(Siêu ngắn) Soạn bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời - Kết nối tri thức

Bài viết soạn bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời trang 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111 siêu ngắn gọn sách Ngữ văn 10 Kết nối tri thức giúp học sinh lớp 10 dễ dàng soạn văn 10.

(Siêu ngắn) Soạn bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời - Kết nối tri thức

A/ Hướng dẫn soạn bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 105 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Tìm hiểu và chia sẻ với các bạn thông tin về một số đặc điểm văn hóa của người Ê-đê (ví dụ: trang phục, ẩm thực, nhà ở, lễ hội,…)

Trả lời:

- Trang phục:

+ Người đàn ông y phục của họ gồm áo và khố: áo thường có phần tay khá dài, vạt sau dài hơn vạt trước và khố dùng để che chắn nửa thân dưới của họ. Ngoài ra, họ cũng thường mang hoa tai, vòng cổ hoặc quấn khăn đen nhiều vòng trên đầu.

+ Người phụ nữ là váy tấm, áo chui, chúng được làm bằng thổ cẩm với gam màu chàm, màu đen chủ đạo và điểm những hoa văn sặc sỡ đậm chất thiên nhiên núi rừng. Trang phục còn kết hợp với trang sức bằng vàng hoặc đồng, vòng tay thường được đeo thành bộ kép để nghe tiếng va chạm của chúng vào nhau.

- Văn hóa tinh thần: chế độ mẫu hệ với đặc điểm quần hôn nguyên thủy.

Câu 2 (trang 105 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Tìm hiểu ý nghĩa của biểu tượng mặt trời trong một số nền văn hóa.

Trả lời:

- Thần thoại Hy Lạp: Mặt trời là thần Helios điều khiển cỗ xe Mặt Trời phân phát ánh sáng cho thế gian.

- Châu Úc: Mặt Trời là con trai Đấng Sáng tạo.

- Kinh Vệ đà coi Mặt Trời là con mắt của thế giới.

...

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

1. Chú ý các chi tiết mô tả Đăm Săn khi đến nhà Đăm Par Kvây.

Trả lời:

+ Chồm lên hai lần chàng leo hết cầu thang

+ Chàng giậm chân trên sàn sân, hai lần sàn sân làm như vỗ cánh, ….

+ Trông nghênh nghênh như con rắn trong hàng, ngang ngang như con cọp trong đầm, như con tê giác trong thung, ….

+ …

2. Hình dung cảnh tiếp đón Đăm Săn trong nhà Đăm Par Kvây. Chú ý các chi tiết về đời sống văn hóa và phong tục của người Ê-đê.

Trả lời:

+ tôi tớ trải dưới một chiếu trắng, trải trên một chiếu đỏ làm chỗ ngồi

+ thuốc sợi cả hòm đồng, thuốc lá cả sọt đại, trầu vỏ cả gùi to

+ đốt một gà mái ấp, giết một gà mái đẻ, giã gạo trắng như hoa ê pang, sáng như ánh mặt trời, nấu cơm mời khách

+ ché tuk da lươn, ché êbah M’nông

+ ai đi lấy nước cứ đi lấy nước, ai đánh chiêng cứ đánh chiêng, ai cắm cần cứ cắm cần

=> Cảnh tiếp đón quy củ, hoành tráng, theo tuần tự với đầy đủ hình thức, nghi lễ.

3. Dự báo về hành trình tới nhà Nữ Thần Mặt Trời.

Trả lời:

Hành trình gặp nhiều gian nan, thử thách, với những chướng ngại, hiểm trở.

