Ngôi kể ấy có nhất quán từ đầu đến cuối câu chuyện không?

Trả lời:

- Câu chuyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba.

- Ngôi kể nhất quán trong toàn bộ tác phẩm.

Câu 2 (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Hình ảnh thiên nhiên, con người, cảnh sinh hoạt,... hiện ra qua đôi mắt của nhân vật nào? Việc chọn điểm nhìn như vậy có ý nghĩa gì?

Trả lời:

- Hình ảnh thiên nhiên, con người, cảnh sinh hoạt được hiện ra qua đôi mắt của nhân vật Thanh - nhân vật chính của truyện.

- Việc chọn điểm nhìn như vậy vừa khắc họa bức tranh toàn cảnh của con người, thiên nhiên; vừa bộc lộ được nội tâm, cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật.

Câu 3 (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Lời đối thoại giữa bà và Thanh trong phần đầu của tác phẩm chủ yếu xoay quanh những chuyện gì? Tình cảm của các nhân vật bộc lộ như thế nào qua những lời đối thoại đó?

Trả lời:

- Lời đối thoại giữa bà và Thanh trong phần đầu của tác phẩm chủ yếu xoay quanh những chuyện nhỏ nhặt thường ngày trong sinh hoạt cuộc sống, khi Thanh được bà quan tâm, chăm sóc sau khi làm việc từ tỉnh về.

- Tình cảm bà cháu yêu thương, chân thành quan tâm nhau. Bà săn sóc, chăm lo cho người cháu đi xa trở về từng chút một bằng tình yêu thương, trìu mến. Ngược lại, Thanh cũng rất nhớ và quan tâm bà, cảm thấy bình yên, hạnh phúc khi bên bà. Giọng điệu nhẹ nhàng, âu yếm của các nhân vật cũng thể hiện rõ nét tình cảm nhân vật.

Câu 4 (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Phân tích những biểu hiện tình cảm giữa Nga và Thanh được khắc họa trong tác phẩm.

Trả lời:

 

Các biểu hiện	Nhân vật Thanh	Nhân vật Nga	Nhận xét biểu hiệu tình cả của 2 nhân vật
Lời nói	Chàng chợt nhớ, chạy vùng xuống nhà ngang, gọi vui vẻ: - Cô Nga”...	Nhẹ nhàng: “Anh Thanh! Anh về đấy à” - Anh Thanh độ này khác hẳn trước. Anh chóng nhớn quá. - Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá.	Hai người dành cho nhau những lời nói nhẹ nhàng mà chan chứa quan tâm, yêu thương
Cử chỉ	- Chàng nhìn cô thiếu nữ xinh xắn. - Thỉnh thoảng, chàng nhìn đôi môi thắm của Nga, hai má hồng. - Thanh tiễn Nga ra cổng, cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình.	- Nga ngửng nhìn Thanh, cười. - Nàng chỉ ăn nhỏ nhẹ, cầm chừng và buông đũa luôn để xới cơm cho Thanh. - Nàng nhìn lại Thanh, một chút thôi nhưng biết bao âu yếm.	Thanh và Nga có khi bộc lộ một cách kín đáo tình cảm, có khi lại mạnh mẽ và trực tiếp dành cho đối phương
Suy nghĩ, cảm xúc	- Có lúc Thanh lầm tưởng Nga là em gái ruột của mình. - Thanh nhớ lại hai bàn chân xinh xắn của Nga. - Thanh thấy mái tóc Nga thoang thoảng thơm như có giắt hoàng lan. - Có cái gì dịu ngọt chăng tơ ở đâu đây, khiến chàng vương phải. - Thanh biết rằng Nga vẫn sẽ đợi chàng và mong nhớ chàng như ngày trước.	Nga cũng cười hơi thẹn: “Anh con hái đấy ạ” và nàng nhìn Thanh mỉm cười. - Mỗi mùa cô lại giắt hoàng lan trong mái tóc để tưởng nhớ mùi hương.	Luôn suy nghĩ cho nhau, thấu hiểu nhau, dành cho nhau những tình cảm chân thành.

=> Tình cảm của Thanh và Nga dành cho nhau là “tình trong như đã, mặt ngoài còn e”, họ thương mến nhau chân thành, tuy chưa có lời tỏ tình nhưng trong lòng hai người đều nhen nhóm tình cảm khác lạ. Đó là những rung động đầu đời, tươi mới, bỡ ngỡ, trong sáng...

