Giáo án bài Cách làm bài văn lập luận giải thích

HĐ 1. HDHS tìm hiểu các bước làm bài

- GV gọi HS đọc đề bài trong SGK.

CH: Nhắc lại các bước làm một bài văn bình thường? (4 bước)

CH1:Đề bài nêu trong SGK đặt ra yêu cầu gì?

I.Các bước làm bài văn lập luận giải thích.

* Đề bài: Nhân dân ta có câu tục ngữ : “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Hãy giải thích câu tục ngữ đó.

CH: Nhắc lại các bước làm một bài văn bình thường? (4 bước)

CH1:Đề bài nêu trong SGK đặt ra yêu cầu gì?

1. Tìm hiểu đề và tìm ý.

- Yêu cầu: Giới thiệu nội dung câu tục ngữ: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”

CH2: Người làm bài có cần giải thích vì sao “Đi một ngày đàng, học một sáng khôn” không? Vì sao

CH3: Làm thế nào để tìm hiểu được ý nghĩa chính xác và đầy đủ của câu tục ngữ?

- GV yêu cầu HS trả lời nhanh

CH: Bài văn lập luận giải thích có nên gồm 3 phần chính giống như bài văn lập luận chứng minh không? Vì sao?

- Làm sáng tỏ nghĩa đen, nghĩa bóng và ý nghĩa sâu xa của nó.

- Đề yêu cầu phép lập luận và giải thích

- Để tìm được ý nghĩa đầy đủ và chính xác của câu tục ngữ cần:

+ Hỏi người hiểu biết hơn

+ Đọc sách báo

+ Tra từ điển

+ Tự mình suy nghĩ

+ Liên hệ với ca dao tục ngữ tương tự...

CH: Phần mở bài trong bài văn lập luận giải thích cần phải đạt yêu cầu gì?

(mang định hướng giải thích, gợi nhu cầu được hiểu biết)

2. Lập dàn bài:

a. Mở bài:

- Giới thiệu câu tục ngữ với ý nghĩa sâu xa là đúc kết thành kinh nghiệm và thể hịên khát vọng đi nhiều nơi để mở rộng hiểu biết

CH:Phần thân bài trong bài văn lập luận giải thích phải làm nhiệm vụ gì?

CH: Để làm cho ý nghĩa của câu: “Đi một ngày đàng học một sàng khôn” trở nên dễ hiểu đối với người đọc, người nghe, thì nên sắp xếp các ý đã tìm được theo thứ tự nào?

b. Thân bài: Triển khai việc giải thích

- Giải thích nghĩa đen:

+ Đi một ngày đàng, nghĩa là gì?

+ Học một sáng khôn, nghĩa là gì?

(lưu ý: Cách đo –không gian = đơn vị ngày

- Trí khôn = sàng có gì đặc biệt)

- Giải thích nghĩa bóng

* Suy nghĩ câu tục ngữ và đúc kết một kinh nghiệm về nhận thức không? kinh nghiệm đó là gì?

- Nghĩa sâu: Liên hệ với các dị bản khác

CH: Phần kết bài trong văn lập luận giải thích phải làm nhiệm vụ gì?

H:Em có thể rút ra kết luận gì về việc lập dàn bài cho một bài văn lập luận giải thích?

c. Kết bài.

- Khẳng định ý nghĩa của câu tục ngữ

- Kết luận: ý 2 – ghi nhớ – SGK Trang 86

- GV cho HS đọc đoạn mở bài trong SGK

CH: Các đoạn mở bài này có đáp ứng yêu cầu của đề bài lập lụân giải thích không?

CH: Có phải mỗi bài văn chỉ có 1 cách mở bài duy nhất không?

3. Viết bài:

a. Viết mở bài: Có thể theo 1 trong3 cách

+ Đi thẳng vào vấn đề

+ Đối lập hoàn cảnh với ý thức

+ Nhìn từ chung đến riêng

- GV lần lượt cho HS đọc các thân bài khác nhau.

CH: Làm thế nào để đoạn đầu tiên của thân bài liên kết được với phần mở bài?

CH: Cần làm gì để các đoạn sau của thân bài liên kết được với đoạn trước của nó?

b.Viết thân bài:

- Đoạn đầu tiên của phần thân bài phải liên kết với phần mở bài, phù hợp với mở bài.

- Các đoạn sau của thân bài phải liên kết được với đoạn trước nó.

CH: Nên giải thích nghĩa đen như thế nào?

- Giải thích nghĩa đen: của từng câu tục ngữ, từng vế câu trước rồi giải thích nghĩa đen của câu.

CH: Nên viết đoạn văn giải thích nghĩa bóng như thế nào?

- Viết đoạn văn giải thích nghĩa bóng phải đặt vào mối quan hệ với nghĩa đen xem có hợp lôgic không.

CH: Viết đoạn văn giải thích nghĩa sâu như thế nào?

- Viết đoạn văn giải thích nghĩa sâu phải có liên hệ với câu ca dao, tục ngữ khác có nét tương đồng về nội dung, có sự so sánh phân tích với nội dung của câu tục ngữ đó.

- HS đọc đoạn kết bài SGK và nêu.

CH: Kết bài ấy đã cho thấy rõ là vấn đề đã được giải thích xong chưa?

CH: Có phải mỗi đề văn chỉ có một cách kết bài duy nhất không?

c. Kết bài:

- Có nhiều cách kết bài sao phù hợp với cách mở bài.

4. Đọc lại và sửa chữa.

* Kết luận chung

HĐ . HDHS luyện tập:

- HS trả lời câu hỏi SGK

CH: Hãy tự viết những cách viết bài văn khác cho đề bài trên.

- GV hướng dẫn HS viết 1 đoạn văn kết bài.

1 - 2 HS đọc kết bài của bạn.

II. Luyện tập.