4. Lời khuyên của Đăm Par Kvây với Đăm Săn.

Trả lời:

- Nước thì nhiều đỉa, rừng thì nhiều vắt, người ta chưa hề đem nhau đi vào đó bao giờ. Ven rừng đầy xương người. Trong rừng đầy xương bò, xương trâu. Biết bao tù trưởng nhà giàu, biết bao dũng tướng anh hùng đã bỏ mạng nơi đây. Rừng Đen đất nhão là nơi đã chôn vùi nhiều tù trưởng nhà giàu. Tôi cột diêng bằng thừng, tôi trói diêng bằng dây, tôi không cho diêng đi vào đấy đâu. Tôi xin cúng cầu phúc cho diêng một lợn, tôi xin tiễn chân diêng một trâu, tôi không cho diêng đi vào rừng thiêng của Nhà Trời đâu. Ở đấy, chông lớn nhiều như lông nhím, chông nhỏ nhiều như lông chó, con sóc nhảy vào thân nó cũng khó mà vẹn toàn nữa là!

5. Chú ý thái độ của Đăm Săn khi nghe lời khuyên của Đăm Par Kvây?

Trả lời:

Thái độ kiên quyết không suy chuyển, quyết tâm ra đi không sợ bất kì chướng ngại nào.

6. Đối chiếu từ ngữ miêu tả ngôi nhà Nữ Thần Mặt Trời với phần chú thích văn bản.

Trả lời:

Ngôi nhà của Nữ Thần Mặt Trời trong văn bản với phần chú thích được miêu tả đồng nhất, đều là nơi quạnh vắng, đìu hiu và heo hắt. Mãi tới khi đến tận cửa nhà mới có tiếng người, tiếng cười nói và quang cảnh tấp nập của cuộc sống sinh hoạt ngày thường.

7. Hình dung về cảnh tượng ngôi nhà Nữ Thần Mặt Trời.

Trả lời:

- Có bãi thả trâu, thả bò.

- Có sương mù bảo phủ

- Bờ rào làng Dưới giăng dây đồng, trên giăng dây sắt

- Cái thang trông như cầu vồng

- Cối giã gạo bằng vàng, chày cũng bằng vàng

- Tòa nhà dài dằng dặc, voi vây chặt sàn sân, chiêng xếp đầy ngoài nhà, cồng chất đầy nhà trong

- Tôi tớ trai gái như ong đi lấy nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, các xà ngang xà dọc đều thếp vàng

=> Nguy nga, tráng lệ, đầy sức mạnh uy quyền.

8. Tưởng tượng về hình ảnh Nữ Thần Mặt Trời.

Trả lời:

- Mặc váy ánh như sét, loáng như chớp

- Mái tóc vén bên tai

- Nàng từ trong buồng đi ra, cửa buồng liền bừng sáng

- Nàng đi trông như diều bay ó liệng, như nước lững lờ trôi cũng không bằng

- Thân hình như cái nụ tai, cổ như cổ công.

=> Xinh đẹp lộng lẫy, kiêu sa, quyền uy của nữ thần.

9. Vì sao Nữ Thần Mặt Trời từ chối Đăm Săn?

Trả lời:

Vì nếu nàng rời đi, mặt đất sẽ không còn sự sống, cây cối, sinh vật đều diệt vong, tận diệt.

10. Lưu ý phản ứng của Đăm Săn khi bị Nữ Thần Mặt Trời từ chối.

Trả lời:

Ban đầu, Đăm Săn rất cương quyết, nhất mực bày tỏ mong muốn lấy được Nữ Thần. Lần thứ hai, Đăm Săn tiếc nuối và buồn bã khi không thể đưa Nữ Thần đi cùng.

11. Tưởng tượng cảnh Đăm Săn trong Rừng Đen?

Trả lời:

- mặt trời lên cao, ngựa bắt đầu bị dính ở chân

- ngựa tiếp tục chạy cho đến khi bị dính ngang đầu gối, nó phải đi bước một, cứ bước một đi mãi.

- mặt trời lên quá cây xà dọc, ngựa đã lún đến sát bẹn, nhưng nó vẫn rang bước tới

- mặt trời đứng bóng, nó không bước được nữa

- nó bị ngập ngang lưng đến mức cả ngựa, cả Đăm Săn đều chìm xuống.

