Giáo án Văn 10 bài Chiến thắng Mtao-Mxây (tiết 2)

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

? Chiến thắng của Đăm Săn mang lại những điều gì?

? Kết quả ấy có ý nghĩa gì?

? Phân tích cuộc đối thoại giữa Đăm Săn và nô lệ của Mtao Mxây để thấy được thái độ đối với cuộc chiến và người anh hùng?

? Họ đi theo ĐS có phải vì sợ chàng không?

? Thái độ của dân làng Đăm Săn đối với chàng?

HS thảo luận, trả lời.

- GV chuẩn xác kiến thức.

GV hướng dẫn HS tìm hiểu hình tượng Đăm Săn trong lễ ăn mừng chiến thắng

Tóm tắt nghi lễ và sự kiện?

? Cảm nhận vẻ đẹp của Đăm Săn trong lễ ăn mừng chiến thắng?

? Đặc điểm của văn phong sử thi ở đoạn này?

Thảo luận: sự kiện của đoạn trích là cuộc giao tranh, nhưng có miêu tả nhiều cảnh đổ máu,chết chóc không? miêu tả nhiều cảnh gì?(tả đậm nét cảnh ăn mừng chiến thắng, tả trận đánh nhưng hướng về cuộc sống thịnh vượng, no đủ, thống nhất cộng đồng.

II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (tiếp)

1. Ý nghĩa của cuộc giao tranh và chiến thắng của Đăm Săn

*Kết quả:

- Giải thoát cho vợ (không được chú tâm miêu tả)

- Thu phục nô lệ, của cải, mở rộng đất đai

*ý nghĩa:

- Trọng danh dự, bảo vệ hạnh phúc gia đình

- Mang lại sự phồn thịnh, lớn mạnh cho cộng đồng

- Khát vọng cuộc sống bình yên

*Thái độ của cộng đồng đối với cuộc chiến và người anh hùng:

- Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn và nô lệ : 3 lần hỏi , 3 lần đáp( một nhà, tất cả các nhà, mỗi nhà)

+ các nô lệ tự nguyện đi theo, mang theo của cải

+ tuân phục tuyệt đối với cá nhân anh hùng

→ Thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân anh hùng và cộng đồng : sau cuộc chiến, họ sống trong cùng một nhóm đông hơn, giàu mạnh hơn

- Lòng yêu mến, ngưỡng mộ người anh hùng, ý chí thống nhất của toàn thể cộng đồng- ý thức dân tộc.

- Dân làng Đăm Săn đối với chiến thắng của tù trưởng:

+ Lời nghệ nhân: bà con xem…(điệp khúc)- tự hào, kiêu hãnh

+ Cảnh ăn mừng tưng bừng, tiệc tùng linh đình.

- Các tù trưởng khác cũng ngưỡng mộ, chúc mừng

- Niềm vui mừng ,phấn khởi, tự hào,đấy là chiến thắng của chính họ. Ca ngợi tù trưởng anh hùng của mình.

3. Cảnh ăn mừng chiến thắng

- Nghi lễ:

+ tế lễ thần linh

+ tổ chức ăn mừng: đánh chiêng, rượu thịt nhiều vô kể

+ mọi người chúc mừng…

Quan niệm tôn thờ thần linh, tập tục ăn mừng chiến thắng của người Ê- Đê

- Hình ảnh Đăm Săn:

+ Lời hiệu triệu: ơ các con, ơ các con…,hỡi anh em trong nhà, hỡi bà con trong làng…

+ Lời chỉ huy, ra lệnh: hãy đánh chiêng lên, hãy đi lấy rượu…

+ Hình dáng, cơ thể: đôi mắt long lanh như mắt chim ghếch, bắp chân to bằng cây xà ngang…

+ Trang phục:ngực quấn một tấm mền chiến,mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ..

+ Hình ảnh ăn uống, vui chơi: uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán,tóc thả trên sàn…

+ Sức mạnh: nằm sấp thì gãy dầm sàn, nằm ngửa thì gãy xà dọc

→ Hình tượng Đăm Săn được miêu tả đậm nét, toàn diện, tỏa sáng vẻ đẹp kỳ vĩ, trong thái độ ngưỡng mộ tôn thờ của cộng đồng

Người anh hùng sử thi trở nên chói sáng là tâm điểm của cộng đồng.

