Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 9 trang 17 Tập 2 - ngắn nhất Cánh diều

Soạn bài Thực hành tiếng Việt: Biến đổi và mở rộng cấu trúc câu trang 17, 18 Tập 2 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 9 Cánh diều giúp học sinh soạn văn 9 dễ dàng hơn.

Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 9 trang 17 Tập 2 - ngắn nhất Cánh diều

Câu 1 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Thử chuyển mỗi thành phần câu hoặc thành phần của cụm từ được in đậm dưới đây sang một vị trí khác trong câu; qua đó giải thích vì sao các tác giả lại chọn vị trí của chúng như ở những câu đã cho.

a) Mùa thu năm 1940, phát xít Nhật xâm lăng đến Đông Dương để mở thêm căn cứ đánh Đồng minh, thì bọn thực dân Pháp quỳ gối đầu hàng, mở cửa nước ta rước Nhật. Từ đó, dân ta chịu hai tầng xiềng xích: Pháp và Nhật. Từ đó, dân ta càng cực khổ, nghèo nàn. (Hồ Chí Minh)

b) Vì đường xa, chúng tôi chỉ ở nhà được có ba ngày. Trong ba ngày ngắn ngủi đó, con bé không kịp nhận ra anh là ba. (Nguyễn Quang Sáng)

c) Giữa mặt vịnh mênh mông xanh ngắt và tim tím nhô lên những tảng đá vôi hình thù kỳ dị và dường như được bút sơn của một hoạ sĩ quét lên vô số màu sắc, từ màu xanh ngọc bích đến màu đỏ nâu và vàng. (Thi Sảnh)

d)

Lom khom dưới núi, tiều vài chú.

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

(Bà Huyện Thanh Quan)

Trả lời:

a.  Các trạng ngữ đứng đầu câu (in đậm) có thể chuyển xuống sau chủ ngữ (hoặc xuống cuối câu). Ví dụ: “Dân ta, từ đó chịu hai tầng xiềng xích Pháp và Nhật. Dân ta, từ đó càng cực khổ, nghèo nàn.”, “Con bé không kịp nhận ra anh là cha trong ba ngày ngắn ngủi đó.”. Việc các tác giả chọn cách đặt trạng ngữ ở đầu câu như ở những câu đã cho là nhằm mục đích nhấn mạnh vào bối cảnh của sự việc được biểu thị trong câu và tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các câu: Nhờ được đặt ở đầu câu mà các trạng ngữ này tạo nên mối quan hệ chặt chẽ về hình thức (thể hiện qua các biện pháp thế, lặp) và về ý nghĩa giữa những câu chứa chúng với những câu đứng trước.

b.  Đặt "Trong ba ngày ngắn ngủi đó" ngay sau "chúng tôi chỉ ở nhà được có ba ngày" để làm rõ thời gian và tình huống diễn ra.

c. Có thể chuyển vị ngữ (nhô lên) xuống vị trí vốn có ở sau chủ ngữ. Ví dụ: “Giữa mặt vịnh mênh mông xanh ngắt và tim tím, những tảng đá vôi hình thù kì dị và dường như được bút sơn của một hoạ sĩ quét lên vô số màu sắc, từ màu xanh ngọc bích đến màu đỏ nâu và vàng nhô lên.”. Việc tác giả chọn cách chuyển vị ngữ ở câu này lên trước chủ ngữ là nhằm nhấn mạnh vào sự xuất hiện và trạng thái (nhô lên) của sự vật được biểu thị bởi chủ ngữ.

d. Có thể chuyển các thành phần (in đậm) của cụm danh từ xuống vị trí vốn có của chúng (ví dụ: vài chú tiều, mấy nhà chợ). Việc tác giả chuyển vị trí của các thành phần nảy lên đầu cụm danh từ như ở câu đã cho là nhằm nhấn mạnh vào sự vật được biểu thị bởi các thành phần này.

Câu 2 (trang 18 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Tìm câu bị động trong những đoạn văn dưới đây. Cho biết việc sử dụng những câu bị động đó phù hợp như thế nào đối với văn cảnh và mục đích diễn đạt.

a) Sau nghi lễ bái tổ, hai đô thực hiện nghi thức xe đài, Những động tác xe đài được thực hiện rất đa dạng. (Phí Trường Giang)

b) Địa đạo Củ chi hình thành trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp (khoảng năm 1948). Hệ thống địa đạo được xây dựng sớm nhất tại hai xã Tân Phú Trung và Phước Vĩnh An […]. Lúc đầu, địa đạo chỉ có những đoạn ngắn, cấu trúc đơn giản, dùng để dấu tài liệu, trú ém cán bộ trong vùng địch hậu. Sang giai đoạn chống đế quốc Mỹ, địa đạo được gia cố và mở rộng. (Di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi)

c) Trong hơn một thế kỉ trở lại đây, dân số thế gới ngày càng tăng, trong khi số lượng các loài động vật ngày một giảm đi rõ rệt. Môi trường sống của động vật bị con người chiếm lính, phá hoại […]. Nhiều loài thậm chí thường xuyên bị con người ngược đãi, săn bắt vô tổ chức và sát thương không nương tay. (Theo Kinh Hạnh Bảo – Trần Nghị Du)

Trả lời:

a) Câu bị động: "Những động tác xe đài được thực hiện rất đa dạng."

