Giáo án Chuyên đề Sinh học 10 Chân trời sáng tạo Bài 2: Công nghệ tế bào thực vật và thành tựu

Phẩm chất, năng lực

YÊU CẦU CẦN ĐẠT

Mã hoá

1. Về năng lực

1.1. Năng lực sinh học

Nhận thức sinh học

Trình bày được các giai đoạn chung của công nghệ tế bào thực vật

SH 1.2

Lấy được ví dụ về công nghệ tế bào thực vật.

SH 1.1.1

Kể được tên một số thành tựu hiện đại của công nghệ tế bào thực vật.

SH 1.1.2

Trình bày được các giai đoạn chung, một số quy trình công nghệ tế bào thực vật bằng ngôn ngữ khoa học

SH 1.8

Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học

Giải thích được tại sao công nghệ tế bào thực vật có thể mang lại hiệu quả kinh tế cao. Đánh giá được tính hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ tế bào thực vật.

SH 3.1

1.2. Năng lực chung

Năng lực tự chủ và tự học

Luôn chủ động, tích cực tìm hiểu và thực hiện những công việc của bản thân khi học tập và nghiên cứu công nghệ tế bào thực vật.

TCTH 1

Xác định được hướng phát triển phù hợp sau cấp Trung học phổ thông lập được kế hoạch, lựa chọn học các môn học phù hợp với định hướng nghề nghiệp liên quan đến công nghệ tế bào thực vật và ứng dụng công nghệ tế bào thực vật.

TCTH 5.3

Năng lực giao tiếp và hợp tác

Sử dụng ngôn ngữ khoa học kết hợp với các loại phương tiện để trình bày những vấn đề liên quan đến công nghệ tế bào thực vật phù hợp với khả năng và định hưỡng nghề nghiệp trong tương lai.

GTHT 1.4

Năng lực giải quyết vấn đề

Xác định được ý tưởng mới trong việc ứng dụng công nghệ tế bào thực vật từ các nội dung đã học.

VĐST 1

2. Về phẩm chất

Phẩm chất chăm chỉ

Tích cực học tập, rèn luyện để chuẩn bị cho nghề nghiệp tương lai.

CC 2.3

HOẠT ĐỘNG 1. MỞ ĐẦU (10 phút)

a) Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho học sinh và từng bước làm quen với bài học.

b) Tổ chức thực hiện

* Giao nhiệm vụ học tập:

‒ GV chiếu hình 2.1. về sâm đương quy và đặt vấn đề: “Hiện nay, nhiều loại cây dược liệu (sâm vũ diệp, sâm đương quy, sâm Việt Nam,…) đang trong tình trạng nguy cấp do bị khai thác quá mức để làm nguyên liệu sản xuất số lượng lớn thuốc chữa bệnh. Đây là một trong những nguyên nhân gây nên sự suy giảm về đa dạng sinh học.

‒ GV đặt câu hỏi: “Bằng phương pháp nào người ta có thể sản xuất số lượng lớn các chế phẩm sinh học hay chất có hoạt tính sinh học cao để chữa bệnh nhưng vẫn hạn chế được tình trạng khai thác quá mức các loại dược liệu quý hiếm?”

* Thực hiện nhiệm vụ:

‒ HS tiếp nhận nhiệm vụ, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

* Báo cáo, thảo luận:

‒ HS đưa ra ý kiến cá nhân về phương pháp sản xuất số lượng lớn các chế phẩm sinh học hay chất có hoạt tính sinh học để chữa bệnh nhưng vẫn hạn chết được tình trạng khai thác quá mức các loại dược liệu quý hiếm.

‒ HS khác nhận xét, bổ sung.

* Kết luận, nhận định:

‒ GV nhận xét câu trả lời của HS.

‒ GV dẫn dắt vào bài học: “Để hiểu rõ hơn về phương pháp người ta sử dụng trong việc sản xuất số lượng lớn các chế phẩm sinh học hay chất có hoạt tính sinh học để chữa bệnh nhưng vẫn hạn chế được tình trạng khai thác quá mức các loại dược liệu quý hiếm, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay”.

HOẠT ĐỘNG 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI (100 phút)

Hoạt động 2.1. Tìm hiểu các giai đoạn chung của công nghệ tế bào thực vật

 (20 phút)

a) Mục tiêu: SH 1.2; SH 1.8; GTHT 1.4.

b) Tổ chức thực hiện

* Giao nhiệm vụ học tập:

GV tiến hành chia lớp thành 2 nhóm, sử dụng phương pháp dạy học trực quan, hỏi – đáp nêu vấn đề kết hợp với kĩ thuật bể cá để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong SCĐ.

‒ Nhóm thảo luận: Ngồi ở trung tâm lớp học và tiến hành thảo luận các vấn đề mà GV đưa ra về các giai đoạn chung của công nghệ tế bào thực vật.

