Viết một bài văn nghị luận phân tích văn bản ngữ liệu Một trận bão cuối năm của Bùi Hiển

Câu hỏi Viết một bài văn nghị luận phân tích văn bản ngữ liệu Một trận bão cuối năm của Bùi Hiển huộc bộ Ngữ liệu ngoài sgk lớp 12 đầy đủ câu hỏi đọc hiểu và viết có hướng dẫn chi tiết giúp Giáo viên có thêm tài liệu ôn tập cho học sinh ôn thi Văn Tốt nghiệp THPT đạt kết quả cao. Mời các bạn đón đọc:

Viết một bài văn nghị luận phân tích văn bản ngữ liệu Một trận bão cuối năm của Bùi Hiển

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ 70 Ngữ liệu ngoài sgk lớp 12 phần Truyện bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

Nội dung truyện Một trận bão cuối năm

MỘT TRẬN BÃO CUỐI NĂM (trích)

(Bùi Hiển)

“Ấy là hôm hăm chín, ngày cuối năm.

Nửa đêm, sau khi nghe trên đền nổ ba chiếc lõi sắt báo giờ giao thừa, làng bỗng dậy ran tiếng pháo. Đám nhà giàu, mà trận bão vừa qua không làm thiệt hại, ầm ĩ đón mừng năm mới. Tiếng huyên náo sục vào những nhà dân chài. Niềm bi thống chợt thức dậy càng bóp lòng những mụ nhà quê. Họ ngờ ngạc lắng nghe tiếng mừng xôn xao của thiên hạ.

Lát sau một đám người tụ họp trước miếu thờ dựng cạnh ngả đường ra cửa lạch. Họ vào miếu sì sụp khấn vái và hi vọng. Nhưng khi trở ra, khi tiếp xúc với bóng đêm lạnh và nghe rõ tiếng bể rền rĩ, ai nấy lại đều tấm tức muốn khóc. Họ đứng tần ngần, không muốn lìa nhau. Mỗi to buồn chung đã ràng buộc họ..

Phía trước mặt, cửa lạch in hình tam giác mờ mờ trắng. Sóng bể u trầm tha thiết. Giữa cái huyên náo đặc đen và bao la ngoài kia, chồng con họ hiện ở chỗ nào? Trong tiếng sóng, phải chăng có chen lời than vãn của những kẻ đáng thương chết không mồ mả, thân thể bị nước mặn hung hãng nhồi lắc, ray rứt đến rã rời từng mẩu thịt sũng mềm?

Một mụ nói: “Về ta!”. Nhưng không ai nhúc nhích. Khoảng trắng mờ tam giác như thu hết linh hồn mọi người: trí não giãn căng, họ như mong đợi một sự xuất phàm. Và họ đã được chứng kiến một cảnh tượng kì lạ.

Có phải mọi người đều hoa mắt, vì đã nhìn lâu trong bóng tối? Sự chấn động gây bởi những ngày chờ đợi vô vọng đã đánh loạn thị giác họ chăng? Nhưng mãi ngày nay, tuy việc đã lùi xa theo thời gian, những người trong cuộc đều đoán chắc đã thấy rõ ràng và kể lại được tách bạch từng tiểu tiết.

Họ thấy giữa khoảng bể đen mở mọc lên một điểm ánh sáng xanh, tiếp sau đó mọc thêm hai điểm nữa cũng màu xanh biếc y hệt. Trông giống ba vì sao vừa ngoi ở nước lên, gióng thẳng hàng như buộc lấy nhau bằng một sợi dây. Những điểm ánh sáng ấy bay tới phía cửa lạch, to dần thành những ngọn đèn le lói chiếu mờ mờ ra chung quanh, làm nổi những bóng đen lớn thon dài. Người ta nhận ra được hình chiếc thuyền. Buồn không thấy căng lên, không nghe chèo khuấy nước. Nhưng ba chiếc thuyền tiến vào rất nhanh. Ba ngọn đèn vuông tỏa ánh sáng xanh mờ bí mật, không soi rõ những bóng người lố nhố trên thuyền. Thuyền đi rất êm, như cách lướt trong bóng tối, không chạm mặt nước. Những hình người không động và im lìm. Chợt một bóng người ở thuyền đầu tách ra tiến đến phía mũi và nói bằng một giọng nghe xa xôi: “Được rồi đó. Thôi quay trở lại, anh em...”

