Giáo án Bồi dưỡng HSG Văn 7 Viết bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung về viết bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ

? Thế nào là bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc?

? Những yêu cầu đối với bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc?

? Các kiểu bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc là kiểu bài nào?

? Em biết những dạng đề nào của kiểu bài này?Nêu cụ thể.

- Dùng kết quả học tập của cá nhân, thống nhất trong nhóm (4 học sinh)

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

- Ghi lại ý kiến cá nhân

- Thống nhất kết quả học tập của cá nhân trong nhóm.

Bước 3. Báo cáo, thảo luận

- Báo cáo kết quả học tập của nhóm.

- GV gọi nhóm khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4. Kết luận, nhận định

- GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt lại kiến thức.

Hoạt động 2: Tìm hiểu phương pháp làm bài văn biểu cảm về con người và sự việc

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ

? Muốn viết bài văn biểu cảm về con người và sự việc thì làm theo những bước nào? Nêu cụ thể từng bước.

? Mở bài, thân bài, kết bài em làm những gì?

? Nêu những cách mở bài/ kết bài gián tiếp?

- Dùng kết quả học tập của cá nhân, thống nhất trong nhóm (4 học sinh)

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

- Thống nhất kết quả học tập của cá nhân trong nhóm.

Bước 3. Báo cáo, thảo luận

- Báo cáo kết quả học tập của nhóm.

- GV gọi nhóm khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4. Kết luận, nhận định

- GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt lại kiến thức.

I/Tìm hiểu chung về viết bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc

1/Thế nào là bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc?

- Bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc là trình bày những tình cảm, cảm xúc, những suy nghĩ và thái độ của người viết về một người hoặc một sự việc nào đó.

- Nhân vật sự việc: có thể là trong cuộc sống hoặc trong tác phẩm văn học.

- Tình cảm, cảm xúc của người viết: căn cứ vào nhân vật, sự việc cụ thể để người viết thể hiện tình cảm, cảm xúc.

2/Những yêu cầu đối với bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc

- Giới thiệu được đối tượng biểu cảm (con người hay sự việc) và nêu được ấn tượng ban đầu về đối tượng đó.

- Nêu được những đặc điểm nổi bật khiến người, sự việc đó để lại tình cảm, ấn tượng sâu đậm trong em.

- Sử dụng ngôn ngữ sinh động giàu cảm xúc.

- Tình cảm trong bài văn phải chân thực, rõ ràng.

- Sử dụng ngôi thứ nhất để chia sẻ cảm xúc.

- Kết hợp với miêu tả, tự sự nhằm hỗ trợ cho việc biểu lộ cảm xúc.

- Bố cục bài viết: 3 phần

+ Mở bài: Giới thiệu đối tượng biểu cảm (con người hay sự việc) và ấn tượng ban đầu.

+ Thân bài: Biểu lộ cảm xúc, suy nghĩ cụ thể một cách sâu sắc về đối tượng. Đối với bài văn biểu cảm về con người, người viết cần biểu lộ cảm xúc, suy nghĩ về đặc điểm, tính cách, kỉ niệm gắn với người đó. Đối với bài văn biểu cảm về sự việc, người viết có thể biểu lộ cảm xúc theo trình tự diễn biến của sự việc.

+ Kết bài: Khẳng định lại tình cảm, cảm xúc về đối tượng. Rút ra điều đáng nhớ đối với bản thân.

3/Các kiểu bài văn biểu cảm về con người hoặc sự việc:

- Bài văn biểu cảm về con người (có thể trong đời sống hoặc trong tác phẩm  văn học)

- Bài văn biểu cảm về sự việc (có thể trong đời sống hoặc trong tác phẩm văn học)

4/ Các dạng đề

a.Dạng đề mở: Là dạng đề không cụ thể về đối tượng biểu cảm.

Ví dụ 1: Em hãy viết bài văn biểu cảm về một nhân vật trong đời sống hoặc trong tác phẩm văn học nào đó mà em yêu thích.

Ví dụ 2: Trong cuộc sống hằng ngày có nhiều sự việc xảy ra khiến em có rất nhiều cảm xúc như vui, buồn, tự hào,…Em hãy viết bài văn biểu cảm về một trong những sự việc đó.

b. Dạng cụ thể (dạng đề đóng) là dạng đề nêu rõ về đối tượng biểu cảm.

*Đề cụ thể có lựa chọn:

Ví dụ 1: Xung quanh em có rất nhiều người thân nhưng mẹ là người có ý nghĩa quan trọng nhất với em. Em hãy viết bài văn biểu cảm về mẹ.

