(Siêu ngắn) Soạn bài Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới - Kết nối tri thức

Bài viết soạn bài Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới trang 11, 12, 13, 14 siêu ngắn gọn sách Ngữ văn 10 Kết nối tri thức giúp học sinh lớp 10 dễ dàng soạn văn 10.

(Siêu ngắn) Soạn bài Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới - Kết nối tri thức

A/ Hướng dẫn soạn bài Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 11 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Nêu tên một truyện kể hoặc bộ phim có nhân vật chính là một vị thần. Theo bạn, điều gì làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm đó?

Trả lời:

- Truyện: Truyền thuyết Thánh Gióng, thần thoại Hy Lạp, Nữ Oa vá trời,...

- Phim: Hercules (1997), Troy (2004), Jason and the Argonauts (1963),...

=> Điều làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm là các yếu tố kì ảo.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

1. Chú ý các chi tiết mở đầu câu chuyện.

Trả lời:

- Một thủa chưa có vũ trụ, muôn vật và loài người.

- Trời đất là đám hỗn độn, tối tăm, lạnh lẽo.

2. Hình dung vóc dáng và những hành động của thần Trụ Trời.

Trả lời:

Vóc dáng	Một ông thần thân thể to lớn, chân bước một bước từ tỉnh này qua tỉnh nọ, đỉnh núi này sang đỉnh núi kia.
Hành động	đứng dậy dùng đầu đội trời lên rồi đào đất, đá thành cái cột vừa to vừa cao để chống trời.

3. Có những vị thần nào được liệt kê trong bài vè?

Trả lời:

Thần đếm cát, thần tát biển, thần kể sao, thần đào sông,thần trồng cây, thần xây rú, thần trụ trời.

4. Chú ý các chi tiết miêu tả công việc và tính khí của thần Sét.

Trả lời:

Công việc	+ Thi hành luật pháp ở trần gian; phản ánh sự thịnh nộ của Ngọc Hoàng. + Nhảy xuống tận nơi, trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưỡi búa bổ xuống đầu. + Thường ngủ về mùa đông, tháng hai, tháng ba mới dậy làm việc.
Tính khí	+ Nóng nảy + Hễ thấy là đánh liền cho nên cũng có lúc làm cho người, vật chết oan.

5. Chú ý hình dạng và hoạt động của thần Gió.

Trả lời:

Hình dạng	- Kì quặc, không có đầu.
Hoạt động	- Làm gió nhỏ hay bão lớn, lâu hay mau tuỳ theo lệnh Ngọc Hoàng. - Phối hợp với thần Mưa, có khi cả thần Sét. - Thỉnh thoảng xuống hạ giới vào buổi tối tạo gió lốc.

6. Mục đích của việc tạo ra nhân vật đứa con thần Gió là gì?

Trả lời:

Nhằm giải thích hiện tượng gió và lí giải sự xuất hiện của cây ngải gió - tướng quân.

* Sau khi đọc

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 14 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Xác định thời gian, không gian, nhân vật và sự kiện chính trong từng truyện kể.

Trả lời:

Truyện kể	Thời gian	Không gian	Nhân vật	Sự kiện chính
Thần Trụ Trời	Chưa có vũ trụ, chưa có muôn vật và loài người	Trời đất chỉ là một đám hỗn độn tối tăm và lạnh lẽo.	Ông thần thân thể to lớn không biết bao nhiêu mà kể	Thần ở trong đám mờ mịt hỗn độn, bỗng một ngày đứng dậy dùng đầu đội trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột vừa to vừa cao để chống trời.
Thần Sét			Danh hiệu là Thiên Lôi, ông Sấm	Thần bị bắt nằm im một nơi không cựa quậy, con gà của Ngọc Hoàng được lệnh thỉnh thoảng lại mổ một cái làm cho thần đau nhói nhưng không làm gì được.
Thần Gió			Hình dạng kì quặc, không đầu	Thần Gió có đứa con nghịch ngợm. Khi hạ giới mất mùa đói khổ, người chồng đi xa xin được bát gạo về nấu cho vợ nhưng bị con thần Gió quạt tứ tung văng xuống ao.

Câu 2 (trang 14 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Hãy chỉ ra một số dấu hiệu giúp người đọc nhận biết ba truyện kể trên thuộc nhóm thần thoại suy nguyên.

