(Siêu ngắn) Soạn bài Chữ bầu lên nhà thơ - Kết nối tri thức

Bài viết soạn bài Chữ bầu lên nhà thơ trang 82, 83, 84, 85 siêu ngắn gọn sách Ngữ văn 10 Kết nối tri thức giúp học sinh lớp 10 dễ dàng soạn văn 10.

(Siêu ngắn) Soạn bài Chữ bầu lên nhà thơ - Kết nối tri thức

A/ Hướng dẫn soạn bài Chữ bầu lên nhà thơ

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 82 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Trong hình dung của bạn, nhà thơ phải là người thế nào? Bạn có cho rằng việc làm thơ gắn liền với những phút cao hứng, “bốc đồng”?

Trả lời:

- Nhà thơ phải là người lãng mạn, nhạy cảm với mọi biến chuyển của sự sống, biết cách truyền tải mọi cảm xúc trên trang thơ.

- Em tin rằng việc làm thơ gắn liền với những phút cao hứng, “bốc đồng” bởi với nghệ sĩ, cảm hứng bất chợt rất quan trọng.

Câu 2 (trang 82 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Bạn nhớ hoặc thích định nghĩa nào về thơ, nhà thơ hay công việc làm thơ?

Trả lời:

Sáng tác thơ là một việc do cá nhân thi sĩ làm, một thứ sản xuất đặc biệt và cá thể. Anh phải đi sâu vào tâm hồn cá biệt của anh để nói cái to tát của xã hội, cái tốt đẹp của chế độ, để tránh cái khô khan, nhạt nhẽo, anh phải có cá tính, anh phải trau dồi cái độc đáo mà công chúng rất đòi hỏi. Nhưng đồng thời anh phải đấu tranh để cái việc sự sáng tạo ấy không trở thành anh hùng chủ nghĩa. (Xuân Diệu)

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

1. Phải chăng tác giả đã nhầm khi viết “ý tại ngôn tại”?

Trả lời:

Tác giả không nhầm vì cách diễn đạt của văn xuôi thường trực tiếp hơn, dễ hơn thơ ca.

2. “Nghĩa tiêu dùng” và “nghĩa tự vị” – hai cụm từ này có diễn đạt cùng một ý không?

Trả lời:

Hai cụm từ không diễn đạt cùng một ý.

3. Tác giả “rất ghét” hay “không mê” những gì? Ngược lại, ông “ưa” đối tượng nào? Bạn có nghĩ rằng mình đã hiểu đúng điều tác giả muốn nói? 

Trả lời:

- Tác giả “rất ghét” cái định kiến quái gở, không biết xuất hiện từ bao giờ: các nhà thơ Việt Nam thường chín sớm nên cũng tàn lụi sớm.

- Tác giả “không mê” những nhà thơ thần đồng.

- Tác giả “ưa” những nhà thơ một nắng hai sương, lầm lũi, lực điền trên cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ.

4. “Không có chức nhà thơ suốt đời”, vậy lúc nào một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa?

Trả lời:

 Nhà thơ không còn là nhà thơ khi họ không còn cảm xúc với con chữ, không tận tụy dồn tâm trí dùi mài và lao động chữ, với ước muốn làm giàu ngôn ngữ dân tộc.

* Sau khi đọc

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 85 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là gì?

Trả lời:

 Lao động chữ nghĩa trong hoạt động sáng tạo thơ ca và tính chất, ý nghĩa khác thường của “chữ” trong thơ.

Câu 2 (trang 85 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Hãy tìm trong văn bản một câu có thể nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.

Trả lời:

 “Người ta làm thơ không phải bằng ý mà bằng chữ.”

Câu 3 (trang 85 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Ở phần 2 của văn bản, tác giả đã tranh luận với hai quan niệm khá phổ biến:

Trả lời:

- Thơ gắn liền với những cảm xúc bột phát, “bốc đồng”, làm thơ không cần cố gắng.

- Thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao động lầm lũi và nỗ lực trau dồi học vấn.

Những lí lẽ, bằng chứng mà tác giả nêu lên đã thực sự thuyết phục chưa? Hãy nói rõ ý kiến của bạn.

Những lí lẽ, bằng chứng của tác giả dễ gây ấn tượng rằng tác giả có quan niệm cực đoan. Tác giả muốn nhấn mạnh ý nghĩa của việc làm thơ là con đường gian nan, vất vả chắt lọc con chữ, vì vậy, tác giả muốn người đọc đừng tin dễ dãi những nhận định phổ biến mà cần đào sâu vấn đề với ý thức phản biện. Nhưng tác giả không đặt vấn đề và công nhận làm thơ trước hết phải xuất phát từ những rung cảm về cuộc đời bên trong con người.

Câu 4 (trang 85 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Tác giả không trực tiếp định nghĩa khái niệm chữ. Dựa vào “ý tại ngôn ngoại” của văn bản, bạn hãy thử thực hiện công việc này.

Trả lời:

“Chữ” ở đây là ngôn ngữ nghệ thuật in đậm dấu ấn sáng tạo cá nhân của nhà văn, nhà thơ. “Chữ” trong thơ là loại ngôn ngữ đặc thù khác với ngôn ngữ đời thường và ngôn ngữ văn xuôi, không còn là phương tiện biểu đạt thông thường mà là đối tượng tự dựng mình thành cõi riêng, thách thức khám phá.

Câu 5 (trang 85 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Bạn có ý kiến gì về luận điểm: “Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở “nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tự vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang vọng, sực gợi cảm của chữ trong tương quan hữu cơ với câu, bài thơ”? Nếu tán đồng với tác giả Lê Đạt, hãy đưa ra một ví dụ để minh họa.

