Câu và các thành phần câu (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

Với bài Câu và các thành phần câu trong bộ tài liệu Ôn hè Tiếng Việt lớp 5 lên lớp 6 dùng chung cho ba bộ sách Kết nối tri thức, Chân trời sáng tạo, Cánh diều giúp Giáo viên và phụ huynh có thêm tài liệu kèm các con học tập tốt môn Tiếng Việt để chuẩn bị hành trang bước vào lớp 6.

Câu và các thành phần câu (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ Bài tập ôn hè Tiếng Việt lớp 5 lên lớp 6 (sách mới) bản word có lời giải chi tiết, dễ dàng chỉnh sửa:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận giáo án

BUỔI : 6

TIẾT : 16,17,18

ÔN TẬP TIẾNG VIỆT

BÀI 6: CÂU VÀ CÁC THÀNH PHẦN CÂU

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

- Củng cố kiến thức Tiếng Việt: từ và cấu tạo từ Tiếng Việt

- Nhận biết và phân tích được từ Tiếng Việt

- Có ý thức vận dụng kiến thức vào giao tiếp và tạo lập văn bản.

B. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

1. Kiểm tra bài cũ: Xen kẽ trong giờ.

2. Bài mới:

I. LÍ THUYẾT

1. Khái niệm câu: Câu do từ tạo thành và diễn đạt được một ý trọn vẹn. Nói và viết phải thành câu thì người khác mới hiểu được .

2. Các thành phần của câu

(*Không đưa vào dạy trong chương trình học đại trà ở tiểu học song đôi khi vẫn có ở chương trình nâng cao)

- Câu được phân tích ra thành nhiều thành phần, trong đó có những thành phần chính và những thành phần phụ.

 a. Chủ ngữ (CN):

- Là một trong hai bộ phận chính của câu. CN nêu người, sự vật được miêu tả, nhận xét. Câu thường có một CN hoặc có thể có nhiều CN đặt kế tiếp nhau. Muốn tìm CN, ta đặt câu hỏi : Ai ? Con gì ? Cái gì ? Việc gì ?...

  b. Vị ngữ (VN) :

 - Là một trong hai bộ phận chính của câu. VN chỉ hoạt động, trạng thái, tính chất, vị trí để miêu tả hoặc nhận xét về người, sự vật được nêu ở CN. Câu thường có một VN hoặc có thể có nhiều VN. Trong câu,VN thường đứng sau CN (song đôi khi, để gây sự chú ý, VN cũng được đảo lên trước CN). Muốn tìm VN, ta đặt câu hỏi : ...làm gì ?  ...như thế nào ? ....là gì ?

c. Trạng ngữ

- KN: Là bộ phận phận phụ của câu, có tác dụng thêm nghĩa cho câu.

- Vị trí: Trạng ngữ thường đứng ở đầu câu và ngăn cách với CN, VN bằng dấu phẩy.

- Phân loại:

+ Trạng ngữ chỉ thời gian cho  câu.

   Trạng ngữ chỉ thời gian dùng để xác định thời gian diễn ra sự việc nêu ở trong câu. Trạng ngữ chỉ thời gian trả lời cho các câu hỏi Bao giờ ?,  Khi nào ?, Mấy giờ? VD: Buổi sáng hôm ấy, mùa đông đột nhiên đến, không báo cho biết trước.

+ Trạng ngữ chỉ nơi chốn cho câu.

  Trạng ngữ chỉ nơi chốn để làm rõ nơi chốn diễn ra sự việc nêu trong câu. Trạng ngữ chỉ nơi chốn trả lời cho câu hỏi Ở đâu ? .

VD : Trên bờ, tiếng trống càng thúc dữ dội.

+  Trạng ngữ chỉ nguyên nhân cho câu: Trạng ngữ chỉ nguyên nhân để giải thích nguyên nhân của sự việc hoặc tình trạng nêu trong câu. Trạng ngữ chỉ nguyên nhân  trả lời các câu hỏi Vì sao ?,  Nhờ đâu ?,  Tại đâu ? .

VD: Nhờ học giỏi, Nam được cô giáo khen.

+ Trạng ngữ chỉ mục đích cho câu: Trạng ngữ chỉ mục đích nói lên mục đích tiến hành sự việc nêu trong câu. Trạng ngữ chỉ mục đích trả lời cho các cau hỏi Để làm gì ?, Nhằm mục đích gì ?, Vì cái gì ?.

VD: Nhằm giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh, các trường đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực.

+ Trạng ngữ chỉ phương tiện cho câu: Trạng ngữ chỉ phương tiện thường mở đầu bằng các từ bằng, với, và trả lời cho các câu hỏi Bằng cái gì ?,  Với cái gì ? .