Ví dụ 2: Tuổi thơ em có rất nhiều kỉ niệm đẹp và một trong những kỉ niệm đẹp ấy là lần đầu tiên em được thả diều cùng lũ bạn trên cánh đồng làng. Hãy viết bài văn biểu cảm về lần đầu tiên thả diều ấy.

*Đề cụ thể có lựa chọn:

Ví dụ 1: Xung quanh em có rất nhiều người thân như ông, bà, bố, mẹ, anh, chị, em,… Em hãy viết bài văn biểu cảm về một trong những người thân đó.

Ví dụ 2: Tuổi thơ em có rất nhiều kỉ niệm đẹp và một trong những kỉ niệm đẹp ấy là em được thả diều cùng lũ bạn trên cánh đồng làng. Hãy viết bài văn biểu cảm về một trong những lần thả diều ấy.

II. Phương pháp làm bài văn biểu cảm về con người và sự việc

1.Phương pháp chung

Bước 1: Trước khi viết

a. Lựa chọn đề tài:

- Xác định đối tượng biểu cảm: Là con người (ai) hay sự việc (sự việc gì) để lại cho em những tình cảm, ấn tượng sâu sắc.

+ Người đó có thể là người thân trong gia đình, bạn bè, hàng xóm,….hoặc người mà em biết qua sách báo.

+ Sự việc đó có thể xảy ra với bản thân hoặc em là người chứng kiến hay được biết qua sách báo.

Ví dụ:

. Ngày khai giảng

. Lễ đón giao thừa quê em

. Một lỗi lầm của bản thân

. Một kỉ niệm đáng nhớ với người thân yêu

....

b.Thu thập tài liệu: Tư liệu liên quan đến sự việc có thể thu thập từ nhiều nguồn khác nhau:

- Từ sự tiếp xúc, quan sát thực tế của bản thân.

- Từ việc được biết, tìm hiểu qua sách báo, trang mạng uy tín hay nghe người khác kể lại.

- Ghi lại những thông tin gợi cho em cảm xúc, ấn tượng sâu sắc về sự việc.

Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

a. Tìm ý

- Đối tượng biểu cảm là ai? Hay sự việc gì?

- Người hoặc sự việc đó có những đặc điểm nào nổi bật?

- Những đặc điểm của người hoặc sự việc đó gợi cho em tình cảm, cảm xúc, suy nghĩ, thái độ gì?...

- Để thể hiện tình cảm, cảm xúc, suy nghĩ, thái độ của mình, em dự định sẽ chọn cách biểu cảm nào? (trực tiếp dùng từ ngữ, câu văn….bộc lộ cảm xúc hay gián tiếp thông qua các yếu tố tự sự, miêu tả…

b. Lập dàn ý: Từ những ý đã tìm, lập dàn ý bằng cách chọn lọc, sắp xếp các ý theo một trình tự hợp lí.

*Mở bài:

- Giới thiệu đối tượng biểu cảm (người, việc)

- Ấn tượng ban đầu của em đối tượng biểu cảm.

Có rất nhiều cách mở bài khác nhau nên khi viết cần vận dụng một cách linh hoạt. Sau đây là một số cách mở bài tham khảo:

Ví dụ đề bài: Xung quanh em có rất nhiều người thân như ông, bà, bố, mẹ, anh, chị, em,… Em hãy viết bài văn biểu cảm về một trong những người thân đó.

Nếu chọn đối tượng biểu cảm là mẹ thì có thể viết như sau

Mở bài trực tiếp

Trong gia đình, người em dành tình cảm nhiều nhất là mẹ em. Mẹ không chỉ là người thân mà còn là người bạn luôn chia sẻ niềm vui cũng như nỗi buồn với em. Từ lúc sinh ra đến tận bây giờ, mẹ đã hết lòng nâng niu và chăm sóc em.

Mở bài gián tiếp

- Có thể thông qua những trải nghiệm thực tế của bản thân ở hiện tại rồi nhớ về mẹ

+ Trải nghiệm từ một sự việc, cảnh vật nào đó mà nhớ về mẹ:

Mở bài tham khảo: Sáng nay, trên đường đi học về, em thấy một người phụ nữ ẳm theo đứa nhỏ ngồi bên vệ đường để xin tiền người qua lại. Nhìn cảnh tượng ấy, em lại nhớ đến mẹ của mình, chắc giờ này cũng đang mưu sinh ở nơi đất khách quê người. Trong lòng em dâng tràn bao cảm xúc về mẹ.

