Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận phân tích bài thơ Trưa vắng của tác giả Hồ Dzếnh

Câu hỏi Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận phân tích bài thơ Trưa vắng của tác giả Hồ Dzếnh thuộc bộ Ngữ liệu ngoài sgk dành cho học sinh lớp 9 đầy đủ câu hỏi đọc hiểu và viết có hướng dẫn chi tiết giúp Giáo viên có thêm tài liệu ôn tập cho học sinh lớp 9 ôn thi Văn vào 10. Mời các bạn đón đọc:

Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận phân tích bài thơ Trưa vắng của tác giả Hồ Dzếnh

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ Ngữ liệu ngoài sgk lớp 9 phần Thơ song thất lục bát bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

Nội dung bài thơ Trưa vắng

TRƯA VẮNG

(Hồ Dzếnh)

Hồn tôi đấy: căn trường nho nhỏ

Nước vôi xanh, bờ cỏ tươi non

Lâu rồi, còn thoảng mùi thơm

Chân đi nghe động tới hồn ngây thơ

 

Sâu rộng quá những giờ vui trước

Nhịp cười say trên nước chưa trôi

Trưa hè thường thấy hai tôi*

Ném đầu chim chích, bắt đuôi chuồn chuồn

 

Ðời đẹp quá, tôi buồn sao kịp?

Trang sách đầu chép hết giây mơ

Ngả mình trên bóng nhung tơ

Tôi nguyền: Sau lớn làm thơ suốt đời!    

 

Cỏ mấy bận xanh rồi lại tạ

Gió lùa thu trong lá bao lần…

Bạn trường những bóng phù vân

Xót thương mái tóc nay dần hết xanh.

 

Hồn xưa dậy: chim cành động nắng

Lá reo trên hồ lặng lờ trong

Trưa im im đến não nùng

Tôi ngờ trống học trong lòng trưa vang...

(Hồ Dzếnh, Quê ngoại, NXB Hội nhà văn, Hà Nội, 1996, tr. 62-63)  

* Hai tôi: ở đây chỉ tác giả và người anh của mình.

Câu hỏi: Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 400 chữ) phân tích bài thơ “Trưa vắng” của tác giả Hồ Dzếnh.

Hướng dẫn trả lời:

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Trưa vắng” của tác giả Hồ Dzếnh.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

Giới thiệu khái quát về tác giả và tác phẩm, nêu nhận định chung về tác phẩm. 

- Tác giả Hồ Dzếnh (1916 – 1991), là tác giả đã khẳng định được tên tuổi từ phong trào thơ mới. 

- Bài thơ Trưa vắng in trong tập thơ Quê ngoại (1942) là một sáng tác tiêu biểu cho giọng thơ, hồn thơ của thi sĩ.

Hồ Dzếnh (1916 – 1991) là một tác giả đã khẳng định được tên tuổi của mình từ phong trào Thơ mới. Các thi phẩm của ông gợi cho người đọc ấn tượng về một giọng thơ ấm áp, chân chất. Đọc thơ ông, ta có cảm giác như ông đang kể chuyện cuộc đời mình. Bài thơ Trưa vắng in trong tập thơ Quê ngoại (1942) là một sáng tác tiêu biểu cho giọng thơ, hồn thơ của thi sĩ.

* Thân bài:

Khái quát chung: - Đề tài, mạch cảm xúc của bài thơ.

Tuổi thơ, nhất là tuổi học trò luôn là miền kí ức đẹp đẽ nhất trong cuộc đời mỗi con người, để rồi khi trưởng thành, ai cũng ít nhất một lần ao ước “Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ” như cách nói của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh. Trưa vắng của Hồ Dzếnh cũng nằm trong mạch nguồn đề tài ấy. Bài thơ có mạch cảm xúc đi từ những hồi tưởng về những kỉ niệm tuổi học trò còn in đậm trong tâm hồn đến hiện tại khi đã trưởng thành, đã xa mái trường ấu thơ, nhưng âm thanh kí ức về mái trường, về tuổi nhất quỷ nhì mà vẫn không bao giờ phai nhạt.

a. Luận điểm 1: Về miền kí ức với những kỉ niệm tươi đẹp bên mái trường và bè bạn mến thương (khổ 1,2,3)

- Khổ 1: Bài thơ mở đầu bằng lời chia sẻ:

