Giáo án bài Uy-Lít-Xơ trở về - Giáo án Ngữ văn lớp 10

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

GV: Có luồng ý kiến cho rằng Hơmerơ chỉ do người đời sau tưởng tượng.Tác giả là tập thể nhân dân Hi Lạp.

- Hômerơ là nhà thơ mù người Hi Lạp sống vào khoảng thế kỉ IX – VIII (trước CN).

- Sinh trưởng trong một gia đình nghèo bên dòng sông Mêlet

- Tóm tắt ngắn gọn nội dung tác phẩm?

(GV cho HS gạch chân những điểm cần lưu ý trong SGK)

2. Tác phẩm

- Tóm tắt: (SGK 47).

? Chủ đề của sử thi Ôđixê là gì?

- Chủ đề: miêu tả quá trình chinh phục thiên nhiên và biển cả, đồng thời miêu tả cuộc đấu tranh bảo vệ hạnh phúc gia đình của người Hi Lạp cổ đại.

*GV yêu cầu HS thực hiện phương pháp phân vai hoặc đọc sáng tạo (tùy thuộc vào năng lực HS từng lớp)

(chú ý nhịp đọc chậm rãi, trang trọng trừ mấy câu nói của Têlêmác)

3. Đoạn trích

- Vị trí: thuộc khúc ca XXIII.

- Nêu bố cục của đoạn trích?

- Bố cục: gồm hai đoạn:

+ Đoạn 1: Từ đầu.... “kém gan dạ” Tâm trạng của Pênêlốp khi nghe tin chồng trở về, và khi gặp chồng.

+ Đoạn 2: Phần còn lại Thử thách và sum họp của hai người.

- Trình bày đại ý văn bản?

- Cảnh gia đình đoàn tụ sau 20 năm xa cách.

→ Ý nghĩa: Thể hiện tâm trạng của Pê-nê-lốp trước tác động của nhũ mẫu, Têlêmac và trong cuộc đấu trí với Uy-lit-xơ

GV hướng dẫn HS Đọc – hiểu văn bản

GV yêu cầu HS thảo luận nhóm

II. Đọc- hiểu văn bản

1. Tâm trạng Pênêlôp

*Nhóm 1: Pênêlốp phải sống trong hoàn cảnh ra sao?

a. Hoàn cảnh Pênêlốp

+ Chờ đợi chồng 20 năm đằng đẵng.

+ Nàng bị 108 bọn cầu hôn thúc bách tái giá, buộc phải ra điều kiện thi bắn cung để đối phó với chúng

*Nhóm 2:Khi nghe nhũ mẫu báo tin chồng nàng đã trở về, đã trừng trị bọn cầu hôn, thái độ Pênêlốp ra sao?

b. Tâm trạng Pênêlốp khi nhũ mẫu báo tin

+ Không tin:

* Thời gian đã 20 năm, chàng đã chết

* chuyển sang thần bí hóa câu chuyện “đây là 1 vị thần đã giết bọn cầu hôn danh tiếng, một vị thần bất bình vì sự láo xược bất kham và những hành động nhuốc nhơ của chúng

? Sự lí giải của Pênêlốp nhằm mục đích gì?

⇒ sự lí giải của lí trí để trấn an nhũ mẫu, cũng là để tự trấn an mình.

?Khi nhũ mẫu đưa bằng chứng thuyết phục, tâm trạng Pênêlốp ntn? Dẫn chứng?

+ Khi nhũ mẫu đưa bằng chứng thuyết phục: vết sẹo ở chân ⇒ “rất đổi phân vân”, “không biết nên đứng xa hay lại gần ôm lấy đầu, cầm lấy tay ngươì mà hôn”

⇒ Tâm trạng mâu thuẫn: vừa hi vọng, vừa sợ thất vọng.

Nhóm 3: Khi thấy thái độ phân vân của mẹ, Tê – lê – mác đã trách mẹ ntn ?

(“Tê – lê – mác bèn cất lời trách mẹ gay gắt “Mẹ ơi, mẹ thật tàn nhẫn…”)

? Trước lời trách cứ của Tê – lê – mác thái độ của Pê – nê – lốp ra sao?

c. Trước tác động của con trai

- Kinh ngạc quá đỗi, đến mức không nói nên lời.

- Tin chắc cha mẹ sẽ nhận ra nhau dễ dàng vì cha mẹ có những dấu hiệu riêng.

Nhóm 4: NX gì về nghệ thuật thể hiện tâm trạng của nhân vật Pê – nê – lốp? Qua câu trả lời của Pênêlốp khi con trai trách cứ ta thấy thêm điều gì trong tính cách của nàng? (khôn ngoan, thận trọng của một người đã trải qua nhiều thử thách)

→ Không mổ xẻ tâm lý nhân vật mà đưa ra dáng điệu, cử chỉ, 1 cách ứng xử hay xây dựng những đối thoại giữa các nhân vật  Lập luận chất phác đơn sơ nhưng rất hồn nhiên của người Hi Lạp cổ đại

→ Pê – nê – lốp là một người trí tuệ, thông minh, tỉnh táo, thận trọng, biết kìm nén tình cảm và thủy chung.

Hoạt động 3. Hoạt động thực hành

GV: Yêu cầu HS thực hành luyện tập thông qua trả lời các câu hỏi.

Câu hỏi: Có thể so sánh giữa cách miêu tả tâm lí nhân vật giữa sử thi Đam Săn của Việt Nam và sử thi cổ điển Ô-đi-xê của Hi Lạp qua hai đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây và đoạn trích Uy-lít-xơ trở về để thấy được sự giống nhau và khác nhau về bút pháp sử thi giữa hai tác phẩm, hai truyền thống văn học, qua đó nắm được những đặc điểm tiêu biểu của bút pháp sử thi

Gợi ý:

- Giống nhau :

+ Dùng cái bên ngoài hay trực tiếp diễn tả từ bên trong tâm lí nhân vật ? Ví dụ ?

+ Có sử dụng lối miêu tả cụ thể, tỉ mỉ, chi tiết không ? Những đặc điểm miêu tả được lí tưởng hoá như thế nào ? Ví dụ ?

- Khác nhau :

+ Những chi tiết dùng để diễn tả tâm lí nhân vật trong trích đoạn sử thi Đam Săn có gì khác so với những chi tiết dùng để diễn tả tâm lí nhân vật trong trích đoạn sử thi Ô-đi-xê ?

+ Chất dân gian trong sử dụng hình ảnh, ngôn ngữ ở trích đoạn Đam Săn khác như thế nào cách sử dụng hình ảnh, ngôn ngữ trau chuốt, trang trọng, cao nhã trong trích đoạn Ô-đi-xê ?

Hoạt động 4. Hoạt động ứng dụng

Gv hướng dẫn HS nghiên cứu bài học, vận dụng kiến thức trả lời câu hỏi:

Từ nhân vật Pê nê lôp, hãy cho biết điểm giống nhau nào trong phẩm chất người phụ nữ Việt Nam và Hy Lạp. Hãy rút ra bài học cho mình sau khi đọc xong văn bản?

Gợi ý:

- Điểm giống nhau: Sự chung thủy, bền bỉ

- Phẩm chất cần học tập:

+ Chung thủy

+ Nhẫn nại, thận trọng, bản lĩnh

+ Khôn ngoan

+ Giàu yêu thương