=> Để tập trung sự chú ý vào hành động "được thực hiện" chứ không phải người hoặc vật thực hiện nó.

b) Câu bị động: "Địa đạo được xây dựng sớm nhất tại hai xã Tân Phú Trung và Phước Vĩnh An [...] Sang giai đoạn kháng chiến chống đế quốc Mỹ, địa đạo được gia cố và mở rộng."

=> Để tập trung vào việc hành động "được xây dựng", "được gia cố và mở rộng", thay vì người nào hoặc tổ chức nào thực hiện hành động.

c) Câu bị động: "Môi trường sống của động vật bị con người chiếm đóng, phá hoại [...]. Nhiều loài thậm chí thường xuyên bị con người ngược đãi, sẵn bắt vô tổ chức và tàn sát không nương tay."

=> Để tập trung vào việc hành động "bị chiếm đóng, phá hoại", "bị ngược đãi, sẵn bắt và tàn sát", thay vì người làm hành động đó.

Câu 3 (trang 18 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Biến đổi những câu chủ động dưới đây thành câu bị động:

a) Quan Phó bảng Sắc đã dẫn hai con trai đi hầu khắp những nơi nổi tiếng về phong cảnh đẹp, về di tích lịch sử của Nghệ An. (Sơn Tùng)

b) Ba nó bế nó lên. (Nguyễn Quang Sáng)

c) Tây nó đốt nhà tôi rồi, bác ạ. (Kim Lân)

d) Cuộc sống càng văn minh tiến bộ, con người càng sử dụng nhiều nước hơn cho mọi nhu cầu của mình… (Theo Trịnh Văn)

Trả lời:

a) Hai con trai đã được Quan Phó bảng Sắc dẫn đi hầu khắp những nơi nổi tiếng về phong cảnh đẹp, về di tích lịch sử của Nghệ An.

b) Nó được ba nó bế lên.

c) Nhà tôi bị tây nó đốt rồi, bác ạ.

d) Cuộc sống càng văn minh tiến bộ, nước càng được con người sử dụng nhiều hơn cho mọi nhu cầu của mình.

Câu 4 (trang 18 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):  Viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) nêu cảm nghĩ của em sau khi học văn bản Chuyện người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ), trong đó có áp dụng các biện pháp mở rộng cấu trúc câu và biến đổi cấu trúc câu. Chỉ ra một trường hợp mở rộng cấu trúc câu và một trường hợp biến đổi cấu trúc câu trong đoạn văn đã viết.

Trả lời:

Chuyện người con gái Nam Xương kể về cuộc đời, số phận bi thảm của một người phụ nữ trong xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ. Nhân vật chính trong truyện là một thiếu phụ có nhan sắc, đức hạnh, rất mực chung thuỷ và hết lòng vì chồng con, gia đình nhưng nàng lại phải chịu nỗi oan khiên, bất hạnh. Chỉ vì sự hiểu lầm  do tính đa nghi, ghen tuông quá đáng của chồng, nàng đã bị chồng hắt hủi, ruồng rẫy thậm tệ. Vì tuyệt vọng, nàng phải chọn cách quyên sinh để bày tỏ nỗi oan khuất của mình. Câu chuyện khiến người đọc vô cùng xúc động và cảm thương cho thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

- Mở rộng câu trúc câu bằng cách bổ sung trạng ngữ chỉ nguyên nhân ở các câu thứ ba và thứ tư.

- Việc biến đổi cấu trúc câu bằng cách sử dụng câu bị động (câu thứ ba. ... nàng đã bị chồng hắt hủi, ruồng rẫy thậm tệ) thay cho câu chủ động tương ứng (Chồng nàng đã hắt hủi, ruồng rẫy nàng thậm tệ.).

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 9 Cánh diều ngắn nhất, hay khác:

• Thực hành đọc hiểu: Dế chọi

• Viết truyện kể sáng tạo

• Kể một câu chuyện tưởng tượng

• Tự đánh giá: Gói thuốc lá

• Hướng dẫn tự học trang 32

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 9 hay khác:

• Soạn văn 9 Cánh diều (hay nhất)
• Soạn văn 9 Cánh diều (ngắn nhất)
• Giải lớp 9 Cánh diều (các môn học)
• Giải lớp 9 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 9 Chân trời sáng tạo (các môn học)

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---