Hồn tôi đấy: căn trường nho nhỏ

Nước vôi xanh, bờ cỏ tươi non

Lâu rồi, còn thoảng mùi thơm

Chân đi nghe động tới hồn ngây thơ

+ Đó là câu chuyện của hồn tôi được nhà thơ kể lại, một thế giới ăm ắp những kỉ niệm, những cảm xúc thân thương. Nơi ấy có ngôi trường “nho nhỏ” tác giả từng gắn bó thời thơ ấu. Ngôi trường ấy được quét nước vôi xanh, có bờ cỏ tươi non và thoảng mùi thơm, rộn ràng tiếng chân đi… Hình ảnh ngôi trường lưu lại trong tâm hồn tác giả rõ mồm một từng chi tiết, được cảm nhận qua cả thị giác, khứu giác và thính giác, như vẫn đang hiện hữu với vẻ đẹp tinh khôi.

+ Những câu thơ song thất lục bát giàu vần điệu, độc đáo. Mỗi khổ thơ gồm một cặp song thất (7 chữ) và một cặp lục bát. Gieo vần chân xen vần lưng, vần bằng kết hợp vần trắc: nhỏ - cỏ; thơm - hồn; … Đã dẫn dắt người đọc vào tâm hồn của thi sĩ, ở đó, những câu chuyện diễn ra từ thời cắp sách đến trường mà có cảm giác như đang diễn ra sống động trước mắt.

- Khổ 2: Trong miền kí ức tuổi hoa ấy, có biết bao kỉ niệm không thể nào quên, khiến tác giả kể một cách say sưa: 

Sâu rộng quá những giờ vui trước

Nhịp cười say trên nước chưa trôi

Trưa hè thường thấy hai tôi

Ném đầu chim chích, bắt đuôi chuồn chuồn

+ Biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác dùng cảm nhận không gian sâu rộng để miêu tả thời gian những giờ vui trước. Qua đó thi nhân muốn thể hiện những cảm xúc đang ngập tràn tâm hồn mình. 

+ Đó là niềm vui một thời cùng anh trai cả của mình đùa chơi trên sông, chơi trò Ném đầu chim chích, bắt đuôi chuồn chuồn. Câu thơ với phép đối tài tình “đầu chim chích - đuôi chuồn chuồn lồng trong biện pháp liệt kê đã tái hiện những trò chơi tuổi dại khờ năm xưa cũng như gợi về biết bao trò tinh nghịch khác, giờ đã trở thành kỉ niệm vô giá của hai annh em.

- Khổ 3: Những tháng năm tươi đẹp ấy trở thành nguồn động lực thôi thúc con người hướng tới tương lai, vươn đến ước mơ của mình:

Ðời đẹp quá, tôi buồn sao kịp?

Trang sách đầu chép hết giây mơ

Ngả mình trên bóng nhung tơ

Tôi nguyền: Sau lớn làm thơ suốt đời!

+ Câu hỏi tu từ mở đầu khổ thơ Ðời đẹp quá, tôi buồn sao kịp? là lời khẳng định vẻ đẹp cuộc đời, vẻ đẹp tuổi mộng mơ và tình yêu tha thiết dành cho cuộc đời của thi sĩ.

+ Vì muốn ghi lại những vẻ đẹp ấy, tác giả đã nguyện làm thơ suốt đời. Câu thơ Tôi nguyền: Sau lớn làm thơ suốt đời! có thể sử dụng một trong hai cách ngắt nhịp là 2/2/2/2 hoặc 2/6. Nếu cách ngắt nhịp 2/2/2/2 đều đặn, tạo cảm giác về một lời tâm sự, giãi bày, thì cách ngắt nhịp 2/6 lại tạo ra sự biến điệu: hai tiếng đầu là lời tuyên thệ, lời tự hứa với lòng mình; sáu tiéng còn lại là nội dung của lời tự hứa đầy tâm huyết, thiết tha. Và dù là cách ngắt nhịp nào thì hai tiếng tôi hứa vẫn được ngắt riêng, thể hiện một quyết tâm mạnh mẽ, dứt khoát, không gì lay chuyển được. Lời nguyện ước ngày nào của tôi đã thành hiện thực, và chúng ta nhận ra rằng môic phút giây của một ai đó trải qua không phải là một sự trôi đi, biến mất trong dĩ vãng, mà là một sự lắng lại, tiếp tục hiện hữu như phù sa vun đắp lên đôi bờ. Đời thơ ấy đã lắng đọng nên hồn thơ ấy. Và tuổi học trò chính là cơ sở, là sức mạnh chắp cánh cho những ước mơ xanh biến thành hiện thực.

b. Luận điểm 2: Trở về thực tại nhưng vẫn khôn nguôi nỗi nhớ tuổi học trò.

