Giáo án Văn 10 bài Chiến thắng Mtao-Mxây (tiết 1)

I. GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung về thể loại sử thi.

- Nêu định nghĩa thể loại sử thi dân gian Việt Nam? (kiểm tra tích hợp với bài “khái quát VHDG Việt Nam’’)

- Dựa vào “Tiểu dẫn”, hãy nêu một số điểm cơ bản của sử thi dân gian Việt Nam

- Điểm phân biệt hai loại sử thi dân gian Việt Nam?

- Hãy tóm tắt nội dung cơ bản của sử thi Đăm Săn?

- Nêu vị trí đoạn trích

Cho 1 học sinh đọc- hướng dẫn đọc diễn cảm: giọng điệu hào sảng, nhịp nhàng, âm tiết rõ nét

- Giáo viên nhận xét, điều chỉnh cho học sinh về cách đọc- Có thể đọc mẫu một đoạn ngắn.

- Chú thích ở sách giáo khoa- học sinh đã phải đọc kỹ khi chuẩn bị bài- giáo viên chỉ giải thích thêm khi cần thiết.

- Phân bố cục của đoạn trích?

- HS nêu đại ý đoạn trích?

GV có thể kẻ bảng ra làm 2 phần để hs dễ theo dõi

- Phân tích hình ảnh Đăm Săn trong lúc khiêu chiến?(lời nói, tư thế, thái độ)

- So sánh với hình ảnh Mtao Mxây?(lời nói thái độ)

(các chi tiết tiêu biểu)

- Nhận xét khái quát hình ảnh Đăm Săn?

Nhận xét đặc điểm câu văn ở các chi tiết trên?( từ ngữ, hình ảnh, nhạc điệu)

I. Tìm hiểu chung

1. Thể loại

a. Khái niệm:

- Là các tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn từ có vần, nhịp, xây dựng các hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hay nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại.

b. Một số đặc điểm:

- Là thành tựu của các dân tộc thiểu số Việt Nam(chưa tìm thấy sử thi của người Kinh)

- Có hai loại: sử thi thần thoại và sử thi anh hùng

2. Tóm tắt sử thi Đăm Săn: SGK

3. Vị trí đoạn trích: (ở phần đầu tác phẩm)

- Bị Mtao Mxây lừa lúc vắng nhà,cướp phá buôn,cướp vợ Hơ Nhị

- Đăm Săn tổ chức đánh trả.

- Đoạn trích kể về cuộc giao chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây. Đăm Săn chiến thắng, cứu được vợ và thu phục được dân làng của tù trưởng Mtao Mxây.

4. Đọc – chú thích đoạn trích

- Đọc đoạn trích (chọn đoạn giao tranh)

5. Bố cục

- Các đoạn nhỏ:

● Tả cảnh nhà Mtao Mxây: Đăm Săn thách đấu, nói khích để Mtao MXây ra khỏi nhà.

● Tả trận đánh giữa hai người.

● Đăm Săn dẫn tôi tớ của mình và của Mtao Mxây về bản mở tiệc lớn, đánh chiêng ăn mừng chiến thắng.

● Hình ảnh oai hùng, dũng mãnh của người anh hùng Đăm Săn.

⇒ Đại ý: Miêu tả cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây. Cuối cùng, Đăm Săn đã chiến thắng, trở thành tù trưởng giàu có và hùng cường đồng thời thể hiện niềm tự hào của dân làng về người anh hùng Đăm Săn

II. Đọc hiểu văn bản

1. Hình ảnh Đăm Săn và Mtao Mxây trong cuộc chiến

- Nguyên nhân: ĐS khiêu chiến vì MM cướp vợ của chàng.

⇒ Trọng danh dự cá nhân, cộng đồng; gắn bó với hạnh phúc gia đình; bộ tộc.

a. Lúc khiêu chiến:

ĐĂM SĂN:

- ta thách nhà ngươi

- Xuống! Xuống!

- ta sẽ lấy cái sàn hiên…bổ đôi…

- sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi…

⇒ Một tư thế đàng hoàng, tự tin, chủ động, một thái độ dứt khoát, quyết liệt.

MTAO MXÂY:

- ta không xuống đâu…

- ngươi không được đâm ta…

- ta sợ ngươi đâm ta…

- dáng tần ngần do dự…

⇒ Một thái độ do dự, thiếu tự tin, nhát sợ trước Đăm Săn

b. Lúc giao tranh:

ĐĂM SĂN:

● một lần xốc tới chàng vượt một đồi tranh…

● chạy vun vút…

● múa trên cao, gió như bão

● phá tan chuồng lợn

● đâm phập-cắt đầu bêu…

MTAO MXÂY:

● múa khiên: kêu lạch xạch như quả mướp khô

● bước cao, bước thấp…

● tháo chạy, tránh chuồng lợn…

● ngã lăn quay, bị chặt đầu

- Hình tượng Đăm Săn : mang vẻ đẹp dũng mãnh, kỳ vĩ, sức mạnh siêu phàm, tầm vóc thần linh- hội tụ sức mạnh cộng đồng. Đây cũng là ước mơ, khát vọng của cộng đồng có được người anh hùng chiến thắng mọi thế lực…

- Ngôn ngữ : giàu hình ảnh, từ ngữ có ấn tượng mạnh,động từ mạnh, nhịp điệu vừa cân đối vừa hào hùng.Phép trùng điệp, trùng lặp trong tổ chức câu. Phép phóng đại, so sánh ở mức độ kỳ vĩ với sức mạnh của thiên nhiên, thần linh…

- Khích, thách Mxây múa trước

- Bình tĩnh, thản nhiên

- Đăm Săn múa trước: múa khiên vừa khoẻ, vừa đẹp (vượt đồi tranh, đồi lồ ô, chạy vun vút qua phía đông, phía tây...)

- Nhai được miếng trầu của vợ -> mạnh hơn

- Hoảng hốt trốn chạy bước cao bước thấp (yếu sức)

- Chém trượt, chỉ trúng chão cột trâu

- Cầu cứu Hơ Nhị

- Được ông Trời mách kế

- Đuổi theo

- Giết chết kẻ thù

- Vùng chạy cùng đường, xin tha mạng

- Bị giết