* Sau khi đọc

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 111 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Tóm tắt những sự kiện chính trong đoạn trích. Những sự kiện đó thể hiện phẩm chất gì của người anh hùng Đăm Săn?

Trả lời:

Những sự kiện thể hiện khát vọng mãnh liệt, lòng quyết tâm chinh phục Nữ Thần Mặt Trời, sự mạnh mẽ, dũng cảm của Đăm Săn.

Câu 2 (trang 111 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Lời kể, lời miêu tả, lời đối thoại có vai trò gì trong việc khắc họa nhân vật? Hãy làm rõ những đặc trưng của lời văn sử thi trong đoạn trích này.

Trả lời:

- Phân tích:

* Lời kể: “họ đi suốt tháng suốt năm, lúc nghe sông nước rì rào, lúc nghe biển cả gào thét, người cưỡi ngựa đực, người cưỡi ngựa cái, ngựa thở hổn ha hổn hển”, “bọn đàn ông con trai trong làng chạy ra tận giếng làng để xem, còn bọn đàn bà con gái thì đứng nhìn từ các sàn sân”,…

* Lời miêu tả: “Đăm Săn… đầu đội khăn nhiễu, vai mang nải hoa… tiếng oang oang như sấm gầm sét dậy”, “người đi ra đi vào nhà trong nhà ngoài đưa mắt nhìn chàng, thấy chàng oai như một vị thần”,…

* Lời thoại:

+ “Mặc, diêng cứ để tôi làm bàn trang tôi san đường tôi đi. Gặp cọp, tôi sẽ giết cọp. Gặp tê giác, tôi sẽ giết tê giác”

+ “… thử hỏi có ai dám chống lại Đăm Săn này…”

+ “… có lấy được nàng tôi mới về”

=> Vai trò: Lời kể trong sử thi Đăm Săn có sự phối hợp khéo léo và hài hoà giữa kể, tả, bình luận, lôi cuốn người đọc bằng lối miêu tả tỉ mỉ, giúp người đọc hình dung được một cách cụ thể về nhân vật, bối cảnh. Các thủ pháp khoa trương, cường điệu, so sánh thường được sử dụng một cách thường xuyên, nhằm giúp người đọc hình dung một cách sống động về nhân vật, đồng thời thể hiện sự ngưỡng mộ đối với nhân vật và câu chuyện được kể. Cách kể chuyện chậm rãi, thường dừng lại ở những tiết đoạn cao trào, tạo điểm nhấn và sự hồi hộp chờ đợi cho người đọc. Lời đối thoại thể hiện rõ giọng điệu, cá tính của từng nhân vật.

- Đặc trưng của lời văn sử thi:

+ Giọng kể văn xuôi xen lẫn văn vần: “Chàng đi hết rừng rậm đến núi xanh… là đẹp thật!”; “Đăm Săn xuống ngựa, tháo yên,… một ngôi nhà như vậy cả”

+ Sử dụng yếu tố thành ngữ, tục ngữ, những từ ngữ cổ

+ Hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian.

Câu 3 (trang 111 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Người kể chuyện trong đoạn trích này là ai? Hãy tìm hiểu một số thông tin về hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê.

Trả lời:

- Người kể chuyện trong tác phẩm là người kể chuyện ngôi thứ ba, kể từ điểm nhìn bên ngoài.

- Hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê:

+ Người kể chuyện ngôi thứ ba, đứng ở điểm nhìn cộng đồng bên ngoài.

+ Giọng điệu ngợi ca là giọng điệu xuyên suốt văn bản, được thể hiện qua thủ pháp khoa trương, trùng điệp, lối so sánh ví von, cách sử dụng các tính ngữ cố định (cụm tính từ được lặp đi lặp lại chỉ đặc điểm của nhân vật) nhằm tô đậm vẻ đẹp và phẩm chất phi thường của nhân vật anh hùng. Giọng điệu ngợi ca cũng được thể hiện qua những lời bình luận trực tiếp của người kể chuyện và nhịp điệu chậm rãi, khoan thai của lời kể.

