Soạn bài Nghệ thuật băm thịt gà - ngắn nhất Kết nối tri thức

Soạn bài Nghệ thuật băm thịt gà trang 40, 41, 42, 43, 44, 45 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 12 Kết nối tri thức giúp học sinh soạn văn 12 dễ dàng hơn.

Soạn bài Nghệ thuật băm thịt gà - Kết nối tri thức

1. Trước khi đọc

Câu 1 (trang 40 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Theo bạn, ngoài lĩnh vực nghệ thuật chuyên nghiệp, người ta thường dùng từ "nghệ thuật" và "nghệ sĩ” để chỉ hoạt động hoặc con người như thế nào?

Trả lời

Ngoài lĩnh vực nghệ thuật chuyên nghiệp, người ta thường dùng:

- Nghệ thuật:

+ Kỹ năng, khả năng thực hiện một công việc nào đó một cách khéo léo, đẹp mắt.

+ Hoạt động sáng tạo mang tính thẩm mỹ trong các lĩnh vực như nấu ăn, cắm hoa, trang trí nhà cửa,...

+ Khả năng thể hiện bản thân, truyền tải thông điệp, cảm xúc thông qua các hình thức phi ngôn ngữ như cử chỉ, điệu bộ,...

- Nghệ sĩ:

+ Người có kỹ năng, khả năng thực hiện một công việc nào đó một cách khéo léo, đẹp mắt.

+ Người sáng tạo ra các sản phẩm nghệ thuật trong các lĩnh vực như nấu ăn, cắm hoa, trang trí nhà cửa,...

+ Người có khả năng thể hiện bản thân, truyền tải thông điệp, cảm xúc thông qua các hình thức phi ngôn ngữ như cử chỉ, điệu bộ,...

- Ví dụ:

+ Một người nấu ăn ngon có thể được xem là "nghệ sĩ nấu ăn".

+ Một người cắm hoa đẹp có thể được xem là "nghệ sĩ cắm hoa".

+ Một người có khả năng thuyết trình thu hút có thể được xem là "nghệ sĩ thuyết trình".

Câu 2 (trang 40 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bạn hãy phân biệt tập tục (phong tục, tập quán) và hủ tục. Nêu ví dụ đề làm rõ ý kiến của mình.

Trả lời

- Tập tục (phong tục, tập quán):

+ Định nghĩa: Những thói quen, nếp sống, cách thức sinh hoạt được hình thành và lưu truyền qua nhiều thế hệ trong một cộng đồng.

+ Đặc điểm:

Mang tính tích cực, phù hợp với điều kiện xã hội, thể hiện những giá trị văn hóa tốt đẹp của cộng đồng.

Góp phần duy trì sự ổn định, đoàn kết trong cộng đồng.

Có thể thay đổi theo thời gian để phù hợp với điều kiện mới.

+ Ví dụ: Tục thờ cúng tổ tiên, Tục ăn Tết Nguyên Đán, Tục mừng thọ,...

- Hủ tục:

+ Định nghĩa: Những thói quen, nếp sống, cách thức sinh hoạt lạc hậu, phi khoa học, trái với đạo đức và pháp luật.

+ Đặc điểm:

Mang tính tiêu cực, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội.

Cần được loại bỏ để xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

- Ví dụ:

+ Tục tảo hôn, Tục bó chân, Tục mê tín dị đoan,...

+ Tập tục: nghi lễ cúng bái tổ tiên, giỗ Tổ Hùng Vương,…

2. Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:

Câu 1 (trang 40 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Chú ý cách tác giả dẫn dắt vào không gian của câu chuyện.

Trả lời:

- Tác giả dẫn dắt vào không gian chuyện bằng cuộc gặp gỡ tự nhiên, tình cờ với người bạn cũ tên Lăng Vân. Và biết được thông tin éo le rằng ngày mai nhà anh ta phải chứa hàng xóm. Tác giả mở đầu câu chuyện với tình huống bất ngờ, tạo nên sự tò mò cho người đọc.

Câu 2 (trang 41 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Việc đan xen giữa yếu tố miêu tả, tự sự và ngôn ngữ đối thoại có hiệu quả như thế nào?

