Khoa học xã hội 6 VNEN Bài 4: Các quốc gia cổ đại trên thế giới

Khoa học xã hội 6 VNEN Bài 4: Các quốc gia cổ đại trên thế giới

A. Hoạt động khởi động

(Trang 21 KHXH 6 VNEN) Khi xã hội nguyên thủy tan rã, xã hội có giai cấp và nhà nước đã ra đời. Trước khi tìm hiểu về các quốc gia cổ đại trên thế giới, các em hãy thảo luận một số vấn đề sau:

1.Kể tên những quốc gia cổ đại ở phương Đông và phương Tây mà em biết

2. Em biết gì về quốc gia đó?

Trả lời

1. Các quốc gia cổ đại ở phương Đông bao gồm:

+ Ai Cập.

+ Lưỡng Hà.

- Các quốc gia cổ đại ở phương Tây bao gồm:

+ Hi Lạp.

+ Rô Ma.

2. Hiểu biết về các quốc gia:

- Ai cập: được giới sử học coi là cái nôi của nền văn minh thế giới.

+ Các thành tựu rực rỡ của nó khiến cho chúng ta không khỏi xuýt xoa thán phục mà còn làm cả sử gia đau đầu đi tìm lời giải đáp xung quanh chúng, nơi đây có những ngôi mộ thần bí của các vị vua pharaoh nổi tiếng, chữ tượng hình, sa mạc,...

+ Nói đến Ấn Độ là nói đến Kim tự tháp, những phát minh khoa học quan trọng, nơi đã tìm ra chữ số 0.

- Lưỡng Hà: Cái nôi của nền văn minh thế giới.

+ Nhắc đến Lưỡng Hà mọi người thường liên tưởng tới các thành cổ, vườn treo Babilon, chữ Nêm…

- Hi Lạp: là một quốc gia gồm nhiều đảo và bán đảo nhỏ.

+ Nơi có những câu chuyện thần thoại nổi tiếng về các vị thần: thần Zeus, Ares

- Rô Ma: thủ đô nước cộng hòa Italy là thành phố văn hóa lịch sử nổi tiếng của thế giới.

+ Với hơn 2.800 năm lịch sử, Roma được tôn vinh như một "thành phố vĩnh hằng", lưu giữ nhiều di tích kiến trúc hoành tráng từ thời cổ đại và trung đại nhất.

+ Nổi tiếng nhất là đấu trường La Mã.

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Tìm hiểu về điều kiện tự nhiên, đời sống kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Đông và phương Tây

a. (Trang 21+22 KHXH 6 VNEN) Đọc hiểu đoạn thông tin kết hợp quan sát các hình 1,2,3 để hoàn thành bài tập dưới đây vào vở:

Trả lời

b. (Trang 23 KHXH 6 VNEN) Đọc đoạn thông tin, kết hợp quan sát hình 4, hình 5 để thực hiện các yêu cầu và trả lời các câu hỏi sau:

- Miêu tả cảnh người nông dân Ai Cập cổ đại làm ruộng qua hình 4

- Qua quan sát hình 5, em hãy miêu tả những hoạt động kinh tế chủ yếu ở Hi Lạp cổ đại

- Nền kinh tế phương Đông và phương Tây cổ đại khác nhau như thế nào? Tại sao có sự khác nhau đó?

Trả lời

- Miêu tả cảnh người nông dân Ai Cập cổ đại làm ruộng:

Trong bức ảnh là hai người 1 nam 1 nữ đang làm ruộng giống như việc trồng lúa. Cho thấy sự xuất hiện và phát triển của nền nông nghiệp trồng lúa nước. Các công cụ canh tác còn thô sơ cho thấy kĩ thuật mới chưa phát triển.

- Hoạt động kinh tế chủ yếu ở Hi Lạp cổ đại:

+ Nông nghiệp của người dân chủ yếu là trồng lúa mì, ô liu, nho.

+ Các nghề thủ công nghiệp cũng phát triển như luyện kim, đồ gốm, nấu rượu nho.

+ Thương nghiệp phát triển. Nội thương và Ngoại thương phát triển, buôn bán giữa mọi người trong khu vực và với các nước láng giềng lân cận tại các cảng biển.

- Sự khác nhau giữa nền kinh tế phương Đông và phương Tây là:

+ Phương Đông phát triển mạnh về nông nghiệp và thủ công nghiệp.

Đặc biệt là khi nông nghiệp lúa nước phát triển.

Các ngành thủ công nghiệp như làm đồ gốm, dệt vải, căn nuôi cũng xuất hiện.

Đắp đê, ngăn lũ, đào kênh

=> Nông nghiệp phát triển mạnh, nhu cầu phát triển nông nghiệp cao hơn. Kinh tế mang tính manh mún nhỏ lẻ theo gia đình.

+ Phương Tây phát triển mạnh về các cây thủ công nghiệp và ngành công nghiệp.

Trồng các cây thủ công nghiệp như nho, ô liu, lúa mì…

Các nghề thủ công như luyện kim, làm gốm cũng phát triển.

Phát triển mạnh nhất là thương nghiệp cả nội thương và ngoại thương.

=> thủ công nghiệp, thương nghiệp phát triển mạnh, mang tính quy mô, chuyên nghiệp hơn.

2. Tìm hiểu về các giai cấp, tầng lớp, thể chế nhà nước ở phương Đông và phương Tây cổ đại

(Trang 23 KHXH 6 VNEN) Lắng/nghe thầy côi giáo giới thiệu về các giai cấp, tầng lớp trong xã hội cổ đại phương Đông và phương Tây kết hợp quan sát các hình ảnh dưới đây để thực hiện yêu cầu sau:

- Vẽ và trình bày sơ đồ các giai cấp, tầng lớp trong xã hội cổ đại phương Đông và phương Tây

- Miêu tả hoạt động lao động của nông dân và nô lệ qua hình 6,7 và hoạt động giải trí của chủ nô Rô-ma qua hình 8,9

- Các ông vua cố đại phương Đông có tên gọi như thế nào? Họ có những quyền gì? Em hãy miêu tả hình 10

Trả lời

- Các giai cấp tầng lớp trong xã hội cổ đại

+ phương Đông:

+ Phương Tây

- Miêu tả hoạt động

+ Hoạt động của nông dân và nô lệ:

Người nông dân và nô lệ phải lao động cực nhọc và vất vả.

Người nông dân trên sông Lưỡng Hà đang vận chuyển hàng hóa bằng thuyền qua sông với khối lượng lớn. Họ được tự do làm việc và nộp sản phẩm cho tầng lớp trên.

Người nô lệ Ai Cập phải kéo đồ khuân vác đồ để phục vụ chủ nô, họ là những món hàng, có sức lao động và không có bất cứ một quyền lợi nào trong cuộc sống.

+ Hoạt động của chủ nô

Đời sống tinh thần rất phát triển khi họ xây dựng nhà hát, đấu trường, sáng tạo ra các trò giải trí.

Sử dụng nô lệ làm công cụ giải trí của mình, tiêu khiển và mua vui.

- Các ông vua cổ đại phương Đông có tên gọi khác nhau:

+ Trung Quốc: Thiên tử.

+ Ai Cập: Pha-ra-ông.

+ Lưỡng Hà: En-si.

Vua có quyền tối cao, đặt ta luật pháp, chỉ huy quân đội, đại diện cho thần thánh ở trần gian.

+ Hình 10: Tương nhân sư – biểu tượng quyền lực và sức mạnh của Pha-ra-ông (Ai Cập).

Hình tượng nhân sư của người Ai Cập có phần đầu là nam giới, tượng trưng cho sức mạnh và trí tuệ, thường được đặt tại lối vào của các đền thờ, kim tự tháp như người giữ cửa. Bức tượng có kích thước lớn, uy nghi, hùng dũng. Tượng được xây dựng bằng gạch, đã với những đường phét rõ ràng, thon gọn cho thấy được trình độ phát triển của kiến trúc Ai Cập.

Bức tượng càng uy nghi, khổng lồ thì công sức của nô lệ và người dân bỏ ra xây dựng càng nhiều. Bức tượng là mồ hôi, công sức, nước mắt và tính mạng của rất nhiều người nô lệ và nông dân. Đồng thời cho thấy quyền lực của người đứng đầu là rất lớn đã huy động được rất nhiều người để xây dựng.

C. Hoạt động luyện tập

1. (Trang 25+26 KHXH 6 VNEN) Hãy điền vào chỗ trống (…) để hoàn thành phiếu học tập

Trả lời

2. (Trang 26 KHXH 6 VNEN) Hoàn thành phiếu học tập

Trả lời

3. (Trang 26 KHXH 6 VNEN) Dựa vào nội dung bài học, em hãy lập bảng theo mẫu sau vào vở và điền những nội dung sau sao cho phù hợp:

Trả lời

4. (Trang 27 KHXH 6 VNEN) Hãy nối những địa danh ở cột bên trái với tên quốc sư/vùng ở cột bên phải sao cho phù hợp (ghi số thứ tự và cái tương tự vào vở):

Trả lời

5. (Trang 27 KHXH 6 VNEN) Thảo luận với bạn và trả lời câu hỏi sau: Những giai cấp nào có vai trò quan trọng nhất trong xã hội phương Đông và phương Tây cổ đại? Vì sao?

Trả lời

Phương Đông: Nông dân công xã

+ Họ sống theo gia đình, có tài sản tư hữu nhưng họ vẫn duy thu hoạch.

+ Họ tự nuôi sống bản thân, gia đình và toàn xã hội.

+ Họ phải nộp một phần sản phẩm cho quý tộc dưới dạng thuế.

+ Ngoài ra họ còn làm mộtt số nghĩa vụ khác như lao động phục vụ công trình xây dựng, đi lính

Phương Tây: Nô lệ

+ Có vai trò vô cùng quan trọng, họ chính là lực lượng lao động chính trong xã hội, làm việc cực nhọc trong các trang trại, bị đối xử tàn tệ và là tài sản riêng của chủ nô, bị xem như “công cụ biết nói”.

+ Có vai trò chủ yếu trong sản xuất.

D-E. Hoạt động vận dụng- Tìm tòi mở rộng

1. (Trang 27 KHXH 6 VNEN)Cùng với sự hỗ trợ của người thân, thầy/ cô giáo và bạn bè, em hãy tìm hiểu thêm về nội dung sau: Nếu sống ở thời cổ đại và có quyền lựa chọn quốc gia sinh sống, em lựa chọn là công dân nước Ai Cập hay Hi Lạp? Vì sao?

Trả lời

- Ai Cập

Nếu được chọn một nơi để sinh sống thời cổ đại, Ai Cập sẽ là quốc gia em lựa chọn. Một quốc gia có lịch sử hình thành từ rất sớm, dựa trên nguồn nước vô hạn của con sông Nin hùng vĩ, nơi hai bên bờ là những cánh đồng bất tận tạo nên nguồn sống của cư dân nơi đây. Quốc gia có những công trình vĩ đại tồn tại tới hàng ngàn năm như Kim Tự Tháp, các tượng nhân sư, được xây dựng bơi các Pha-ra-ông quyền lực. Ai Cập còn là nơi có nền văn hóa đồ sộ với những vị thần của mình, những thành tựu trên mọi lĩnh vực và nhiều trong số đó tồn tại đến ngày nay.

- Hi Lạp

Hy Lạp là một quốc gia cổ đại mà em mong muốn được quay về sinh sống tại thời cổ đại. Tại đây, em sẽ được thấy những thành bang nổi tiếng và hùng mạnh, chứng kiến nền dân chủ đầu tiên trên thế giới tại thành bang A-ten-na cũng như chiêm ngưỡng những chiến binh hùng dũng tại thành bang Sờ-pác-ta. Nơi có nền văn hóa phong phú với những sử thi huyền thoại, những câu chuyện về các vị thần được truyền tụng khắp nơi. Những thành tựu khoa học được truyền tải đến tận ngày nay. Một quốc gia hùng mạnh.

2. (Trang 27 KHXH 6 VNEN) Để tìm hiểu sâu sắc hơn về những quốc gia cổ đại, em tìm đọc một số cuốn sách và trang web sau:

- Almanach, Những nền văn minh thế giới, NXB Văn hóa – Thông tin, Hà Nội, 2013.

- Lê Huy Hòa (chủ biên), Bách khoa tri thức phổ thông, NXB Lao động, Hà Nội, 2007.

- http://vikipedia.org

Trả lời

Học sinh có thể đọc và tải sách tại:

- Những nền văn minh thế giới:

https://drive.google.com/file/d/1PJzak_hZFS-1O5X5q5pP9RftUjsCoxmX/view

- Bách khoa tri thức phổ thông:

http://tve-4u.org/threads/bach-khoa-tri-thuc-pho-thong-le-huy-hoa.17586/

3. (Trang 27 KHXH 6 VNEN Sưu tầm tư liệu về cuộc khởi nghĩa của Xpác-ta-cút ở Rô-ma năm 73-74 TCN.

Trả lời

Dưới đây là một số thông tin về cuộc khởi nghĩa Xpác – ta – cút:

Spartacus là một nô lệ trong chế độ nô lệ La Mã, Spartacus là người Xeres , bị bắt làm tù binh trong cuộc chiến tranh người Xeres chống lại La Mã, trở thành nô lệ giác đấu. Không chịu được cảnh các nô lệ bị bắt phải giết nhau, ông cùng 700 nô lệ bỏ trốn. Năm 72 TCN, khởi nghĩa chống lại chủ nô, nghĩa quân phát triển lên đến 120.000 người. Viện nguyên lão Roma liền cử Crassus đem quân đàn áp.

Mùa thu năm 72 TCN, nghĩa quân tiến về phía nam, dự kiến ra đảo Silice, tuy nhiên do thiếu thuyền bè nên không thể vượt biển. Nội bộ nghĩa quân xảy ra mâu thuẫn khi những người du mục do Congenis dẫn đầu phản đối việc rời bán đảo Ý, họ cùng 10.000 người đã bỏ đi và bị Crassus tiêu diệt.

Năm 71TCN, nghĩa quân chiến đấu anh dũng phá vây, tuy nhiên bị thất bại, Spartacus cùng 60.000 nghĩa quân bị tiêu diệt. Cuộc khởi nghĩa thất bại.

Xem thêm các bài Giải bài tập Khoa học xã hội lớp 6 chương trình VNEN hay khác:

• Bài: 5 Văn hóa cổ đại
• Phiếu ôn tập 1
• Bài 6: Nhà nước Văn Lang - Âu Lạc
• Bài 7: Cham - pa và phù nam

---