Câu 4 (trang 111 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Theo bạn, hình tượng Nữ thần Mặt Trời trong sử thi Đăm Săn mang những ý nghĩa gì?

Trả lời:

Theo em, hình tượng Nữ thần Mặt Trời trong sử thi Đăm Săn mang ý nghĩa:

- Biểu trưng cho chế độ mẫu hệ.

- Biểu tượng cho những vùng đất mới. Hành động quyết tâm bắt Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn biêu trưng cho khát vọng chinh phục những vùng đất mới của cộng đồng.

- Biểu trưng cho sức mạnh của tự nhiên. Hành động quyết tâm đi bắt Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn thể hiện khát vọng lớn lao và phẩm chất dũng cảm phi thường của Đăm Săn, đồng thời thể hiện khát vọng chinh phục tự nhiên.

Câu 5 (trang 111 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Bạn có suy nghĩ gì về cái chết của Đăm Săn trong Rừng Sáp Đen? Phải chăng đó là kết quả tất yếu của việc theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người?

Trả lời:

- Cái chết của Đăm Săn càng tô đậm phẩm chất dũng cảm, ý chí tự do, quyết tâm mãnh liệt và ý thức về danh dự của người anh hùng, dù có chết cũng không từ bỏ lí tưởng của mình.

- Cái chết là một thách thức mới và cũng là thách thức cao nhất cho ý chí tự do và lòng can đảm của Đăm Săn. Mô tả cái chết của Đăm Săn là nhằm nhấn mạnh sự tái sinh của Đăm Săn trong hình tượng Đăm Săn cháu, người sẽ tiếp nối hành trình của chàng trong phần tiếp theo của sử thi.

- Cái chết của Đăm Săn thể hiện bi kịch của người anh hùng cộng đồng trong hành trình chinh phục của họ.

Câu 6 (trang 111 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Qua đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, bạn nhận ra những đặc trưng nào trong phong tục, tập quán, tín ngưỡng của người Ê-đê xưa?

Trả lời:

Đoạn trích cho thấy một bức tranh vô cùng sống động về phong tục, tập quán, tín ngưỡng của người Ê-đê như: Người Ê-đê ở trong nhà sàn, với nhiều hàng cột, xà ngang xà dọc, có cầu thang. Trong nhà có các vật dụng: ché tuk, ché êbah, chiếu, chiêng, mâm đồng, chậu thau,... biểu thị của sự giàu có, sung túc; khi có khách đến, người ta đánh chiêng, trải chiếu, rót rượu trong ché tuk, ché êbah mời khách; người đàn ông khi đi rừng thường giắt theo chà gạc; ông Đu, ông Điê là những vị thần cao nhất trong hệ thống thần của người Ê-đê;...

Câu 7 (trang 111 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Qua hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời, hãy nêu những điểm tương đồng và khác biệt trong quan niệm của người Hy Lạp cổ đại và người Ê-đê về người anh hùng?

Trả lời:

	Người Hy Lạp cổ đại	Người Ê-đê
Giống nhau	- Người anh hùng đều đại diện cho phẩm chất, sức mạnh, khát vọng của cộng đồng, đều hành động theo nguyên tắc danh dự. - Sự thất bại và cái chết được báo trước khi chống lại định mệnh cũng thể hiện thế giới quan thần thoại.
Khác nhau	Phẩm chất cao nhất của người anh hùng là sự hi sinh và bổn phận với thành bang, ý thức công dân là phẩm chất quan trọng nhất.	Phẩm chất quan trọng nhất của người anh hùng là khát vọng mở mang bờ cõi, chinh phục tự nhiên.

* Viết kết nối với đọc 

Bài tập (trang 111 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Phải chăng một tác phẩm sử thi ra đời ở một thời đại quá xa xôi như I-li-át hay Đăm Săn không còn nhiều ý nghĩa đối với con người hiện đại? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày quan điểm của bạn.

* Hướng dẫn:

- Hình thức:

+ Viết được đoạn văn theo đúng yêu cầu khoảng 150 chữ.