- Khổ 4: Thời gian thấm thoắt thoi đưa, cậu trò nhỏ ngày nào giờ đã trưởng thành:

Cỏ mấy bận xanh rồi lại tạ

Gió lùa thu trong lá bao lần…

Bạn trường những bóng phù vân

Xót thương mái tóc nay dần hết xanh.

+ Cuộc sống đã có biết bao biến đổi: cỏ cây đã bao lần héo úa rồi lại xanh tươi; trời đất đã bao độ thu đến rồi tàn; bạn học cùng mái trường năm ấy giờ như bóng phù vân mỗi người mỗi ngả, bản thân thi sĩ cũng dần bạc mái đầu. 

+ Dấu chấm lửng nằm giữa những câu thơ miêu tả thiên nhiên và miêu tả con người không tạo sự ngăn cách giữa các đối tượng, mà như một khoảng lặng thẫn thờ của thi sĩ, chất chứa những xót xa trước dòng chảy của thời gian.

- Khổ 4: Dẫu bụi thời gian phủ dầy lên vạn vật, nhưng những kỉ niệm xưa vẫn không bao giờ phai mờ trong kí ức:

Hồn xưa dậy: chim cành động nắng

Lá reo trên hồ lặng lờ trong

Trưa im im đến não nùng

Tôi ngờ trống học trong lòng trưa vang...

+ Người yêu thơ không thể không nhận ra sự đồng điệu xúc cảm giữa khổ thơ này với những câu thơ của Tố Hữu trong bài Nhớ đồng:

Gì sâu bằng những trưa thương nhớ

Hiu quạnh bên trong một tiếng hò

Buổi trưa ở xứ nhiệt đới là khoảng thời gian nghỉ ngơi, là quãng lặng giữa hai buổi làm việc trong ngày.  Chính quãng lặng của trưa vắng ấy đã trở thành một khoảng thời gian đặc biệt, có thể khiến tâm hồn con người sống dậy những hồi tưởng, hoài niệm. 

+ Trong buổi trưa vắng hôm ấy, không rõ tiếng trống làm thức dậy kỉ niệm năm xưa hay kỉ niệm xưa làm thức dậy tiếng trống trong tâm tưởng thi nhân. Dấu chấm lửng cuối bài thơ thể hiện âm vang tiếng trống trường năm xưa còn chưa dứt. Với thi nhận, quá khứ không chỉ là hoài niệm. Quá khứ vẫn đang hiện hữu trong thực tại.

* Đánh giá mở rộng: 

- Trưa vắng là một áng thơ song thất lục bát hiện đại tuyệt hay. Bài thơ vừa có được sự chặt chẽ về vần, nhịp về thể thức, vừa phù hợp với cảm xúc trữ tình hoài niệm, bang khuâng về mặt nội dung của thể thơ. Tất cả đã góp phần khẳng định vai trò, ý nghĩa của miền kí ức tuổi học trò trong cuộc đời mỗi con người.

- Cùng với những tác phẩm viết về đề tài này như “Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ”  của Nguyễn Nhật Ánh, hay “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” của Nguyễn Ngọc Thuần,… Trưa vắng của Hồ Dzếnh thực sự đã góp một mạch nguồn nho nhỏ mà lắng kết phù sa vào dòng chảy bất bận của văn chương viết về tuổi thơ, tuổi học trò.

* Kết bài:

- Bài thơ được viết bằng ngôn ngữ tự nhiên, mộc mạc mà giàu biẻu cảm như một tự truyện ngọt ngào, thể hiện những rung cảm nhẹ nhàng mà sâu lắng của tâm hồn thi sĩ. Thể thơ song thất lục bát xen kẽ từng cặp câu thơ bảy chữ và cặp lục bát đầy biến tấu, giàu vần nhịp, ngắt nhịp đa dạng, có khả năng chuyển tải những cảm xúc muôn màu, phù hợp để nhà thơ bộc bạch lòng mình. Bài thơ làm sống dậy trong ta những kỉ niệm của tuổi ấu thơ, thưở cắp sách tới trường, khiến ta thêm yêu quý, trân trọng những phút giây mình đã và đang sống.