Câu 5 (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Trong Dưới bóng hoàng lan, nghệ thuật viết truyện của Thạch Lam biểu hiện rõ nhất qua cốt truyện, nhân vật hay lời kể? Hãy phân tích một trong ba yếu tố đó.

Trả lời:

- Nghệ thuật viết truyện của Thạch Lam biểu hiện rõ nhất qua lời kể.

- Văn bản có lời kể của người kể chuyện ngôi thứ ba, đậm chất trữ tình, in đậm dấu ấn riêng của Thạch Lam. Lời kể giới thiệu, miêu tả nhân vật, tả cảnh thiên nhiên, cảnh sinh hoạt, thể hiện điểm nhìn người kể và nhân vật, tạo giọng điệu riêng cho tác phẩm. Ngược lại, cốt truyện văn bản rất đơn giản và cũng chỉ có vài nhân vật hầu như không nó nét gì đặc biệt.

Câu 6 (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Theo bạn, nhan đề Dưới bóng hoàng lan có ý nghĩa gì?

Trả lời:

- Ý nghĩa nhan đề:

+ Không gian thân thuộc, nơi con người thể hiện những tình cảm chân thành, đẹp đẽ với nhau.

+ Không gian yên lành, mát mẻ, tĩnh lặng, đối lập với cuộc sống xô bồ bên ngoài.

+ Nơi ươm mầm mối tình đôi lứa trong sáng, đẹp đẽ.

Câu 7 (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Cảnh nào được miêu tả trong truyện gợi cho bạn nghĩ đến một bức tranh đẹp? Nếu cần chọn một cảnh để vẽ minh họa, bạn sẽ chọn cảnh nào? Vì sao?

Trả lời:

- Cảnh “trên con đường gạch Bát Tràng rêu phủ, những vòng ánh sáng lọt qua vòm cây,.... Thanh đi bên bà, người thẳng, mạnh, cạnh cụ bà cụ gầy còng. Tuy vậy, chàng vẫn thấy như chính bà che chở cho chàng, như ngày nhỏ,...”

- Em chọn cảnh trên vì đó là một khung cảnh bình yên, hạnh phúc đủ đầy của tình bà cháu. Bức tranh hài hòa khi có khung cảnh thiên nhiên xung quanh, trên con đường gạch có rêu phủ, có nắng, có vòm cây, có những kí ức hạnh phúc bên bà.

Câu 8 (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Nhà thơ Thế Lữ cảm nhận: Dưới bóng hoàng lan là tác phẩm "nhân từ như một lời yên ủi" (Thạch Lam - Về tác gia và tác phẩm, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2003, tr.147). Từ gợi ý đó, bạn hãy phân tích tình cảm của tác giả đối với con người và cuộc sống được thể hiện qua tác phẩm.

Trả lời:

- Ý nghĩa lời nhận xét: tác phẩm “nhân từ như một lời yên ủi” là một tác phẩm giàu tình thương, hiền lành, êm mát, làm dịu đi những phiền muộn, đau khổ của cuộc đời.

- Phân tích:

* Tình cảm, cách ứng xử của các nhân vật:

- Các nhân vật đều có sự nâng niu, trân trọng với từng cảnh vật, kỉ niệm, thể hiện qua 2 tuyến tình cảm:

+ Tình bà cháu thân thương: bà yêu thương, chăm sóc từ li từng tí cho cháu; người cháu quan tâm, nhớ thương, cảm thấy bình yên, thanh thản khi được trở về bên bà.

+ Tình cảm mơ hồ, tinh tế nhưng dịu ngọt của mối tính mới chớm, tinh khôi của đôi bạn trẻ.

=> Bằng lời văn trữ tình đặc trưng của mình, Thạch Lam đã viết lên câu chuyện đầy yêu thương, an lành và đẹp đẽ như bức tranh mùa hạ. Tác giả khiến bạn đọc cảm thấy yên bình, nhẹ nhõm khi đọc tác phẩm và tràn đầy niềm tin vào tình yêu của con người. Đó cũng chính là tư tưởng, tình cảm của tác giả với cuộc sống và con người.