1. Quy trình công nghệ tế bào thực vật gồm những giai đoạn nào?

2. Cần lưu ý điều gì khi chuẩn bị thiết bị, dụng cụ nuôi cấy mô tế bào?

3. Trong các kĩ thuật nuôi cấy mô, kĩ thuật nào tạo được giống mới và kĩ thuật nào tạo được các dòng thuần chủng?

4. Có thể thu được những sản phẩm gì khi nuôi cấy mô tế bào? Các sản phẩm đó được dùng để làm gì?

‒ Nhóm quan sát: Ngồi xung quanh, tập trung quan sát nhóm thảo luận.

Trong nhóm thảo luận, GV để chừa một chỗ trống cho thành viên trong nhóm quan sát có thể tham gia vào nhóm thảo luận để cùng đóng góp ý kiến hoặc đặt câu hỏi.

* Thực hiện nhiệm vụ:

‒ HS đọc thông tin mục I. Các giai đoạn chung của công nghệ tế bào thực vật (tr.5) thảo luận và trả lời câu hỏi.

‒ GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

* Báo cáo, thảo luận:

‒ HS xung phong trả lời câu hỏi.

‒ HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

* Kết luận, nhận định:

‒ GV nhận xét kết quả thực hiện và thái độ làm việc của HS.

‒ GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm.

Hoạt động 2.2. Tìm hiểu một số quy trình công nghệ tế bào thực vật  (60 phút)

a) Mục tiêu: SH 1.1.1; SH 1.8; SH 3.1; TCTH 1; GTHT 1.4; VĐST 1.

b) Tổ chức thực hiện

* Giao nhiệm vụ học tập:

‒ GV tổ chức lớp học theo hình thức vòng tròn học tập mở, trong đó gồm có 6 trạm học tập.

‒ Mỗi học sinh phải tham gia đủ 4 trạm học tập, gồm 3 trạm bắt buộc và 1 trạm tự chọn.

+ Trạm bắt buộc (tất cả HS đều phải tham gia):

● Trạm 1: Nuôi cấy mô tế bào in vitro.

● Trạm 2: Nuôi cấy hạt phấn.

● Trạm 3: Nuôi cấy và dung hợp tế bào trần.

+ Trạm tự chọn (HS chọn 1 trong 3 trạm):

● Trạm 4: Nuôi cấy huyền phù tế bào.

● Trạm 5: Nuôi cấy và tăng sinh khối rễ tơ.

● Trạm 6: HS bốc thăm và trả lời 1 trong 2 câu hỏi sau:

➢Tại sao trong quy trình ứng dụng công nghệ tế bào không thể thiếu được bước chọn lọc các dòng tế bào?

➢Hãy tìm hiểu và trình bày về quy trình nhân giống  hoặc  tạo  giống  một  loài thực  vật bằng công nghệ tế bào đã được tiến hành thành công. Đánh giá vai trò thực tiễn của việc nhân giống hoặc tạo giống loài thực vật đó.

‒ GV hướng dẫn HS tham gia các trạm học tập:

+ Từ trạm 1 đến trạm 5, HS có thể tự do lựa chọn các  trạm  học  tập  (bắt  đầu  hay  kết  thúc  tại  một trạm bất kì nào đó). Thời gian HS tham gia mỗi trạm không quá 15 phút.

+ HS thực hiện nhiệm vụ ở mỗi trạm: trả lời các câu hỏi thảo luận trong SCĐ (hoặc câu hỏi gợi ý với trạm 4 và trạm 5) theo mẫu phiếu học tập (phụ lục)

* Thực hiện nhiệm vụ:

‒ HS đọc thông tin, quan sát Hình 2.5; 2.6; 2.7, thảo luận, trao đổi và trả lời câu hỏi.

‒  GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

* Báo cáo, thảo luận:

‒ GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.

‒ GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

* Kết luận, nhận định:

‒ GV đánh giá, nhận xét dựa trên kết quả làm phiếu học tập của HS.

Hoạt động 2.3. Tìm hiểu thành tựu của công nghệ tế bào thực vật (20 phút)

a) Mục tiêu: SH 1.1.2; SH 3.1; TCTH 5.3; GTHT 1.4; CC 2.3.

b) Tổ chức thực hiện

* Giao nhiệm vụ học tập:

‒ GV  sử  dụng  kĩ  thuật  think – pair – share,  tổ chức  cho  HS  thảo  luận về  thành  tựu  của  công nghệ tế bào thực vật.

+ Bước 1 (Think): GV yêu cầu  HS làm việc cá nhân,  nghiên  cứu  SCĐ  trả  lời  câu  hỏi  ở  HĐ14. Trong các thành tựu của công nghệ tế bào thực vật, em đặc biệt quan tâm đến thành tựu nào? Tại sao?

→ GV gợi ý cho HS một số nội dung để trình bày:

● Thành tựu đó đem lại lợi ích gì cho con người?

● Tác động của thành tựu đó đến sự phát triển kinh tế - xã hội như thế nào?

● Cơ hội nghề nghiệp của thành tựu đó?