Trả lời:

- Lời kể giải thích về sự hình thành thế giới và thói quen, hành vi: thần Trụ Trời xây dựng vũ trụ; thần Sét lí giải cho hiện tượng sấm sét; thần Gió lí giải cho hiện tượng gió, lốc, tên gọi cây ngải “tướng quân" và "hành vi" dùng loại cây này chữa bệnh cho trâu, bò.

=> Cho thấy chức năng sáng tạo thế giới và hiện thân cho sức mạnh tự nhiên của ba vị thần.

Câu 3 (trang 14 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Trong cái nhìn của con người thời cổ đại, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét có hình dạng và tính khí ra sao? Sự tưởng tượng về các vị thần ấy được hình thành trên cơ sở nào?

Trả lời:

- Trong cái nhìn của con người thời cổ đại, thần Trụ Trời có vóc dáng kỳ vĩ, thần Sét mặt mũi nanh ác, thần Gió có hình dạng kì quặc.

- Những tưởng tượng về các vị thần bắt nguồn từ thế giới quan “vạn vật hữu linh” và từ cuộc sống lao động, sinh hoạt của con người nguyên thủy. Họ đã quan sát và nắm bắt đặc điểm nổi bật của hiện tượng tự nhiên; hình dung về chúng như những con người, trao cho chúng hình dạng tương ứng với tưởng tượng.

Câu 4 (trang 14 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Công việc của thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió là gì? Công việc đó được miêu tả như thế nào, nhằm mục đích gì?

Trả lời:

	Công việc	Miêu tả công việc	Mục đích
Thần Trụ Trời	Đắp một cái cột vừa cao vừa to để chống trời, tách trời và đất ra làm hai.	một hôm bỗng đứng dậy dùng đầu đội trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột vừa to vừa cao để chống trời, Thần cứ một mình cầy cục đắp, cột đá càng cao chót vót càng đẩy trời lên mãi.	Lí giải tại sao có mặt đất và bầu trời
Thần Sét	Thi hành pháp luật ở trần gian.	Thần có một lưỡi búa đá. Khi xử kẻ nào dù là người, là vật, là cây cỏ thì thần tự mình nhảy xuống tận nơi trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưỡi búa bổ xuống đầu.	Lí giải tại sao mỗi lần chớp rạch, biết có sét
Thần Gió	Làm gió theo lệnh Ngọc Hoàng	Bảo bối của thần là một thứ quạt nhiệm màu. Thần sẽ làm gió nhỏ hay bão lớn, lâu hay mau tùy theo lệng Ngọc Hoàng. Khi thần phối hợp với Thần Mưa, có khi cả thần Sét.	Lí giải hiện tượng gió và sự xuất hiện của cây ngải gió

Câu 5 (trang 14 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Hình tượng thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió phản ánh những quan niệm, nhận thức gì của người xưa về thế giới tự nhiên? Những khát vọng nào đã được họ gửi vào các hình tượng đó?

Trả lời:

- Hình ảnh các vị thần phản ánh quan niệm vạn vật đều có linh hồn và nhận thức về tư duy thế giới quan của con người cổ đại.

- Họ gửi vào các hình tượng thần khát vọng nhận thức, lí giải, chinh phục và sáng tạo thế giới.

Câu 6 (trang 14 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Chỉ ra những đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật của chùm truyện. Từ đó, nhận xét về thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên.

Trả lời:

- Đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật:

+ Nhân vật được miêu tả với vóc dáng kì vĩ hoặc hình dạng dị thường; có sức mạnh phi thường; tính cách đơn giản, luôn gắn với một hành động, một công việc cụ thể; được xây dựng bằng thủ pháp cường điệu, phóng đại, ẩn dụ; kết hợp các chi tiết tả thực và tưởng tượng, hư cấu,...

- Nhận xét thái độ, tình cảm của người xưa với thế giới tự nhiên: Thiên nhiên với họ vừa xa lạ, đáng sợ vừa gần gũi, thân thuộc. Họ mang nhiều nỗi sợ trước thế giới, sùng bái thiên nhiên kì vĩ, bí ẩn nhưng cũng khát khao khám phá, chinh phục tự nhiên.

Câu 7 (trang 14 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Trong những điều làm nên vẻ đẹp “một đi không trở lại” của thần thoại, có niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn. Theo bạn, niềm tin ấy có còn sức hấp dẫn với con người hiện đại không? Vì sao?