Mụ Can Túc tưởng nhận ra tiếng chồng, hồi hộp hỏi ra: “Bố thằng Can đó phải không?. Người kia giơ đèn lên ngang mặt, nhìn vào bờ hỏi lại: “Tiếng ai như tiếng mẹ thằng Can?”.

Nhờ ánh đèn, mọi người đều nhận rõ mặt bác Can Túc. Bác cười lặng lẽ miệng dịch đến mang tai. Hai mắt lóng lánh một vẻ tinh quái, như giấu một sự bí mật gì.

Bác dệch miệng cười rất lâu, rồi nói lớn: “Anh gửi lời chào bà con cả. Anh em ở xa ghé về thăm nhà một tỉ, giờ đi đây”. Chưa ai kịp đáp gì, cũng chưa ai kịp hiểu những sự vừa xảy ra, thì ba chiếc thuyền đã đồng thời quay mũi. Người ta tưởng thấy bóng người cử động như đang chèo, nhưng không hề nghe tiếng nước xao động. Ba chiếc thuyền ma lặng lờ quay ra biển, trở về chốn vô cùng.

Mọi người sững sờ nhìn theo. Đột nhiên ba điểm ánh sáng xanh cùng một lúc vụt chim xuống đáy biển, như những tia hi vọng mong manh chẳng còn bao giờ trở lại.

Ngày hôm sau, bốn chiếc thuyền nữa lần về được lạch nhà. Một chiếc thứ năm đã bị giật xuống ngang của Nhật Lệ. Thuyền up, nhưng may bạn chải đều sống sót, họ lần lên Đồng Hới, tìm được đến nhà thầy mẹ tôi. Họ xin một bữa rượu, “uống để giải cái rét”. Cơm rượu no say, mỗi người được biếu một cái nón, bộ quần áo, một xuất tiền xe trở về làng.

Duy ba chiếc thuyền cuối cùng bặt tin tức. Bác Can Túc chỉ còn lưu lại trong kí ức mọi người hình ảnh nét cười lặng lẽ dếch đến tận mang tai, cái cười mang một vẻ vừa bí hiểm vừa tinh nghịch, hầu như vui vẻ nữa, cứ như thể bác đã tìm ra được cái bí quyết vượt qua mọi gian nguy khó trên đời và tới được nơi an ổn vĩnh viễn. Mỗi khi nhắc chuyện bác, người ta nói: “Mồ ma bác Can.”

(Trích Một trận bão cuối năm - Bùi Hiển, theo vnexpress.net)

Câu hỏi: Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích văn bản ngữ liệu “Một trận bão cuối năm” của Bùi Hiển.

Hướng dẫn trả lời:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích văn bản ngữ liệu “Một trận bão cuối năm” của Bùi Hiển.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Bùi Hiển: cây bút văn xuôi hiện đại, thường viết về cuộc sống của những con người lao động nghèo khổ, giàu nghị lực và giàu tình cảm.

- Giới thiệu tác phẩm “Một trận bão cuối năm”: tái hiện bi kịch mất mát của ngư dân miền biển sau cơn bão dữ, đồng thời thể hiện những chiêm nghiệm nhân sinh sâu sắc về sự sống và cái chết.

- Dẫn dắt và nêu vấn đề: phân tích đoạn trích để làm rõ giá trị hiện thực và triết lí nhân sinh mà tác phẩm gửi gắm.

* Thân bài:

a. Khung cảnh và tình huống truyện

- Thời điểm: đêm giao thừa – ranh giới giữa năm cũ và năm mới, vốn là khoảnh khắc sum họp, vui mừng.

- Sự đối lập:

+ Nhà giàu thì tưng bừng đón năm mới.

+ Những người dân chài thì đau đớn, lo âu, ngóng đợi tin chồng con mất tích trong bão.

