Cảm nhận về vẻ đẹp cảnh thu và tâm hồn nhà thơ Nguyễn Khuyến qua bài Thu điếu

Câu hỏi Cảm nhận về vẻ đẹp cảnh thu và tâm hồn nhà thơ Nguyễn Khuyến qua bài Thu điếu trong văn bản Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ Thu điếu thuộc bộ Ngữ liệu ngoài sgk dành cho học sinh lớp 9 đầy đủ câu hỏi đọc hiểu và viết có hướng dẫn chi tiết giúp Giáo viên có thêm tài liệu ôn tập cho học sinh lớp 9 ôn thi Văn vào 10. Mời các bạn đón đọc:

Cảm nhận về vẻ đẹp cảnh thu và tâm hồn nhà thơ Nguyễn Khuyến qua bài Thu điếu

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ Ngữ liệu ngoài sgk lớp 9 phần Văn bản nghị luận bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

Nội dung văn bản Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ Thu điếu

SỨC GỢI TẢ CỦA HÌNH ẢNH TRONG BÀI THƠ “THU ĐIẾU”

(Trần Đình Sử)

Mở đầu bài thơ, tác giả đã cho thấy một cảnh câu cá với ao thu và thuyền câu.

Chiếc thuyền bé tẻo teo làm cho ao trở nên rộng:

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.

Nhưng cái đáng chú ý trong cảnh này là không khí “lạnh lẽo” của mùa thu và làn nước “trong veo”, gợi ra một khung cảnh thật tinh khiết. Cả ao và thuyền như chỉ gợi ra cảnh câu cá, đúng hơn là một biểu trưng câu cá, tưởng như cảnh câu cá xinh xắn giữa một hòn non bộ nào. Nghĩa là nước trong, thuyền bé, gợi ra một cái thú chơi thanh tao, thoát tục, chứ không phải cuộc làm ăn kiếm lợi của ngư ông.

Phong cảnh ao thu thật tươi tắn và yên tĩnh:

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,

Là vàng trước gió khẽ đưa vèo.

Hai câu thơ dùng nét động để miêu tả cảnh tĩnh. “Sóng biếc” tương phản với “lá vàng” làm cho màu sắc sáng tươi, nổi bật, mĩ lệ.

Nhưng đáng chú ý hơn là không khí vắng lặng như ngự trị không gian. Sóng biếc theo làn gió nhẹ chỉ hơi gợn một tí, một cái gợn rất mơ hồ, phải chú ý lắm mới thấy rõ. Có lẽ do thuyền câu bất động. Còn chiếc lá vàng rơi vừa khsẽ, vừa nhanh (“khẽ đưa vèo”), không gây được một xao động nhỏ nào trong cái tĩnh mịch chung quanh.

Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.

“Tầng mây lơ lửng” ở giữa trời, chứng tỏ trời trong xanh, yên tĩnh cao vút thăm thẳm như mở ra chiều cao sâu vô tận. “Ngõ trúc quanh co’, chứng tỏ ngõ dài, uốn khúc, có chiều sâu và vẫn “vắng teo”. Cả hai chiều không gian cao, rộng đều vắng lặng hầu như tuyệt đối.

“Khách” là người khác, đối lại với chủ. “Khách vắng teo” là biểu trưng cho khung cảnh thanh tao, thoát tục như trong thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm: “Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/ Người khôn, người đến chốn lao xao”. “Khách vắng teo” chứng tỏ ông câu cá hình như hoàn toàn làm chủ khung cảnh nên thơ, vắng lặng của mình. [...]

(Trần Đình Sử, Thu điếu (trích), in trong Đọc văn học văn, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2001)

Câu hỏi: Từ đoạn trích Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ “Thu điếu” (Trần Đình Sử), hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 400 chữ) trình bày cảm nhận của anh/ chị về vẻ đẹp cảnh thu và tâm hồn nhà thơ Nguyễn Khuyến qua bài Thu điếu.

Hướng dẫn trả lời:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 400 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Cảm nhận về vẻ đẹp cảnh thu và tâm hồn nhà thơ Nguyễn Khuyến qua bài Thu điếu.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Khuyến: nhà thơ lớn của dân tộc, “nhà thơ của làng cảnh Việt Nam”.

- Dẫn dắt đến bài Thu điếu và đoạn trích của Trần Đình Sử, khẳng định đây là bức tranh mùa thu mang vẻ đẹp thanh sơ, gợi nhiều cảm xúc.

* Thân bài:

a) Cảm nhận về bức tranh thiên nhiên mùa thu

- Hình ảnh “ao thu lạnh lẽo nước trong veo” gợi sắc thu thanh khiết, trong trẻo, mang vẻ đẹp mộc mạc, giản dị.

- “Chiếc thuyền câu bé tẻo teo” cho thấy không gian rộng rãi, khoáng đạt, gợi thú vui câu cá thanh đạm, thoát tục.

- Nét vẽ động: “Sóng biếc theo làn hơi gợn tí”, “Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo” làm bức tranh tĩnh mịch mà vẫn tràn đầy sức sống.

- “Tầng mây lơ lửng”, “Ngõ trúc quanh co khách vắng teo” gợi không gian cao rộng, vắng lặng tuyệt đối, làm nổi bật vẻ yên ả, tĩnh lặng của cảnh thu.

b) Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ

- Tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, yêu thiên nhiên tha thiết, say mê cái đẹp bình dị.

- Khát vọng sống thanh cao, hòa hợp với thiên nhiên, xa lánh nơi bon chen, ồn ã.