Trả lời:

Việc đan xen giữa yếu tố miêu tả, tự sự và ngôn ngữ đối thoại có hiệu quả:

- Tạo sự sinh động, hấp dẫn: Giúp cho tác phẩm không bị nhàm chán, thu hút sự chú ý của người đọc.

- Thể hiện rõ tính cách nhân vật:

+ Qua lời thoại, thể hiện sự hài hước, dí dỏm của anh Mới.

+ Qua miêu tả hành động, thể hiện sự khéo léo, tài ba của anh Mới.

- Làm nổi bật chủ đề: Tác phẩm không chỉ miêu tả "nghệ thuật" băm thịt gà mà còn phê phán sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch.

Câu 3 (trang 43 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Chú ý cách kể, miêu tả chi tiết cùng thủ pháp “gây tò mò” về quá trình băm thịt gà.

Trả lời:

Cách kể, miêu tả chi tiết cùng thủ pháp “gây tò mò” về quá trình băm thịt gà trong "Nghệ thuật băm thịt gà"

* Cách kể:

- Tác giả sử dụng ngôi thứ ba, khách quan để kể lại quá trình băm thịt gà.

Cách kể tỉ mỉ, chi tiết, theo trình tự thời gian từ khi chuẩn bị đến khi hoàn thành.

- Sử dụng nhiều động từ mạnh, tính từ miêu tả để làm nổi bật sự hăng say, khéo léo của người nghệ nhân băm thịt gà.

- Miêu tả chi tiết:

+ Chuẩn bị:

"Đã có hai người đàn ông lực lưỡng đang loay hoay với một con gà trống to tướng."

"Con gà bị trói chặt hai cánh, hai chân, thỉnh thoảng lại đập thình thịch xuống đất."

"Một người đàn bà rón rén bước đến, tay lăm lăm một con dao bầu sắc lẹm."

+ Băm thịt:

"Bà ta đặt con gà xuống mâm, rồi cẩn thận vặt lông cổ."

"Tiếp theo, bà ta dùng dao bầu rạch một đường dài từ ức gà đến đùi."

"Bà ta khéo léo tách thịt gà ra khỏi xương, rồi thái thành từng miếng nhỏ."

"Hai người đàn ông kia nhanh tay băm nhuyễn thịt gà, trộn đều với gia vị."

+ Hoàn thành:

"Chỉ trong chốc lát, mâm thịt gà băm đã được bày biện đẹp mắt trên mâm."

"Mùi thơm của thịt gà băm quyện với mùi thơm của gia vị lan tỏa khắp nhà."

- Thủ pháp “gây tò mò”:

+ Tác giả không miêu tả trực tiếp hình ảnh con gà bị giết mà chỉ miêu tả những hành động của người đàn bà: "rón rén bước đến", "tay lăm lăm một con dao bầu sắc lẹm".

+ Tác giả sử dụng nhiều động từ mạnh, tính từ miêu tả để làm nổi bật sự hăng say, khéo léo của người nghệ nhân băm thịt gà: "loay hoay", "thình thịch", "cẩn thận", "sắc lẹm", "khéo léo", "nhanh tay", "nhuyễn", "thơm".

Tác giả sử dụng những câu văn ngắn, gọn, tạo nhịp điệu cho câu văn, khiến người đọc cảm thấy hồi hộp, tò mò muốn biết kết quả cuối cùng của quá trình băm thịt gà.

- Tác dụng:

+ Cách kể, miêu tả chi tiết cùng thủ pháp “gây tò mò” đã giúp tác giả tái hiện một cách sinh động, hấp dẫn quá trình băm thịt gà.

+ Người đọc như được trực tiếp chứng kiến quá trình băm thịt gà, cảm nhận được sự hăng say, khéo léo của người nghệ nhân băm thịt gà.

+ Qua đó, tác giả cũng thể hiện sự trân trọng đối với những người lao động bình dị, góp phần tạo nên những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

- Kết luận: Cách kể, miêu tả chi tiết cùng thủ pháp “gây tò mò” là một biện pháp nghệ thuật hiệu quả, giúp tác giả Ngô Tất Tố tái hiện sinh động quá trình băm thịt gà trong "Nghệ thuật băm thịt gà". Qua đó, tác giả cũng thể hiện sự trân trọng đối với những người lao động bình dị, góp phần tạo nên những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Câu 4 (trang 43 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Các chi tiết miêu tả động tác, âm thanh khi băm thịt gà có tác dụng gì?

Trả lời:

Tác dụng của các chi tiết miêu tả động tác, âm thanh khi băm thịt gà:

- Thể hiện sự khéo léo, tài ba của anh Mới:

+ Băm thịt gà nhanh, gọn, đều đặn.

+ Tiếng dao "lóc cóc", "lách cách" đều đặn, vui tai.

- Tạo sự sinh động, hấp dẫn cho tác phẩm:

+ Giúp người đọc hình dung rõ ràng cảnh băm thịt gà.

+ Gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc.

- Làm nổi bật chủ đề: "Nghệ thuật" băm thịt gà của anh Mới là một thứ "nghệ thuật" phục vụ cho sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch.

Câu 5 (trang 44 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Đoạn kết tạo ấn tượng thế nào cho bạn đọc?

Trả lời:

- Kết thúc bất ngờ: Không ai ngờ rằng anh Mới lại băm thịt gà thành 92 miếng.

- Gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc: Khiến người đọc suy nghĩ về sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch.

- Làm nổi bật chủ đề tác phẩm: Phê phán sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch.

- Ngoài ra, đoạn kết còn có tác dụng:

+ Khẳng định "nghệ thuật" băm thịt gà của anh Mới: Băm thịt gà nhanh, gọn, đều đặn, đẹp mắt.

+ Thể hiện sự hài hước, dí dỏm của tác phẩm: "Cả nhà đều mỉm cười".

* Sau khi đọc

Nội dung chính của đoạn trích: Đoạn trích tả một cảnh chia thịt gà hiếm thấy ở một làng. Qua việc chia thịt gà ấy tác giả châm biếm bọn cường hào chức dịch tham lam, bần tiện trong làng. Chúng ngồi thật cao, ra vẻ cao sang những thực chất là một lũ tham ăn, chia nhau 1/5 cái sỏ gà.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nhan đề của văn bản có thể gợi lên những suy luận, phán đoán gì về nội dung được đề cập trong bài phóng sự?

Trả lời:

Nhan đề gợi lên những suy luận, phán đoán:

- Nội dung bài viết sẽ đề cập đến "nghệ thuật" băm thịt gà.

- "Nghệ thuật" băm thịt gà có thể là một kỹ năng đặc biệt, độc đáo.

- "Nghệ thuật" băm thịt gà cũng có thể là một ẩn dụ cho một việc làm nào đó phi nghĩa, phi nhân đạo.

- Gây tò mò, thu hút sự chú ý của người đọc.

Câu 2 (trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Trong văn bản, các sự việc chính đã được tác giả thuật lại theo trình tự nào? Nhận xét về cách quan sát, ghi chép hiện thực của tác giả.

Trả lời:

- Trình tự thuật lại sự việc:

+ Mở đầu: Giới thiệu nhân vật anh Mới và "nghệ thuật" băm thịt gà của anh.

+ Thân bài: Miêu tả chi tiết cảnh anh Mới băm thịt gà trong cuộc chia cỗ phần.

+ Kết thúc: Nêu kết quả của việc băm thịt gà và cảm nhận của người viết.

- Nhận xét:

+ Cách quan sát, ghi chép hiện thực:

Tỉ mỉ, chi tiết, sắc bén.

Ghi chép cả những chi tiết nhỏ nhất, seemingly insignificant.

Có khả năng nắm bắt được những đặc điểm, tính cách của nhân vật.

+ Trình tự thuật lại sự việc:

Logic, rõ ràng, mạch lạc.

Giúp người đọc dễ dàng hình dung diễn biến của câu chuyện.

Câu 3 (trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Cảnh anh mõ lăng băm thịt gà trong cuộc chia cỗ phần ánh hiện thực gì ở nông thôn Việt Nam xưa?

Trả lời:

- Cảnh anh mõ lăng băm thịt gà trong cuộc chia cỗ phần ánh hiện thực:

+ Bọn cường hào, chức dịch tham lam, bủn xỉn, chỉ biết hưởng thụ mà không biết lao động.

+ Nông dân nghèo khổ, bị áp bức, bóc lột.

+ Xã hội bất công, thối nát.

Câu 4 (trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất trong bài phóng sự.

Trả lời:

Tác dụng của ngôi kể thứ nhất:

- Giúp cho tác phẩm:

+ Có tính chân thực, khách quan.

+ Gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc.

+ Dễ dàng thể hiện cảm xúc, quan điểm của tác giả.

- Tạo sự đồng cảm:

+ Giúp người đọc đồng cảm với những người nông dân nghèo khổ.

+ Căm phẫn bọn cường hào, chức dịch.

Câu 5 (trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Chỉ ra và phân tích những yếu tố tạo nên giọng điệu của bài phóng sự.

Trả lời:

* Giọng điệu của bài phóng sự:

- Giọng điệu chủ đạo:

+ Châm biếm, mỉa mai.

+ Phê phán, tố cáo.

- Có sự kết hợp:

+ Giọng hài hước, dí dỏm.

+ Giọng thương cảm, xót xa.

* Yếu tố tạo nên giọng điệu:

- Ngôi kể thứ nhất: Giúp tác giả thể hiện trực tiếp cảm xúc, quan điểm của mình.

- Cách sử dụng từ ngữ: Sử dụng nhiều từ ngữ có tính biểu cảm.

- Cách miêu tả, so sánh:

+ Miêu tả chi tiết, sinh động.

+ So sánh ví von độc đáo.

Câu 6 (trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Theo bạn, những nội dung được đề cập trong văn bản còn có ý nghĩa đối với thực tiễn hiện nay không? Lí giải ý kiến của bạn.

Trả lời:

- Phản ánh những vấn đề nhức nhối của xã hội:

+ Vấn đề tham nhũng, lãng phí: Cảnh "chứa hàng xóm" xa hoa, phung phí trong văn bản vẫn ít nhiều hiện diện trong xã hội hiện nay. Một số cán bộ, đảng viên lợi dụng chức vụ để tham nhũng, tổ chức những bữa tiệc tùng tiu, lãng phí.

+ Vấn đề bất công xã hội: Sự đối lập giữa giàu nghèo trong xã hội hiện nay vẫn còn rất lớn. Một bộ phận người dân còn sống trong cảnh nghèo đói, thiếu thốn trong khi một số ít người lại giàu có, sung túc.

- Bài học về đạo lý làm người:

+ Lòng nhân ái, thương người: Tác giả thể hiện sự trân trọng, cảm thông đối với những người nông dân nghèo khổ. Đây là bài học về lòng nhân ái, thương người mà mỗi người cần ghi nhớ.

+ Sự trung thực, liêm chính: Tác giả phê phán lối sống xa hoa, phung phí của tầng lớp thống trị. Đây là bài học về sự trung thực, liêm chính mà mỗi cán bộ, đảng viên cần noi theo.

- Lời cảnh tỉnh cho thế hệ trẻ:

+ Tránh xa lối sống xa hoa, hưởng thụ: Văn bản cảnh tỉnh thế hệ trẻ về tác hại của lối sống xa hoa, hưởng thụ. Thay vào đó, mỗi người cần sống có trách nhiệm, biết trân trọng giá trị lao động và hướng đến những giá trị tinh thần cao đẹp.

+ Giữ gìn truyền thống tốt đẹp: Văn bản ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân Việt Nam. Đây là bài học về việc giữ gìn truyền thống tốt đẹp của dân tộc mà mỗi người cần ghi nhớ.

-Kết luận: Văn bản "Nghệ thuật băm thịt gà" của nhà văn Ngô Tất Tố là một tác phẩm có giá trị hiện thực và giá trị nghệ thuật cao. Văn bản không chỉ phản ánh những vấn đề nhức nhối của xã hội mà còn mang đến nhiều bài học quý giá về đạo lý làm người. Do đó, văn bản vẫn có ý nghĩa thực tiễn đối với xã hội hiện nay và là tài liệu quý giá để giáo dục thế hệ trẻ.

Câu 7 (trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Hãy khái quát đặc điểm cơ bản của thể loại phóng sự qua văn bản Nghệ thuật băm thịt gà.

Trả lời:

Đặc điểm cơ bản của thể loại phóng sự:

- Phản ánh hiện thực: Phản ánh sự kiện, vấn đề một cách chân thực, khách quan.

- Tính chính xác: Thông tin, sự kiện được trình bày phải chính xác, trung thực.

- Tính sinh động: Sử dụng nhiều biện pháp tu từ, ngôn ngữ biểu cảm.

- Tính hiện thực: Phản ánh những vấn đề nóng hổi, thu hút sự quan tâm của xã hội.

Viết kết nối với đọc

Bài tập (trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận về một khía cạnh nội dung hoặc nghệ thuật của văn bản Nghệ thuật băm thịt gà mà bạn tâm đắc.

Trả lời:

Đoạn văn tham khảo

"Nghệ thuật băm thịt gà" của nhà văn Ngô Tất Tố là một tác phẩm phóng sự xuất sắc, ghi dấu ấn bởi không chỉ nội dung phản ánh hiện thực xã hội sâu sắc mà còn bởi nghệ thuật miêu tả tài hoa của tác giả. Trong số các yếu tố nghệ thuật, tôi đặc biệt tâm đắc với nghệ thuật miêu tả của Ngô Tất Tố, được thể hiện qua những chi tiết miêu tả tinh tế, sinh động, cùng giọng điệu châm biếm, mỉa mai sắc bén. Tác giả đã sử dụng những chi tiết miêu tả tỉ mỉ, cụ thể để khắc họa rõ nét khung cảnh "chứa hàng xóm", từ cảnh sân đình rộng thênh thang, bày biện la liệt mâm cỗ thịnh soạn, đến hình ảnh những người "nghệ nhân" băm thịt gà thoăn thoắt, mồ hôi nhễ nhại. Những chi tiết miêu tả này không chỉ giúp người đọc hình dung được khung cảnh một cách sống động mà còn thể hiện sự xa hoa, phung phí của tầng lớp thống trị trong xã hội cũ. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng nghệ thuật miêu tả đối lập để làm nổi bật sự bất công, thối nát của xã hội phong kiến. Hình ảnh những mâm cỗ thịnh soạn, sang trọng được bày biện cạnh những người nông dân lam lũ, đói khổ tạo nên sự đối lập gay gắt, khiến người đọc cảm thấy xót xa, chua xót. Đặc biệt ấn tượng trong văn bản là giọng điệu châm biếm, mỉa mai sắc bén của tác giả. Ngô Tất Tố đã sử dụng những từ ngữ, hình ảnh châm biếm để mỉa mai lối sống xa hoa, phung phí của tầng lớp thống trị. Ví dụ như, tác giả gọi việc băm thịt gà là "nghệ thuật", gọi những người băm thịt gà là "nghệ nhân",... Qua đó, tác giả thể hiện thái độ căm phẫn, khinh bỉ đối với tầng lớp thống trị và lòng thương cảm sâu sắc cho người nông dân. Nhờ có nghệ thuật miêu tả tài hoa, "Nghệ thuật băm thịt gà" đã trở thành một tác phẩm phóng sự xuất sắc, có giá trị hiện thực và giá trị nghệ thuật cao. Văn bản không chỉ giúp người đọc hình dung được một cách sống động khung cảnh "chứa hàng xóm" mà còn thể hiện sự phẫn nộ của tác giả trước hiện thực xã hội bất công, thối nát và khơi gợi lòng trân trọng, cảm thông đối với người nông dân.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 12 Kết nối tri thức ngắn nhất, hay khác:

• Bước vào đời
• Thực hành tiếng Việt trang 50
• Viết bài văn nghị luận bàn về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ (Cách ứng xử trong các mối quan hệ gia đình, xã hội)
• Trình bày quan điểm về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ (Cách ứng xử trong các mối quan hệ gia đình, xã hội)
• Củng cố, mở rộng trang 58

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 12 hay khác:

• Soạn văn 12 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 12 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn Chuyên đề Văn 12 Kết nối tri thức
• Giải lớp 12 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 12 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 12 Cánh diều (các môn học)

---