* Viết kết nối với đọc 

Bài tập (trang 52 sgk Ngữ văn 10 Tập 2): Viết đoạn văn khoảng (150 chữ) phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh ở đoạn văn cuối của phần kết truyện.

* Hướng dẫn:

- Hình thức:

+ Viết được đoạn văn theo đúng yêu cầu khoảng 150 chữ.

+ Đoạn văn nghị luận văn học phân tích tâm trạng nhân vật trong tác phẩm truyện.

- Nội dung:

+ Phân tích tâm trạng của nhân vật Thanh trong đoạn cuối của phần kết truyện.

+ Đảm bảo luận đề, luận điểm rõ ràng; lí lẽ, dẫn chứng xác thực, logic, thuyết phục.

Đoạn văn tham khảo

Khép lại truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan”, nhà văn Thạch Lam đã để lại trong lòng người đọc dư vị bâng khuâng, man mác nhưng cũng nhiều hi vọng vào tương lai, tựa như tâm trạng của Thanh trước những bước chân rời đi. Thời gian quá ngắn ngủi để được trở về căn nhà nhỏ nơi Thanh có những kí ức êm đềm thưở nhỏ. Chàng rời đi với nỗi niềm lưu luyến chẳng thể giấu. Chàng buồn vì phải chia xa chốn quen thuộc. Nhưng lòng chàng đã nhem nhóm thứ tình cảm đẹp đẽ, tinh khôi dành cho Nga - cô bạn ấu thơ. Thanh gửi giùm lời chào Nga với bác Nhân, và khi rời đi chàng biết Nga vẫn đợi chàng, vẫn nhớ mong chàng như ngày trước. Đó là một niềm tin, một niềm hy vọng cho con người khi bước tiếp trên hành trình của cuộc đời. Chính tâm trạng ấy có lẽ đã hé mở một sự tiến triển trong tình cảm giữa Thanh và Nga, hé mở một cái kết tươi sáng cho câu chuyện tình yêu vẫn còn đang bỏ ngỏ.

B/ Học tốt bài Dưới bóng hoàng lan

1/ Nội dung chính Dưới bóng hoàng lan

Câu chuyện kể lại lần Thanh trở về nhà thăm bà thăm nhà trong tâm trạng hạnh phúc, nghẹn ngào. Tại đây Thanh đã thể hiện tình cảm trong trẻo tinh khôi của mình với Nga.

2/ Bố cục văn bản Dưới bóng hoàng lan

- Gồm 3 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “Để bà hái mấy lá rau nấu canh ăn cho mát”: Thanh trở về nhà thăm bà thăm nhà và biểu hiện của tình bà cháu.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “ngồi ở bên đèn”: Thanh gặp lại Nga và sự chớm nở tình cảm của đôi trẻ. 

+ Phần 3: Còn lại: Thanh rời nhà và cảm thấy lòng trỗi dậy niềm vương vấn về Nga.

3/ Tóm tắt văn bản Dưới bóng hoàng lan

Văn bản Dưới bóng hoàng lan xoay quanh một lần trở về quê thăm bà của nhân vật Thanh - mồ côi cha mẹ, sống cùng bà. Trong cảnh bình yên và thong thả của chốn xưa, những hình ảnh quen thuộc hiện lên, và bên cạnh mái tóc của bà, mùi hương hoàng lan nơi vườn và bên tóc mai của Nga khiến chàng trai trẻ xốn xang. Nhưng câu chuyện vẫn khép lại trong cảnh Thanh trở về tỉnh.

4/ Nội dung, nghệ thuật văn bản Dưới bóng hoàng lan

- Nội dung:

+ Ca ngợi câu chuyện tình cảm đẹp đẽ giữa Thanh và Nga

+ Những giây phút bình lặng bên gia đình, quê hương thân thuộc.

- Nghệ thuật:

+ Nghệ thuật tả cảnh đặc sắc.

+ Ngôn ngữ giản dị, nhẹ nhàng, thấm thía

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Kết nối tri thức siêu ngắn, hay khác:

• Một chuyện đùa nho nhỏ

• Thực hành tiếng Việt trang 59

• Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học

• Thảo luận về một vấn đề văn học có ý kiến khác nhau

• Củng cố, mở rộng trang 68

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (siêu ngắn)
• Giải Chuyên đề học tập Văn 10 Kết nối tri thức
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)

---