+ Trải nghiệm khi đọc một bài thơ, nghe một bài hát… mà nhớ về mẹ và biểu cảm:

Mở bài tham khảo 1: “Mẹ là vòng tay ấp ôm con qua những ngày đông/Mẹ là dòng sông để con tắm mát trưa hè/..Mẹ làm bậc thang để con bước lên đỉnh cao/Mẹ là ánh sao để con ước ao bao điều/.. ”. Mỗi khi giai điệu bài hát ấy vang lên là lòng em lại trào dâng cảm xúc . Em nhớ về mẹ - người đã vì em mà hi sinh tất cả để cho em có được cuộc sống như bây giờ.

Mở bài tham khảo 2: Thời gian cứ dần trôi không chờ đợi ai. Thoắt cái đã đến ngày giỗ đầu của mẹ. Giai điệu “Mẹ là vòng tay ấp ôm con qua những ngày đông/Mẹ là dòng sông để con tắm mát trưa hè/..Mẹ làm bậc thang để con bước lên đỉnh cao/Mẹ là ánh sao để con ước ao bao điều/.. ”quen thuộc cứ vang vọng trong tôi. Mẹ tôi giờ đây đã về với thiên đường để yên giấc ngàn thu nhưng tôi không thể tin được điều đó bởi tôi yêu mẹ tôi nhiều lắm.

 (Mở bài này chỉ dành cho những bạn nào có mẹ đã mất)

- Có thể gián tiếp từ cách khác như:

+ Dùng nghệ thuật đòn bẩy “lấy mây nẩy trăng” (dùng đối tượng này để nói đối tượng kia: đối tượng cần biểu cảm)

Mở bài tham khảo: Mẹ - tiếng gọi thiêng liêng ấy với con luôn là nắng ấm trong những đêm trường giá lạnh, là dòng sông để em tắm mát trưa hè, là ánh sao để em ước ao bao điều, mẹ luôn là Phật sống của đời em, luôn cho em tình yêu cao quý, cho em những yêu thương đong đầy. Mẹ tuyệt vời là thế. Nhưng người mà em muốn dành cả trang giấy này để thể hiện tình cảm của mình lại là bà ngoại – người đã sinh ra người mẹ đáng kính của em.

+ Dùng nghệ thuật so sánh để dẫn đến đối tượng biểu cảm

Mở bài tham khảo: Mỗi người sinh ra và lớn lên đều được đón nhận tình yêu thương che chở của người thân trong gia đình. Nếu cha là cánh chim cho con bay thật xa thì mẹ là bông hoa cho con cài lên ngực. Nếu cha cho con tinh thần ý chí nghị lực, ước mơ khát vọng, lối sống cao đẹp,… thì mẹ cho con những lời ngọt ngào yêu thương vỗ về. Chính vì vậy mà đối với em, mẹ luôn là người em yêu thương nhất.

*Thân bài:

- Trình bày tình cảm, suy nghĩ về những đặc điểm nổi bật của người hoặc sự việc.

- Nêu các kỉ niệm, ấn tượng sâu sắc nhất về đối tượng.

* Kết bài:

- Khẳng định lại tình cảm, suy nghĩ của em với đối tượng.

- Rút ra điều đáng nhớ …đối với bản thân.

Có nhiều cách kết bài khác nhau. Tuy nhiên nếu mở bài chọn cách nào thì kết bài nên chọn cách đó để tương ứng nhau. Có thể tham khảo các kết bài sau:

Kết bài trực tiếp

Kết bài tham khảo: Được sống trong vòng tay yêu thương của mẹ, em cảm thấy rất hạnh phúc và sung sướng. Em mong ước mẹ em sống thật lâu để em được ở mãi bên mẹ. Em tự nhủ lòng mình rằng phải học thật giỏi để báo đền công ơn trời biển của mẹ.

Kết bài gián tiếp ở Mở bài tham khảo 2, có thể viết như sau (Kết bài này chỉ dành cho những bạn nào có mẹ đã mất)

Mẹ ơi! Mẹ hãy an tâm về con mẹ nhé! Con sẽ trân trọng và gìn giữ những tình cảm, những kỉ niệm mà mẹ con ta đã có nhau. Con sẽ ngoan và học giỏi như lời mẹ dặn trước lúc ra đi. Và nếu có kiếp sau, mẹ con ta lại làm mẹ con với nhau nữa, mẹ nhé!

LƯU Ý: Tương tự như vậy, có thể áp dụng cách mở bài và kết bài cho kiểu bài văn biểu cảm về sự việc.