- Đặc điểm nghệ thuật : những đoạn văn dài, câu dài với so sánh phóng đại trùng điệp, liệt kê trùng điệp,kiểu câu cảm thán, hô ngữ, hình ảnh hào hùng, nhịp điệu nhịp nhàng, sôi nổi…tạo nên vẻ đẹp của văn phong sử thi

- Ý nghĩa của việc mô tả đậm nét cảnh ăn mừng chiến thắng:

+ Bộc lộ quan điểm về chiến tranh bộ tộc lúc bấy giờ: mở rộng cộng đồng, đồng tình với sự phát triển, lớn mạnh của cộng đồng

⇒ Cho nên bộc lộ niềm vui say sưa ca ngợi chiến thắng,hướng về cuộc sống thịnh vượng, no đủ đoàn kết. Đó là khát vọng lớn lao cao đẹp của xã hội Ê-đê.

? Qua đoạn trích, hãy nêu nhận thức của em về vẻ đẹp của nghệ thuật và tư tưởng trong đoạn trích, cũng như sử thi Đăm Săn nói chung?

HS đọc ghi nhớ SGK

III. Tổng kết

1. Vẻ đẹp của nghệ thuật sử thi:

- Xây dựng hình tượng anh hùng kỳ vĩ tầm vóc thần linh

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhạc điệu, trang trọng với phép so sánh và phóng đại độc đáo

- Câu cảm thán, hô ngữ, trùng điệp, liệt kê,

⇒ Tạo nên một phong cảnh riêng cho Sử thi: phong cách lãng mạn hào hùng, đầy sức hấp dẫn.

2. Vẻ đẹp của nội dung tư tưởng:

- Ca ngợi người anh hùng tài năng,phẩm chất cao đẹp: trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình, thiết tha với sự phồn vinh của thị tộc

- Khát vọng cao đẹp của con người đã được khẳng định từ ngàn xưa

Luyện tập bài ở SGK

- Đề cao vai trò của thần linh trợ giúp con người trong buổi đầu xây dựng bờ cõi – quan niệm của người xưa.

- Cũng chính là đề cao con người có trí tuệ sức mạnh như thần linh.

● Thần linh và con người gần gũi mật thiết. Đó là dấu vết của tư duy thần thoại cổ sơ.

● Vai trò của con người và thần linh trong cuộc chiến đầu của Đăm Săn (Trời góp ý, phút lóe sáng của người anh hùng, vừa là sự thông minh, khéo léo của nhân dân chỉ vẽ cho chàng.Ông trời- sức mạnh của thần linh, vừa là trí tuệ của nhân dân. Trong cuộc chiến này có sức mạnh con người, thần linh, tâm hồn và trí tuệ người anh hùng). Tuy nhiên vai trò đó chỉ mang tính gợi ý chứ không quyết định.

- Gv hướng dẫn HS nghiên cứu bài học, vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống sau:

- Là một nhà lãnh đạo trong tương lai, em cần học được từ Đăm Săn những phẩm chất nào?

- HS suy nghĩ, trình bày.

- Vai trò của các sáng tác sử thi Tây Nguyên trong bối cảnh hiện nay ? Theo em cần làm gì để những giá trị tinh thần ấy được giới trẻ đón nhận, để văn hóa Tây Nguyên nói chung và giá trị VHDG không bị mai một ?

- HS thảo luận nhóm, trả lời.

* Gợi ý:

- Tinh thần trách nhiệm xây dựng cộng đồng

- Trọng danh dự biết chiến đấu chống lại các thế lực thù địch để bảo vệ danh dự cộng đồng

- Biết tập hợp sức mạnh và tinh thần đoàn kết toàn dân

- Dám đương đầu với khó khăn, thử thách, lòng dũng cảm, tinh thần hiệp nghĩa.

* Các sáng tác sử thi Tây Nguyên có ý nghĩa vô cùng quan trọng:

- Phản ánh đời sống văn hóa tinh thần người Tây Nguyên

- Khẳng định những phẩm chất của người anh hùng…

* Biện pháp

- Tuyên truyền…

- Hình thức quảng bá văn hóa và giới thiệu sử thi.

- Có hình thức dạy học phù hợp tạo hứng thú với thế hệ trẻ.