Trả lời:

Theo em, niềm tin ấy đến nay vẫn còn sức hấp dẫn lớn với con người hiện đại, bởi đó là sức mạnh tâm linh, tín ngưỡng, được xây dựng từ thế hệ đi trước và trở thành truyền thống văn hóa, điểm tựa tinh thần của con người chúng ta, dù cho thế giới đã nhiều đổi thay, nhiều quan điểm khác nhau.

* Viết kết nối với đọc 

Bài tập (trang 14 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết kì ảo trong một truyện thần thoại đã đọc hoặc tự đọc thêm.

* Hướng dẫn:

- Hình thức:

+ Viết được đoạn văn theo đúng yêu cầu khoảng 150 chữ.

+ Đoạn văn nghị luận văn học phân tích chi tiết trong văn bản.

- Nội dung:

+ Phân tích một chi tiết kì ảo trong một truyện thần thoại đã đọc hoặc tự đọc.

Đoạn văn tham khảo:

Truyện "Thần Trụ Trời" nằm trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam thuộc nhóm thần thoại suy nguyên, kể về nguồn gốc vũ trụ và muôn loài. Truyện không chỉ hấp dẫn người đọc bởi cốt truyện đơn giản, dễ hiểu mà còn bởi chi tiết kì ảo. Nổi bật trong truyện là chi tiết thần Trụ Trời dùng đầu đội trời rồi dùng tay đào đất đắp thành cột vừa cao vừa to chống trời. Ít lâu sau, khi cột đã khô và cứng lại, thần phá cột đi và ném đất, đá ra khắp nơi tạo thành nhiều bề mặt khác nhau. Chi tiết này có ý nghĩa quan trọng trong việc giải thích sự phân chia trời đất, lí do hình thành nhiều bề mặt địa hình như: sông, hồ, núi, cao nguyên và di tích Cột chống trời ở Hải Dương. Đồng thời, chi tiết ấy đã thể hiện được trí tưởng tượng phong phú của tác giả dân gian.

B/ Học tốt bài Truyện kể về các vị thần sáng tạo thế giới

1/ Nội dung chính Truyện kể về các vị thần sáng tạo thế giới

Văn bản “Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới” đã lý giải về sự hình thành của thế giới tự nhiên thông qua các vị thần. Mỗi vị thần có một quyền năng đặc biệt, đảm bảo sự sống cho trái đất. Truyện về các vị thần đã phản ánh quan niệm nhận thức của con người thời cổ về thế giới xung quanh và thể hiện khao khát chinh phục tự nhiên. 

2/ Bố cục văn bản Truyện kể về các vị thần sáng tạo thế giới

- Gồm 2 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “khai thiên lập địa”: Thần thoại về Thần trụ trời.

+ Phần 2: Tiếp đến “cả thiên đình xấu hổ”: Thần thoại về Thần sét

+ Phần 3: Tiếp đến “giữ trâu cho người mất gạo”: Thần thoại về Thần gió

3/ Tóm tắt văn bản Truyện kể về các vị thần sáng tạo thế giới

Văn bản lý giải về sự hình thành của thế giới tự nhiên thông qua các vị thần. Từ đó, truyện  phản ánh quan niệm nhận thức của con người thời cổ về thế giới xung quanh và thể hiện khao khát chinh phục tự nhiên.

4/ Nội dung, nghệ thuật văn bản Truyện kể về các vị thần sáng tạo thế giới

- Nội dung: 

+ Giải thích nguồn gốc, xuất thân của các vị thần hồi khai thiên lập địa.

+ Đưa đến cho người đọc những lí giải về các hiện tượng tự nhiên hiện nay.

- Nghệ thuật:

+  Cốt truyện thể loại này đơn giản, ngắn gọn, tập trung vào hành động của các thần nhằm lí giải những hiện tượng thiên nhiên tương ứng. 

+ Biện pháp xây dựng hình tượng nhân vật chủ yếu được người nguyên thủy sử dụng là thần thánh hóa và nhân cách hóa các hiện tượng thiên nhiên.

- Các yếu tố kì ảo được thể hiện linh hoạt, sáng tạo.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Kết nối tri thức siêu ngắn, hay khác:

• Tản Viên từ Phán sự lục

• Chữ người tử tù

• Thực hành tiếng Việt trang 28

• Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện

• Giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (hay nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (ngắn nhất)
• Soạn văn 10 Kết nối tri thức (siêu ngắn)
• Giải Chuyên đề học tập Văn 10 Kết nối tri thức
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)

---