- Gợi chất triết lý về lẽ sống nhàn: “Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ / Người khôn người đến chốn lao xao”.

c) Nghệ thuật đặc sắc

- Từ láy gợi hình, gợi cảm (“trong veo”, “lạnh lẽo”, “vắng teo”...).

- Miêu tả tinh tế, kết hợp hài hòa giữa động và tĩnh, màu sắc và âm thanh.

* Kết bài:

- Khẳng định vẻ đẹp bức tranh thu: thanh sơ, yên bình, gợi suy tư.

- Thể hiện tình cảm yêu mến, tự hào với thơ Nguyễn Khuyến và giá trị nghệ thuật của Thu điếu.

Bài viết tham khảo

Trong kho tàng thơ ca Việt Nam, Nguyễn Khuyến là một trong những nhà thơ tiêu biểu, được mệnh danh là “nhà thơ của làng cảnh Việt Nam”. Thơ ông giản dị mà tinh tế, gắn bó sâu sắc với quê hương, đất nước. Trong đó, bài Thu điếu (Câu cá mùa thu) là một thi phẩm nổi bật, mang đến cho người đọc bức tranh mùa thu đồng bằng Bắc Bộ đẹp đẽ, thanh sơ, đồng thời thể hiện tâm hồn cao đẹp của nhà thơ. Đoạn trích Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ “Thu điếu” của Trần Đình Sử đã giúp chúng ta cảm nhận rõ hơn giá trị của thi phẩm này.

Bức tranh mùa thu hiện lên trước hết với vẻ đẹp tinh khiết, dịu dàng. Ngay từ hai câu mở đầu:

“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo”

Hình ảnh “ao thu lạnh lẽo” gợi lên cái se lạnh của tiết trời giao mùa, đồng thời làm nổi bật sắc nước “trong veo” – một vẻ đẹp trong trẻo, tĩnh lặng, thanh khiết đến lạ thường. Trên mặt ao ấy, chiếc thuyền câu “bé tẻo teo” hiện lên thật nhỏ bé, gợi cảm giác bao la, rộng rãi của không gian, làm nổi bật thú vui câu cá nhàn nhã, thanh đạm của nhà thơ.

Vẻ đẹp của mùa thu không chỉ ở cái tĩnh mà còn ở những chuyển động khẽ khàng, tinh tế. Hai câu thơ tiếp:

“Sóng biếc theo làn hơi gợn tí

Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”

Vẫn là cái tĩnh mịch ấy, nhưng thấp thoáng đâu đây một làn gió nhẹ làm “sóng biếc” gợn lên một chút, lá vàng “khẽ đưa vèo” rơi xuống. Chuyển động khẽ khàng, tinh tế làm cho cảnh vật trở nên sống động mà vẫn yên bình, gợi cảm giác thư thái, nhẹ nhàng.

Cảnh sắc mùa thu còn mở rộng ra cả chiều cao và chiều sâu:

“Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo”Bầu trời “xanh ngắt” với những “tầng mây lơ lửng” gợi vẻ bao la, khoáng đạt; “ngõ trúc quanh co” gợi chiều sâu hun hút. Đặc biệt, “khách vắng teo” càng nhấn mạnh không gian vắng lặng, yên bình, nơi con người như hòa làm một với thiên nhiên tươi đẹp.

Không chỉ vẽ nên bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp, bài thơ còn thể hiện tâm hồn Nguyễn Khuyến – một tâm hồn thanh cao, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, coi thường danh lợi, tìm về với sự tĩnh lặng để giữ trọn nhân cách. Ông chọn cho mình lối sống nhàn, như một cách để giữ gìn sự thanh sạch của tâm hồn trước vòng xoáy bon chen, danh lợi.

Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng từ láy tinh tế như “trong veo”, “lạnh lẽo”, “vắng teo”…, phối hợp hài hòa giữa tĩnh và động, màu sắc và âm thanh, tạo nên bức tranh thu giàu chất họa, chất nhạc, thấm đẫm chất thơ.

Thu điếu không chỉ là bức tranh mùa thu đẹp, thơ mộng mà còn là tiếng lòng của Nguyễn Khuyến – một tâm hồn thanh cao, thuần khiết. Qua bài thơ, ta càng thêm yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và trân trọng những giá trị tinh thần bình dị mà cao đẹp của con người Việt Nam xưa.

Xem thêm các câu hỏi Đọc hiểu và Viết trong văn bản Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ Thu điếu chọn lọc, hay khác:

• Đoạn trích Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ Thu điếu thuộc loại văn bản nào?

• Đoạn trích Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ Thu điếu viết về vấn đề gì?

• Theo em, mục đích chính của người viết trong đoạn trích Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ Thu điếu là gì?

• Câu văn nào có bằng chứng được người viết dẫn ra từ bài thơ Thu điếu?

• Từ đoạn trích Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ Thu điếu, hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) nêu cảm nhận của em về một hình ảnh đặc sắc trong bài thơ Thu điếu (Nguyễn Khuyến).

Xem thêm bộ ngữ liệu ngoài sách giáo khoa lớp 9 phần Văn bản nghị luận chọn lọc, hay khác:

• Đọc hiểu Bạn không cần phải thắng bằng mọi giá

• Đọc hiểu Đẳng cấp về nhân cách

• Đọc hiểu Hãy học cách đứng lên sau vấp ngã

• Đọc hiểu Đến cỏ dại còn đàng hoàng mà sống

• Đọc hiểu Những cảm nhận sâu sắc khi đọc truyện Người thầy đầu tiên của Ai-ma-tốp

• Đọc hiểu Bản thiết kế cuộc đời của chính mình

• Đọc hiểu Giá trị hiện thực trong Truyện Kiều của Nguyễn Du

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---