- Không khí bao trùm: tang thương, nỗi buồn chung gắn kết những người phụ nữ trong cảnh ngộ cùng cực.

b. Chi tiết kì ảo – sự trở về của ba chiếc thuyền ma

- Hình ảnh kì ảo: ba ngọn đèn xanh, ba con thuyền lặng lẽ tiến vào bờ.

- Cuộc đối thoại của bác Can Túc và bà con:

+ Giọng nói xa xôi, bí ẩn.

+ Nụ cười bí hiểm, tinh nghịch nhưng như an ủi, trấn an người ở lại.

- Cảnh tượng huyền ảo nhưng lại được miêu tả rất chân thực, khắc sâu trong tâm trí người dân, trở thành một kỉ niệm không thể quên.

c. Ý nghĩa và triết lí nhân sinh

- Về mặt hiện thực: phản ánh nỗi đau thương, mất mát của ngư dân sau thiên tai; đồng thời thể hiện niềm hi vọng mong manh của họ vào sự trở về của người thân.

- Về mặt nhân sinh:

+ Cái chết không phải là dấu chấm hết, mà như sự mở ra một hành trình khác, về “chốn vô cùng”.

+ Nụ cười và lời nhắn gửi của bác Can Túc như một sự khẳng định: có thể thân xác mất đi, nhưng linh hồn và tình cảm vẫn còn mãi với người thân.

+ Thể hiện cái nhìn nhân văn, nhẹ nhàng về sinh – tử; sự an ủi tinh thần to lớn đối với những người ở lại.

d. Nghệ thuật

- Miêu tả tâm trạng tập thể (những người dân chài cùng nỗi đau chung).

- Sử dụng yếu tố kì ảo xen lẫn hiện thực tạo sự ám ảnh, lung linh mà sâu sắc.

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giọng văn trầm buồn, thấm đẫm tình thương.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị của đoạn trích: không chỉ phản ánh hiện thực khắc nghiệt của đời sống ngư dân miền biển mà còn gửi gắm triết lí nhân sinh đầy nhân văn: sự sống và cái chết chỉ là hai chặng của một hành trình.

- Liên hệ: gợi cho mỗi người niềm cảm thông sâu sắc với những phận đời bất hạnh và thái độ sống trân trọng, yêu thương hơn với sự sống hiện tại.

Bài văn tham khảo

Trong nền văn xuôi hiện đại Việt Nam, Bùi Hiển được biết đến là cây bút giàu trăn trở, thường hướng ngòi bút về những phận người nhỏ bé, đặc biệt là người dân chài miền biển. Ông không chỉ ghi lại những lát cắt hiện thực của cuộc sống mưu sinh đầy khắc nghiệt mà còn gợi mở những triết lí nhân sinh sâu xa về sự sống và cái chết. Trích đoạn “Một trận bão cuối năm” là minh chứng tiêu biểu, khi nhà văn tái hiện bi kịch mất mát của ngư dân sau cơn bão dữ, đồng thời làm nổi bật giá trị nhân văn trong cách nhìn nhận về cuộc đời.

Đoạn trích diễn ra vào đêm ba mươi Tết, thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đáng lẽ đó phải là thời điểm sum họp, vui mừng, nhưng trong cảnh ngộ của những người dân chài, niềm vui bị thay thế bằng nỗi buồn đau, chờ đợi. Một bên, nhà giàu náo nhiệt đón giao thừa, tiếng pháo ầm ầm vang lên. Một bên, những người vợ, người mẹ có chồng con mất tích trong bão thì thẫn thờ, bi thương, “không muốn lìa nhau” bởi nỗi đau chung đã ràng buộc họ lại. Sự đối lập ấy càng làm rõ hiện thực chua xót: thiên tai và số phận nghiệt ngã luôn đè nặng lên đôi vai những con người nghèo khổ.

