Giáo án bài Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận

HĐ1. HD tìm hiểu mối quan hệ giữa bố cục và lập luận:

H: Em hãy cho biết bố cục trong các bài văn là gi?

* Giáo viên gọi một học sinh đọc văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

I. Mối quan hệ giữa bố cục và lập luận:

* Bố cục:Là sự bố trí, sắp xếp các phần các đoạn theo một trình tự, một hệ thống rành mạch và hợp lí

* Trong văn bản: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

H: Bài có mấy phần? Mỗi phần phần có mấy đoạn? mỗi đoạn có những nội dung và chức năng gì?

1. Bố cục: 3 phần

- Mở bài: Đặt vấn đề

C1: Nêu vấn đề trực tiếp

C2: Khẳng định giá trị vấn đề

C3: So sánh, mở rộng và xác định phạm vi biểu hiện nổi bật của vấn đề trong cuộc kháng chiến chống xâm lược.

- Thân bài: Chứng minh lòng yêu nước:

+ Lòng yêu nước của nhân dân ta trong quá khứ.

C1: Giới thiệu khái quát và chuyển ý

C2: Liệt kê dẫn chứng - xác định tình cảm thái độ.

C3: Xác định tình cảm, thái độ: ghi nhớ công lao

+ Trong thực tế cuộc kháng chiến chống Pháp hiện tại (5 câu):

C1: Khái quát, chuyển ý

C2, 3, 4: Liệt kê dẫn chứng theo các bình diện, các mặt khác nhau. Kết nối dẫn chứng bằng cặp QHT: Từ … đến.

C5: Khái quát nhận định, đánh giá

- Kết bài: (4 câu):

C1: So sánh khái quát giá trị của tinh thần yêu nước

C2,3: Hai biểu hiện khác nhau của lòng yêu nước

C4: Xác định trách nhiệm, bổn phận của chúng ta

* Toàn đoạn gồm 15 câu.

Câu1- Nêu vđ.

Câu 15 xác định nhiệm vụ cho mọi người trên cơ sở hiểu sâu sắc, tự nguyện

Tác giả dùng 14 câu làm rõ vấn đề.

=> đó là bố cục và lập luận

CH:Nhắc lại lập luận là gi?

CH: Qua sơ đồ em có nhận xét gì cách lập luận của bài văn?

2. Các phương pháp lập luận trong bài:

- Hàng ngang 1: quan hệ nhân - quả

Hàng ngang 2: quan hệ nhân - quả

Hàng ngang 3: Tổng - phân - hợp

Hàng ngang 4: Suy luận tương đồng

- Hàng dọc 1: suy luận tương đồng theo thời gian.

Hàng dọc 2: suy luận tương đồng theo thời gian

Hàng dọc 3: Quan hệ so sánh, nhân quả, suy lý

- Cách lập luận: Đi từ luận điểm

=> luận điểm chứng

=> kết luận tạo ra một mối quan hệ rết chặt chẽ, hàm chứa một sự thống nhất trong suy luận, đi từ khả năng

=> hiện thực, từ quá khứ đến hiện tại

CH:Từ bài tập trên hãy chỉ ra bố cục và lập luận có mối quan hệ như thế nào?

3.Kết luận:

*Ghi nhớ: SGk/31

HĐ2. HD tìm hiểu mối quan hệ giữa bố cục và lập luận:

Giáo viên gọi học sinh đọc bài văn và câu hỏi?

H:Bài văn nêu lên tư tưởng nào?Tư tưởng ấy được thực hiện ở những luận điểm nào?

II.Luyện tập:

a.Luận điểm chính:

- Học cơ bản mới có thể trở thành tài lớn.

-Tư tưởng ấy được thể hiện ở những luận điểm sau ( điểm nhỏ)

CH:Tìm những câu văn mang luận điểm?

Giáo viên cho học sinh tìm và nhận xét.

+ Ở đời có nhiều người đi học những ít ai biết học cho thành tài.

+ Nếu không có công luyện tập thì không vẽ đúng được đâu.

+ Chỉ có thầy giỏi thì mới đào tạo được trò giỏi.

CH: Bài có bố cục mấy phần?hãy cho biết cách lập luận được sử dụng ở trong bài?

b. Bố cục: 3 phần

- Mở bài: ở đời có nhiều…. thành tài

- Kết bài: Đoạn còn lại

- Mỗi đoạn có một cách lập luận riêng.

+ Đoạn 1:Theo quan hệ tương phản “ nhiều người -– ít ai”

+ Đoạn 2: mượn câu chuyện của L. Đơ-vanh-xi làm dẫn chứng minh hoạ cho luận điểm trong phần kết luận.

+ Đoạn 3: Lập luận theo quan hệ nhân quả.