Giáo án bài Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ - Giáo án Ngữ văn lớp 10

Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

I, Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ.

1, Khái niệm

GV yêu cầu hs đọc văn bản(nhắc H chú ý về ngữ điệu, giọng nói của các nhân vật, sự khác biệt giữa các loại câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán…)

GV sử dụng các câu hỏi a, d, e phân tích để hình thành khái niệm

a, Khảo sát ngữ liệu 1 (Sgk-14)

- Các nhân vật giao tiếp gồm:

+,Vua nhà Trần (người lãnh đạo tối cao của đất nước)

+, Các bô lão ( đại diện cho các tầng lớp nhân dân)

? Hoạt động giao tiếp được văn bản trên ghi lại diễn ra giữa các nhân vật giao tiếp nào? Hai bên có cương vị và quan hệ với nhau ra sao? Căn cứ nhận biết?

- Quan hệ : vua- tôi ⇒ ngôn ngữ giao tiếp cũng có nét khác nhau: các từ xưng hô (bệ hạ) các từ thể hiện thái độ (xin , thưa) các câu nói tỉnh lược chủ ngữ trong giao tiếp trực diện.

?Hoạt động giao tiếp trên diễn ra trong hoàn cảnh nào và hướng vào nội dung gì?

- Hoàn cảnh: đất nước có giặc ngoại xâm.

- Nội dung giao tiếp: Thảo luận về tình hình đất nước và bàn bạc sách lược đối phó.

?Hoạt động giao tiếp trên diễn ra trong hoàn cảnh nào và hướng vào nội dung gì?

- Mục đích giao tiếp: Bàn bạc để tìm ra và thống nhất sách lược đối phó với quân giặc. Cuộc giao tiếp đã đi đến sự thống nhất hành động “ đánh’’ ⇒ đạt mục đích.

B, Kết luận chung

? Từ ngữ liệu trên, em hiểu thế nào là hoạt động giao tiếp.

+, Là hoạt động trao đổi thông tin của con người trong xã hội.

+, Tiến hành chủ yếu bằng phương tiện ngôn ngữ (nói và viết )

+, Mục đích: nhằm thực hiện những mục đích về nhận thức, về tình cảm, về hành động..

⇒Đảm bảo đạt được mục đích giao tiếp

? Trong quá trình hoạt động giao tiếp, chúng ta phải chú ý đến điều gì?

2. Quá trình hoạt động giao tiếp

GV yêu cầu học sinh quan sát lại ngữ liệu 1.

? Trong hoạt động giao tiếp trên các nhân vật giao tiếp lần lượt đổi vai cho nhau ntnào? Qua ví dụ, em có nhận xét gì?

a, Khảo sát ngữ liệu.

- Các nhân vật lần lượt đổi vai cho nhau…

⇒ Khi người nói (viết) tạo ra văn bản nhằm biểu đạt nội dung tư tưởng, tình cảm của mình thì người nghe (đọc) tiến hành các hoạt động nghe (đọc) để giải mã rồi lĩnh hội nội dung đó.

? Vậy mỗi hoạt động giao tiếp gồm mấy quá trình? Những quá trình đó quan hệ với nhau ntnào?

b, Kết luận.

- Mỗi hoạt động giao tiếp gồm 2 quá trình:

+, Tạo lập văn bản.

+, Lĩnh hội văn bản

? Qua tìm hiểu ngữ liệu hãy cho biết hoạt động bằng ngôn ngữ có sự chi phối của những nhân tố nào? Muốn xác định các nhân tố đó cần trả lời những câu hỏi gì?

3. Các nhân tố của hoạt động giao tiếp.

- Nhân vật giao tiếp.

- Hoàn cảnh giao tiếp.

- Nội dung giao tiếp.

- Mục đích giao tiếp.

- Phương tiện và cách thức giao tiếp.

? Những điều cần ghi nhớ qua bài học?

Hs đọc sgk

4. Ghi nhớ. (Sgk -15)

?Hoạt động 3. Hoạt động thực hành

II. Luyện tập.

GV hướng dẫn hsinh làm bài tập.

- tổ chức hsinh thảo luận theo nhóm (tổ) - 3 nhóm

Khảo sát ngữ liệu 2 ( Sgk – 13)

Bài : Tổng quan văn học Việt Nam.

+, Nhóm 1: câu a,b.

- Nhóm 1:

+, Nhân vật giao tiếp:

. tác giả Sgk (người viết): lứa tuổi cao hơn, có vốn sống, có trình độ hiểu biết cao hơn, có nghề nghiệp là nghiên cứu và gdạy vhọc.

. học sinh lớp 10(người đọc): trẻ tuổi hơn, có vốn sống và trình độ hiểu biết thấp hơn.

+, Hoàn cảnh giao tiếp: nền gdục quốc dân, trong nhà trường.

+, Nhóm 2: câu c,d

- Nhóm 2:

+, Nội dung giao tiếp: đề tài Tổng quan VHVN, gồm những vấn đề cơ bản:

. Các bộ phận hơp thành của VHVN.

. Quá trình phát triển của VH viết VN.

. Con người VN qua VH.

+, Mục đích giao tiếp :

. Người viết : trình bày 1 cách tổng quan 1 số vấn đề cơ bản về VHVN cho hs lớp 10.

. Người đọc : tiếp nhận và lĩnh hội những kiến thức cơ bản về VHVN, rèn luyện và nâng cao các kĩ năng nhận thức, đánh giá các hiện tượng vhọc,..

+, Nhóm 3: câu e.

- Nhóm 3 :

+, Phương tiện và cách thức giao tiếp :

. Thuật ngữ vhọc.

. Các câu văn mang đặc điểm của vbản khoa học : cấu tạo phức tạp, nhiều thành phần… nhưng mạch lạc, chặt chẽ.

. Kết cấu vbản : mạch lạc, rõ ràng, có hệ thống đề mục lớn nhỏ.

- GV yêu cầu đại diện nhóm trả lời, hsinh khác nhận xét, bổ sung ⇒ GV hướng dẫn nhanh ý cơ bản cần đạt.

GV gọi 1 học sinh lên bảng làm, dưới lớp làm ra vở ⇒ gọi hsinh khác nhận xét, bổ sung ⇒ GV sửa chữa.

Hoạt động 4. Hoạt động ứng dụng

Phân tích các nhân tố giao tiếp được thể hiện trong bài ca dao sau:

Bây giờ mận mới hỏi đào

Vườn hồng đã có ai vào hay chưa?

Mận hỏi thì đào xin thưa

Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào

HS lần lượt phân tích các nhân tố của hoạt động giao tiếp trong bài ca dao :

- Nhân vật giao tiếp.

- Hoàn cảnh giao tiếp.

- Nội dung giao tiếp.

- Mục đích giao tiếp.

- Phương tiện và cách thức giao tiếp.