VD : Bằng một giọng thân tình, thầy khuyên chúng em cố gắng học cho tốt

- Tác dụng:

+ Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung câu được đầy đủ, chính xác

+ Nối kết các câu, các đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc

 * Định ngữ : Là bộ phận phụ của câu. ĐN bổ sung ý nhĩa cho DT  trong câu. DT nào trong câu cũng có thể có ĐN. Các ĐN có thể đứng trước hoặc đứng sau DT. ĐN đứng trước chỉ số lượng, khối lượng; ĐN đứng sau chỉ đặc điểm,sở hữu.

* Bổ ngữ : Là thành phần phụ của câu. BN bổ sung ý nghĩa cho ĐT,TT trong câu. BN phụ cho ĐT thêm các ý nghĩa về đối tượng, thời gian, nơi chốn, cách thức,...BN phụ cho TT thêm các ý nghĩa về đối tượng, mức độ,...của tính chất. ĐT,TT nào trong câu cũng có thể có BN, Các BN có thể đứng trước hoặc đứng sau ĐT,TT.

Lưu ý : TN phụ cho cả khối câu còn ĐN,BN chỉ phụ cho một từ trong câu.

* Các bước xác định ĐN ( xác định BN cũng thực hiện tương tự) :

- Bước 1 : Tách câu thành 3 khối lớn ( CN, VN và TN (nếu có ))

- Bước 2 : Xác định DT ( ĐT, TT ) có ở từng khối.

- Bước 3 : Tìm những từ đứng trước và sau DT (ĐT,TT ), bổ sung ý nghĩa cho DT (ĐT, TT ) đó.

VD : Chúng em /chăm chỉ học tập ( yếu tố chăm chỉ được nhấn mạnh ).

                  TT          BN

         Chúng em / học tập chăm chỉ ( hoạt động học tập được nhấn mạnh )

                              ĐT           BN

( Nếu trong câu có 2 ĐT (hoặc  TT) thì yếu tố nào được nhấn mạnh (đứng trước ) là bộ phận chính; còn yếu tố kia (đứng sau) là bộ phận phụ (làm BN). Đây cũng là cách để ta áp dụng tìm ĐT hoặc TT chính làm VN trong câu ).

* Hô ngữ : Là những từ, ngữ dùng để làm lời hô, gọi, gây sự chú ý ở người nghe hoặc biểu lộ cảm xúc. Hô ngữ thường đứng ở vị trí  đầu hoặc cuối câu.

Lưu ý : Lời hô, gọi, lời bộc lộ cảm xúc nhiều khi được dùng như một câu đơn độc lập, không phải là thành phần câu. Khi đó lời gọi , lời hô không phải là hô ngữ.

VD: - Ôi ! Đẹp quá ! (Ôi là câu độc lập )

       -  Ôi, đẹp quá ! (Ôi là hô ngữ )

* Bộ phận song song (BPSS) : Những bộ phận đặt cạnh nhau, cùng giữ chức vụ ngữ pháp giống nhau trong câu (cùng là CN,VN,TN, ĐN hoặc BN ) gọi là BPSS. BPSS giúp cho việc diễn đạt ngắn gọn hơn. CN, VN, TN, ĐN, BN đều có thể đặt cạnh nhau làm BPSS. Các BPSS ngăn cách với nhau bằng dấu phẩy hoặc bằng từ chỉ quan hệ : và, hoặc, hoặc là, hay, hay là,...

Lưu ý: Các BP cùng giữ chức vụ ngữ pháp như nhau nhưng phải đồng loại mới là BPSS.

VD: - Quyển sách mới của em rất đẹp. (Câu này có từ mới và của em cùng là  ĐN cho quyển sách nhưng không phải là BPSS vì chúng không đồng loại).

II. BÀI TẬP THỰC HÀNH

Bài 1: Trong những dòng sau đây, dòng nào viết chưa thành câu, hãy sửa lại cho thành câu hoàn chỉnh :

a. Ngày khai trường

b. Bác rất vui lòng

c. Cái trống trường em

d. Trên mặt nước loang loáng như gương

e. Những cô bé ngày nào nay đã trở thành

Bài 2: Xếp các từ sau thành câu theo các cách khác nhau :

a. Chim, trên, hót, ríu rít, cây.

b. Đồ Sơn, ở, rất, em, thích, nghỉ ,hè.

................................

................................

................................

Xem thử

Xem thêm bài tập ôn hè Tiếng Việt lớp 5 lên lớp 6 hay khác:

• Từ và cấu tạo từ Tiếng Việt (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

• Nghĩa của từ (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

• Phân loại từ theo nhóm nghĩa (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

• Ôn tập về từ loại (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

• Các biện pháp tu từ từ vựng (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

• Rèn kĩ năng làm văn kể chuyện (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

• Rèn kĩ năng làm văn miêu tả (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

• Ôn tập kĩ năng đọc - hiểu văn bản (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

• Luyện đề tổng hợp (ôn hè Tiếng Việt 5 lên 6)

---