Trả lời:

Luận điểm đã nêu rõ quan điểm riêng của Lê Đạt về vấn đề nhà thơ làm thơ. Khi làm thơ, nhà thơ luôn phải làm mới “chữ”, khiến “chữ” gây chú ý vì nội hàm ý nghĩa khác thường của nó với nghĩa trong từ điển, đồng thời tạo được âm sắc riêng mà chỉ ở bài thơ, câu thơ ấy mới cảm nhận được.

VD: trong bài Mùa xuân chín, từ “chín” lập tức gợi nên trạng thái tâm lí lưỡng phân khó giải thích: vừa hân hoan vì vẻ đẹp phồn thịnh của mùa xuân, vừa bồn chồn vì dự cảm được sự tàn phai.

Câu 6 (trang 85 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Bài viết của Lê Đạt đã giúp bạn hiểu thêm gì về hoạt động sáng tạo thơ ca?

Trả lời:

Sáng tác thơ ca là loại lao động có tính đặc thù, đòi hỏi nhà thơ phải tốn nhiều tâm sức trong cuộc vật lộn với con chữ để làm nên những sản phẩm ngôn từ độc đáo, đặc sắc, làm phong phú tiếng nói chung.

* Viết kết nối với đọc 

Bài tập (trang 85 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ về một nhận định mà bạn thấy tâm đắc trong văn bản Chữ bầu lên nhà thơ của Lê Đạt.

* Hướng dẫn:

- Hình thức:

+ Viết được đoạn văn theo đúng yêu cầu khoảng 150 chữ.

+ Đoạn văn nghị luận văn học.

- Nội dung:

+ Nêu suy nghĩ về một nhận định mà bạn thấy tâm đắc trong văn bản Chữ bầu lên nhà thơ của Lê Đạt.

+ Đảm bảo luận đề, luận điểm rõ ràng; lí lẽ, dẫn chứng xác thực, logic, thuyết phục.

Đoạn văn tham khảo:

Trong văn bản "Chữ bầu lên nhà thơ" của Lê Đạt, em tâm đắc nhất với nhận định "Mỗi lần làm một bài thơ, nhà thơ lại phải ứng cử trong một cuộc bầu cử khắc nghiệt của cử tri chữ". Mượn câu nói của Gia-bét, tác giả đã thể hiện quan niệm của mình về quá trình sáng tác thơ ca. Trước hết, mỗi lần làm thơ, nhà thơ cần biết lựa chọn và sử dụng ngôn từ sao cho sáng tạo. Tiếp đến, nhà thơ cần có sự thay đổi trong các sáng tác, không nên dập mẫu một khuôn. Để làm được điều ấy, mỗi nhà thơ cần đem hết tâm trí vào dùi mài và lao động chữ nghĩa như những người nông dân cày bừa trên đồng ruộng. Ngoài ra, các nhà thơ hãy biết biến ngôn ngữ chung của cộng đồng thành ngôn ngữ đặc sản, từ đó làm phong phú cho tiếng mẹ đẻ như "lão bộc trung thành của ngôn ngữ". Qua đây, ta thấy được quan niệm của Lê Đạt về quá trình mỗi nhà thơ sáng tạo thơ ca.

B/ Học tốt bài Chữ bầu lên nhà thơ

1/ Nội dung chính Chữ bầu lên nhà thơ

Văn bản đã nêu lên trách nhiệm của một nhà văn chân chính là sáng tạo nên con chữ, tạo ra thứ ngôn ngữ độc đáo thể hiện phong cách và cá tính nghệ thuật của riêng mình. Điều làm nên một nhà thơ không phải là danh xưng mà là chính những con chữ mà họ sáng tạo ra.

2/ Bố cục văn bản Chữ bầu lên nhà thơ

- Gồm 3 phần

+ Phần 1:  Từ đầu đến “về hóa trị”: Quan niệm về chữ trong thơ của tác giả.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “cuộc bỏ phiếu của chữ”: 2 quan điểm về làm thơ. 

+ Phần 3: Còn lại: Trách nhiệm của nhà thơ chân chính.

3/ Tóm tắt văn bản Chữ bầu lên nhà thơ

Văn bản “Chữ bầu lên nhà thơ” của Lê Đạt đã nêu lên những quan niệm về một nhà thơ chân chính. Cái làm nên một nhà thơ không phải danh xưng mà người đời đặt cho họ mà là do tự thân những con chữ của họ làm nên. Vì vậy, sáng tác thơ phải dồn hết tâm trí dùi mài, lao động chữ, tạo ra thứ ngôn ngữ độc đáo thể hiện phong cách riêng của người nghệ sĩ.

4/ Nội dung, nghệ thuật văn bản Chữ bầu lên nhà thơ

- Nội dung:

+ Trình bày quan điểm, ý kiến của tác giả về nhà thơ chân chính.

+ Bày tỏ quan điểm của tác giả về nhà thơ thực thụ là nhà thơ phải biết nỗ lực, lao động, cố gắng chứ không chỉ phụ thuộc vào những cảm xúc bột phát trời cho.

- Nghệ thuật:

+ Các lí lẽ, dẫn chứng đưa ra thuyết phục, chính xác.

+ Lập luận sắc bén, rõ ràng.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Kết nối tri thức siêu ngắn, hay khác:

• Thực hành tiếng Việt trang 86

• Viết bài luận thuyết phục người khác từ bỏ một thói quen hay một quan niệm

• Thảo luận về một vấn đề đời sống có ý kiến khác nhau

• Củng cố, mở rộng trang 94

• Thực hành đọc: Thế giới mạng và tôi

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (siêu ngắn)
• Giải Chuyên đề học tập Văn 10 Kết nối tri thức
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)

---