Giáo án bài Sự giàu đẹp của tiếng Việt

HĐ1.HD HS đọc và tìm hiểu chú thích:

- Giáo viên nêu yêu cầu đọc:

- Giáo viên đọc một đoạn 3 học sinh đọc tiếp, giáo viên nhận xét.

I.Đọc, tìm hiểu chú thích:

1.Đọc: Rõ ràng, mạnh lạc, chú ý nhấn mạnh các câu mở đầu, kết luận.

CH: Dựa vào phần chú thích, nêu vài nét tiêu biểu về tác giả?

- GV củng cố và cho HS xem ảnh chân dung Đặng Thai Mai.

2. Chú thích

a.Tác giả: Đặng Thai Mai : 1902-1948.

- Quê: Làng Lương Điền - xã Thạch Xuân- Huyện Thanh Chương – Tỉnh Nghệ An.

- Ông là nhà văn, nhà nghiên cứu khoa học nổi tiếng của Việt Nam.

- Ông được nhà nước phong tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật

H: Nêu xuất xứ của văn bản này?

- Giáo viên giải thích những thắc mắc của học sinh.

b.Tác phẩm:

- Đoạn trích phần đầu của bài nghiên cứu Tiếng Việt, Một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc.

c.Từ khó: SGK

HĐ2.HD HS đọc - hiểu văn bản:

- CH: Xác định kiểu văn bản?

CH: Luận đề của văn bản?

II.Tìm hiểu văn bản:

1. Kiểu văn bản: Nghị luận chứng minh.

- Luận đề: Sự giàu đẹp của Tiếng Việt

CH:Xác định bố cục của văn bản?

2.Bố cục:

a. Mở bài: Người Vịêt Nam... các thời kỳ lịch sử: Nêu luận đề và luận điểm chủ đạo..

b.Thân bài: Tiếng Việt trong … văn nghệ: chứng minh luận điểm.

c. Kết bài: còn lại: Sơ bộ kết luận về sức sống của tiếng Việt.

CH: Câu hỏi 1,2 trong đoạn nói lên điều gì?

3.Phân tích:

a. Đoạn 1: Nêu vấn đề:

- Câu 1,2 mang tính chất gợi dẫn vào vấn đề, khiến cho người đọc phải đặt ra các câu hỏi.

=> Những lí do đầy đủ và vững chắc ấy là gì?

=> Vì sao chúng ta lại tự hào và tin tưởng vào tương lai của tiếng việt.?

CH:Câu văn nào nêu lên luận đề chính của văn bản?

CH: Luận đề ấy gồm mấy luận điểm?

CH:Những câu tiếp theo có tác dụng gì?cách viết như thế nào?

Câu3: Giới thiệu trực tiếp vấn đề của bài:

“Tiếng việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay”

=> Chứa 2 luận điểm:

+ Tiếng Việt đẹp

+ Tiếng Việt rất hay

CH: Tác giả mở rộng ý văn ở những phương diện nào?

- Giáo viên giải thêm về cách mở rộng ý văn

Câu 4,5: Giải thích thêm , ngắn gọn về hai luận điểm đó bằng cách sử dụng hai điệp ngữ.

+ Nói thế có nghĩa là nói rằng

+ Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng

=> Mở rộng ý văn bằng cái nhìn khoa học, văn hoá:

CH:Em có nhận xét gì về cách nêu vấn đề trên? Giáo viên nêu lưu ý về hiện tại của văn bản?

- Tiếng Việt có khả năng diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam.

=> Cách nêu vấn đề mạch lạc, mẫu mực thể hiện trong cách nhìn nhận vấn đề của Đặng Thai Mai

- Giáo viên gọi học sinh đọc từ đầu đoạn 2 => chất nhạc.

CH: Để chứng minh cho vẻ đẹp của tiếng Việt, tác giả đã đưa ra những chứng cứ gì? Và sắp xếp các chứng cứ ấy như thế nào?

b. Đoạn 2:Giải quyết vấn đề:Chứng minh luận điểm.

* Tiếng Việt: Một thứ tiếng đẹp.

- Thể hiện qua các mặt: ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp.

GV:

- Hệ thống nguyên âm, phụ âm khá phong phú

+ 11 nguyên âm: a, ă, â, o, ô, ơ, u, ư, i, e, ê

+ 3 cặp nguyên âm đôi: iê, uô, uô

+ Phụ âm: k, q, l, m, r, s, x, t, v, p, h, th, kh, ph, tr, ch, ng (ngh)…

- Giàu thanh điệu:

+ 2 thanh bằng: (-, o)

+ 4 thanh trắc: (?, ~, ', .)

- Về mặt ngữ âm:

+Nhận xét của người nước ngoài: Tiếng việt giàu chất nhạc.

+ Hệ thống nguyên âm và phụ âm phong phú.

+ Giàu thanh điệu: ( 2 thanh bằng, 4 thanh trắc).

- Về mặt từ ngữ:dồi dào giá trị thơ, nhạc, hoạ.

- Về ngữ pháp: uyển chuyển, cân đối nhịp nhàng trong cách diễn đạt.

CH:Em có nhận xét gì về cách tác giả nêu ra dẫn chứng về cách nhận định của người nước ngoài về Tiếng Việt? Sao không phải là nhận định của người Việt Nam.?

* Tiếng Việt: Một thứ tiếng hay ( giàu).

- Tác giả kết hợp giải thích và chứng minh.

- Tiếng Việt hay và nó đáp ứng được rất tốt, rất hiệu quả và thoả mãn yêu cầu giao lưu tình cảm, ý nghĩ giữa người với người trong xã hội.

- Tiếng Việt có khả năng dồi dào về phần cấu tạo từ ngữ và hình thức diễn đạt.

=> Cấu tạo từ ngữ: mỗi ngày một tăng lên, tạo ra những từ mới, những cách nói mới.

=> Diễn đạt: ngày càng uyển chuyển, chính xác hơn.

Giáo viên gọi học sinh đọc phần còn lại

CH: Tác giả giải thích chứng minh luẩn điểm như thế nào?

CH: Tác giả đã kết thúc vấn đề như thế nào?

CH:Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật tiêu biểu của văn bản?

c. Đoạn 3: Kết thúc vấn đề:

- Bằng lời khẳng định sức sống mạnh mẽ và lâu bền của Tiếng Việt.

Học sinh trả lời:

- Giáo viên gọi 1 học sinh đọc mục ghi nhớ.

=>Giáo viên chốt theo nội dung ghi nhớ.

4. Tổng kết:

a, Nội dung: Chứng minh sự giàu có và đẹp đẽ của Tiếng Việt với phẩm chất bền vững và giàu khả năng sáng tạo - là biểu hiện hùng hồn sức sống dân tộc.

b, Nghệ thuật:

- Kết hợp giải thích + chứng minh + bình luận. - Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng bao quát, sử dụng biện pháp mở rộng câu hiệu quả.

* Ghi nhớ: SGK trang 37

HĐ2.HD HS đọc - hiểu văn bản:

- Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện ở nhà.

III. Luyện tập: