Giáo án Sinh học 12 Bài 43: Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

Hoạt động 1: Tìm hiểu về trao đổi vật chất trong quần xã sinh.

GV: Cho VD về 2 chuỗi thức ăn ở địa phương? Đặc điểm của mỗi loài trong chuỗi thức ăn? Quan hệ của các loài sinh vật trong chuỗi thức ăn?

→ Chuỗi thức ăn là gì?

HS: Nghiên cứu thông tin SGK và liên hệ thực tế để trả lời.

GV: Có mấy loại chuỗi thức ăn? VD minh họa? Thành phần loài trong mỗi loại chuỗi thức ăn? Tại sao chuỗi TĂ không quá dài?

HS: Nghiên cứu thông tin SGK để trả lời.

GV: Nhận xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thức.

GV: Yêu cầu học sinh viết các chuỗi thức ăn có trong quần xã ở hình 43.1-trang 192.?

- Xác định các loài sinh vật có trong nhiều chuỗi TĂ?  - Thế nào là lưới thức ăn?

HS: Quan sát hình và thảo luận để thống nhất ý kiến trả lời.

GV: - Thế nào là bậc dinh dưỡng?

- Phân biệt các bậc dinh dưỡng trong lưới TĂ?

- HS:Nghiên cứu hình 43.2, thảo luận trả lời.

I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT.

1. Chuỗi thức ăn

- Chuỗi thức ăn gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng, mỗi loài là một mắt xích sử dụng mắt xích phía trước làm thức ăn và là thức ăn của mắt xích phía sau.

VD:

+ Lúa → Sâu ăn lá → Nhái → Rắn → Diều hâu

+ Chất mùn bã → Giun đất → Gà → Cáo

- Các loại chuỗi thức ăn   

+ Chuỗi thức ăn mở đầu bằng SVSX: Sinh vật tự dưỡng → động vật ăn sinh vật tự dưỡng → động vật ăn động vật.

+ Chuỗi thức ăn mở đầu bằng sinh vật phân giải: Sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ → ĐV ăn sinh vật phân giải → ĐV ăn động vật.

2. Lưới thức ăn

- Lưới thức ăn gồm nhiều chuỗi thức ăn có các mắt xích chung.

- QXSV càng đa dạng về thành phần loài → lưới thức ăn càng phức tạp.

3. Bậc dinh dưỡng

- Bậc dinh dưỡng: Tập hợp các loài sinh vật có cùng mức dinh dưỡng trong lưới TĂ.

- Trong lưới thức ăn có nhiều bậc dinh dưỡng:

Cấp 1 (SVSX) → cấp 2 (SV tiêu thụ bậc 1) → cấp 3 (SV tiêu thụ bậc 2) →  ... → cấp n.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về tháp sinh thái.

- So sánh độ lớn của các bậc dinh dưỡng?

- Tại sao độ lớn các bậc dinh dưỡng lại không bằng nhau?

- Nguyên tắc và ý nghĩa của việc xây dựng các tháp sinh thái?

- Có mấy loại tháp sinh thái? Phân biệt các loại tháp sinh thái?

II. THÁP SINH THÁI.

- Độ lớn các bậc dinh dưỡng không bằng nhau. Độ lớn của các bậc dinh dưỡng được xác định  bằng số cá thể, sinh khối hoặc năng lượng.

- Tháp sinh thái gồm nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên nhau (mỗi hình là 1 bậc dinh dưỡng), các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, chiều rộng khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.

- Có ba loại tháp sinh thái: Tháp số lượng, sinh khối và năng lượng (SGK).