Bài viết tham khảo

Trưa vắng của Hồ Dzếnh là một trong những thi phẩm đặc sắc in trong tập Quê ngoại (1942). Hồ Dzếnh (1916–1991) là nhà thơ trưởng thành từ phong trào Thơ mới, thơ ông thường mộc mạc, chân thành, ấm áp và giàu chất tự sự. Đọc Trưa vắng, người đọc như được lạc vào miền ký ức tuổi thơ trong trẻo, nơi tình yêu cuộc sống và nỗi hoài niệm quá khứ hòa quyện trong từng câu chữ.

Bài thơ mở ra bằng lời tự bạch:

“Hồn tôi đấy: căn trường nho nhỏ

Nước vôi xanh, bờ cỏ tươi non…”

Nhà thơ gọi miền ký ức tuổi thơ ấy là “hồn tôi”, một thế giới của yêu thương và kỷ niệm. Ở đó có mái trường nho nhỏ, bờ cỏ tươi non, mùi hương thoảng nhẹ, tiếng chân học trò rộn ràng – tất cả như vẫn còn nguyên vẹn trong tâm trí nhà thơ dù thời gian đã lùi xa. Những kỷ niệm tuổi thơ ấy hiện lên không chỉ qua hình ảnh mà còn gợi âm thanh, mùi vị, nhờ vậy trở nên sống động, chân thực đến nao lòng.

Trong miền ký ức ấy, có biết bao trò chơi hồn nhiên của hai anh em thuở nhỏ:

“Trưa hè thường thấy hai tôi

Ném đầu chim chích, bắt đuôi chuồn chuồn.”

Tiếng cười say sưa, rộn rã vang lên trong những buổi trưa hè tinh nghịch, gợi tuổi thơ trong trẻo và vô tư. Từ đó, tác giả ngộ ra vẻ đẹp của cuộc đời, của tuổi mộng mơ và cất lên lời thề:

“Tôi nguyền: Sau lớn làm thơ suốt đời!”

Đó là ước mơ ghi lại những phút giây đẹp đẽ ấy bằng thơ ca, là tình yêu tha thiết với cuộc sống và với nghệ thuật.

Thế nhưng, thời gian chẳng dừng lại. “Cỏ mấy bận xanh rồi lại tạ”, bạn bè năm ấy giờ “như bóng phù vân”, mái tóc tác giả cũng dần bạc màu. Trong không gian “trưa im im đến não nùng”, tiếng trống trường xưa như vọng về lay động tâm hồn, gợi nỗi buồn man mác, bâng khuâng. Dẫu quá khứ xa rồi, ký ức về tuổi học trò, về mái trường, về những ngày tháng tươi đẹp vẫn sống dậy trong tâm tưởng, ngân vang mãi không nguôi.

Với thể thơ song thất lục bát giàu nhạc điệu, hình ảnh gợi cảm, kết hợp hồi ức và suy ngẫm, Trưa vắng của Hồ Dzếnh vừa là bản hồi tưởng tuổi thơ trong trẻo vừa là tiếng lòng hoài niệm về những năm tháng đã qua. Bài thơ nhắc nhở ta biết nâng niu quá khứ, trân trọng từng khoảnh khắc của tuổi trẻ – quãng đời đẹp nhất trong đời người.

Xem thêm các câu hỏi Đọc hiểu và Viết trong bài thơ Trưa vắng chọn lọc, hay khác:

• Bài thơ “Trưa vắng” được viết theo thể thơ nào? Xác định nhân vật trữ tình trong tác phẩm.

• Tâm trạng của nhân vật trữ tình được khắc hoạ vào thời gian và không gian nghệ thuật nào?

• Nêu tác dụng của dấu ba chấm (…) được sử dụng ở khổ thơ cuối bài Trưa vắng.

• Ở khổ thơ thứ nhất, “hồn tôi đấy” được gợi ra qua những hình ảnh nào?

• Từ ngữ liệu Trưa vắng ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về những kỉ niệm tuổi thơ và ý nghĩa của chúng trong cuộc đời mỗi người.

Xem thêm bộ ngữ liệu ngoài sách giáo khoa lớp 9 phần Thơ song thất lục bát chọn lọc, hay khác:

• Đọc hiểu Tự tình khúc

• Đọc hiểu Nỗi sầu oán của người cung nữ

• Đọc hiểu Chinh phụ ngâm khúc

• Đọc hiểu Ái quốc

• Đọc hiểu Chỉ có thể là mẹ

• Đọc hiểu Chiêu hồn nước

• Đọc hiểu Bà má Hậu Giang

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---