Giữa nỗi tuyệt vọng mênh mông, họ bất ngờ chứng kiến một cảnh tượng kì lạ: từ biển đêm đen kịt, ba đốm sáng xanh hiện lên rồi hóa thành ba con thuyền lặng lẽ tiến vào cửa lạch. Cảnh tượng ấy vừa huyền ảo vừa chân thực, khiến những người dân bàng hoàng mà khắc cốt ghi tâm. Đặc biệt, chi tiết đối thoại của bác Can Túc với vợ con và bà con trong làng gây xúc động mạnh mẽ. Bác hiện về với nụ cười lặng lẽ, bí ẩn, như mang theo một niềm an ủi: “Anh gửi lời chào bà con cả. Anh em ở xa ghé về thăm nhà một tí, giờ đi đây.” Nụ cười ấy, lời nói ấy không chỉ gieo vào lòng người ở lại sự ấm áp mà còn gợi ra một quan niệm nhân sinh: cái chết không phải là dấu chấm hết tuyệt đối, mà là sự trở về một cõi an yên nào đó.

Giá trị lớn nhất của đoạn trích không nằm ở chi tiết kì ảo kịch tính mà ở ý nghĩa nhân văn sâu xa. Người dân miền biển đã quá quen với mất mát, song niềm hi vọng mong manh về sự trở lại của người thân vẫn còn. Và chính hình ảnh bác Can Túc hiện về đã hóa giải phần nào nỗi đau ấy, để cái chết trở thành sự tiếp nối, để tình cảm và linh hồn người đã khuất còn sống mãi trong ký ức của cộng đồng. Qua đó, Bùi Hiển gửi gắm triết lí: sự sống – cái chết chỉ là hai bến bờ của một dòng chảy, điều quan trọng là tình thương, là sự gắn bó giữa con người với con người.

Về nghệ thuật, tác phẩm đặc sắc ở bút pháp kết hợp giữa hiện thực và kì ảo. Hiện thực hiện lên trong nỗi đau chung của người dân chài sau bão, trong sự đối lập giữa nhà giàu và nhà nghèo. Yếu tố kì ảo lại đem đến dư ba ám ảnh, lung linh, khiến câu chuyện vượt thoát khỏi sự tăm tối để hướng tới ánh sáng nhân văn. Giọng văn trầm buồn, ngôn ngữ giàu hình ảnh đã khắc họa được chiều sâu tâm trạng và gợi suy tư cho người đọc.

Có thể nói, trích đoạn “Một trận bão cuối năm” không chỉ phản ánh hiện thực khắc nghiệt của đời sống ngư dân miền biển mà còn nâng đỡ tâm hồn người đọc bằng triết lí nhân sinh nhân văn: sự sống và cái chết vốn không chia lìa tuyệt đối, tình thương và kỉ niệm mới là thứ bất tử. Tác phẩm của Bùi Hiển vì thế không chỉ là tiếng khóc thương cho những kiếp người vất vả mà còn là lời nhắc nhở chúng ta phải trân trọng sự sống, biết sẻ chia và yêu thương hơn trong hiện tại.

Xem thêm các câu hỏi Đọc hiểu và Viết trong truyện Một trận bão cuối năm chọn lọc, hay khác:

• Xác định đề tài của truyện Một trận bão cuối năm.

• Chỉ ra bối cảnh của các sự việc trong đoạn trích Một trận bão cuối năm.

• Chi tiết khi tiếp xúc với bóng đêm lạnh và nghe rõ tiếng bể rền rĩ, ai này lại đều tấm tức muốn khóc khắc hoạ tâm trạng nào ở những người có người thân đi biển vẫn bặt vô âm tín trong trận bão?

• Trong đoạn trích Một trận bão cuối năm, hình ảnh “ba ngọn đèn xanh biếc” gợi cho người đọc những liên tưởng gì?

• Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), cảm nhận về triết lí nhân sinh được thể hiện trong câu chuyện Một trận bão cuối năm.

Xem thêm bộ ngữ liệu ngoài sách giáo khoa lớp 12 phần Truyện chọn lọc, hay khác:

• Đọc hiểu Khắc dấu mạn thuyền

• Đọc hiểu Lời yêu

• Đọc hiểu Trại bảy chú lùn

• Đọc hiểu Ngựa người và người ngựa

• Đọc hiểu Nàng Bua

• Đọc hiểu Bức tranh

• Đọc hiểu Thời xa vắng

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---