+ Đoạn văn nghị luận trình bày suy nghĩ, quan điểm.

- Nội dung:

+ Trình bày quan điểm về câu hỏi: Phải chăng một tác phẩm sử thi ra đời ở một thời đại quá xa xôi như I-li-át hay Đăm Săn không còn nhiều ý nghĩa đối với con người hiện đại?

Đoạn văn tham khảo:

Theo em, một tác phẩm sử thi như I-li-át hay Đăm Săn dù ra đời ở thời đại quá xa xôi vẫn còn vẹn nguyên ý nghĩa đối với con người hiện đại. Những pho sử thi đồ sộ này không chỉ thể hiện khát khao của người xưa mà còn nhắn nhủ tới chúng ta vô vàn bài học. Đó là bài học quý giá về lòng dũng cảm, dám đối mặt với khó khăn, thử thách. Đó còn là bài học về trách nhiệm khi đứng trước tình cảm cá nhân và lợi ích cộng đồng. Có thể thấy, những vấn đề mà người xưa gửi gắm trong sử thi vẫn tồn tại trong xã hội hiện đại ngày nay. Nó nhắc nhở mỗi người phải biết ứng xử, giải quyết đúng đắn và phù hợp. Vì thế, chúng ta cần kế thừa, lưu giữ và phát huy các ý nghĩa tốt đẹp được gửi gắm trong các tác phẩm sử thi đó.

B/ Học tốt bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

1/ Nội dung chính Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Cuộc hành trình của Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời. Đăm Săn đến nhà Đăm Par Kvây, muốn Đăm Par Kvây cùng mình đi bắt Nữ Thần Mặt Trời. Vượt qua nhiều chông gai, Đăm Săn đã đến được nơi ở của Nữ Thần Mặt Trời và bày tỏ mong muốn lấy nàng của mình. Nữ Thần Mặt Trời từ chối khiến Đăm Săn buồn bã trở về ngay lúc mặt trời lên mà không đợi mặt trời lặn. Ngựa và Đăm Săn bị chìm giữa Rừng Đen.

2/ Bố cục văn bản Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

- Gồm 3 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “bắt đầu động đấy”: Đăm Săn đến nhà Đăm Par Kvây, muốn Đăm Par Kvây cùng mình đi bắt Nữ Thần Mặt Trời.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “Tôi về đây”: Vượt qua nhiều chông gai, Đăm Săn đã đến được nơi ở của Nữ Thần Mặt Trời và bày tỏ mong muốn lấy nàng của mình.

+ Phần 3: Còn lại: Nữ Thần Mặt Trời từ chối khiến Đăm Săn buồn bã trở về ngay lúc mặt trời lên mà không đợi mặt trời lặn. Ngựa và Đăm Săn bị chìm.

3/ Tóm tắt văn bản Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

 Văn bản kể về cuộc hành trình trải qua nhiều khó khăn, hiểm nguy để đến được nhà Nữ Thần Mặt Trời và ngỏ lời với nàng của Đăm Săn.

4/ Nội dung, nghệ thuật văn bản Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

- Nội dung: 

+ Ca ngợi sự mãnh mẽ, kiên cường, bất khuất của người anh hùng Đăm Săn

- Nghệ thuật:

+ Nghệ thuật so sánh, phóng đại:

. Các hình ảnh, sự vật được đem ra làm chuẩn so sánh được lấy từ thế giới thiên nhiên , từ vũ trụ bao la.

. Để cao tầm vóc lớn lao của người anh hùng, khát vọng không có giới hạn cộng đồng Ê-đê về một tương lai hùng mạnh, thịnh vượng. 

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Kết nối tri thức siêu ngắn, hay khác:

• Thực hành tiếng Việt trang 112

• Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề

• Trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề

• Củng cố, mở rộng trang 121

• Thực hành đọc: Ra-ma buộc tội

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (siêu ngắn)
• Giải Chuyên đề học tập Văn 10 Kết nối tri thức
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)

---