Tính chất hóa học của Cellulose | Tính chất vật lí, nhận biết, điều chế, ứng dụng

Bài viết về tính chất hóa học của Cellulose gồm đầy đủ định nghĩa, công thức phân tử, công thức cấu tạo, tên gọi, tính chất hóa học, tính chất vật lí, cách điều chế và ứng dụng.

Tính chất hóa học của Cellulose

I. Định nghĩa

- Cellulose là thành phần chính tạo nên lớp màng tế bào thực vật, là bộ khung của cây cối.

- Cellulose có nhiều trong bông (95 – 98%) đay, gai, tre, nứa (50 – 80%), gỗ (40 -50%),...

II. Tính chất vật lí

- Cellulose là chất rắn hình sợi, màu trắng, không mùi, không vị, không tan trong nước ngay cả khi đun nóng, tan trong dung môi hữu cơ thông thường như ete, benzene,...

-Cấu trúc phân tử : Xelulozơ (C₆H₁₀O₅)_n có phân tử khối rất lớn (khoảng 1.000.000 – 2.400.000)

- Cellulose là một polymer hợp thành từ các mắt xích β – glucose nối với nhau bởi các liên kết β – 1,4- glicozit, phân tử Cellulose không phân nhánh, không xoắn.

- Mỗi mắt xích C₆H₁₀O₅ có 3 nhóm OH tự do, nên có thể viết công thức cấu tạo của Cellulose là [C₆H₇O₂(OH)₃]_n.

III. Tính chất hóa học

- Cellulose không có tính khử; khi thủy hân Cellulose đến cùng thì thu được glucose. Mỗi mắt xích C₆H₁₀O₅ có 3 nhóm OH tự do nên Cellulose có tính chất của ancol đa chức.

1. Phản ứng của polisaccarit

- Cellulose thủy phân trong dung dịch axit nóng tạo ra glucose.

- Phản ứng thủy phân cũng xảy ra ở trong dạ dày động vật nhai lại (trâu, bò,...) nhờ enzim xenlulaza.

2. Phản ứng của ancol đa chức

- Cellulose phản ứng với HNO₃ đặc có H₂SO₄ đặc làm xúc tác cho Cellulose trinitrate:

- Cellulose trinitrate là chất dễ cháy và nổ mạnh được dùng làm thuốc súng.

- Cellulose tác dụng với anhiđrit axetic (CH₃CO)₂O sinh ra Cellulose triaxetat [C₆H₇O₂(OH)₃]_n, là một loại chất dẻo dễ kéo thành tơ sợi.

- Sản phẩm của phản ứng giữa Cellulose với CS₂ (cacbon đisunfua) và NaOH là một dung dịch rất nhớt gọi là visco. Khi bơm dung dịch nhớt này qua những lỗ rất nhỏ (đường kính 0,1 mm) ngâm trong dung dịch H₂SO₄ loãng, Cellulose được giải phóng ra dưới dạng những sợi dài và mảnh, óng mượt như tơ, gọi là tơ visco.

- Cellulose không phản ứng với Cu(OH)₂, nhưng tan được trong dung dịch [Cu(NH₃)₄](OH)₂.

IV. Ứng dụng

- Các vật liệu chứa nhiều Cellulose như tre, gỗ, nứa,... thường được dùng làm vật liệu xây dựng, đồ dùng gia đình,...

- Cellulose nguyên chất và gần nguyên chất được chế thành sợi, tơ, giấy viết, giấy làm bao bì, Cellulose triaxetat dùng làm thuốc súng. Thủy phân Cellulose sẽ được glucose làm nguyên liệu để sản xuất ethanol.

Xem thêm tính chất hóa học của các chất khác:

• Tính chất của Tinh bột
• Tính chất của Protein
• Tính chất của saccharose
• Tính chất của glucose
• Tính chất của ester
• Tính chất của Chất béo (lipid)

---