Thu thập và phân loại dữ liệu lớp 8 (Lý thuyết Toán 8 Cánh diều)

Với tóm tắt lý thuyết Toán lớp 8 Bài 1: Thu thập và phân loại dữ liệu sách Cánh diều hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Toán 8.

Thu thập và phân loại dữ liệu lớp 8 (Lý thuyết Toán 8 Cánh diều)

(199k) Xem Khóa học Toán 8 CD

Lý thuyết Thu thập và phân loại dữ liệu

1. Thu thập dữ liệu

Có nhiều cách để thu thập dữ liệu, chẳng hạn: quan sát, lập phiếu điều tra (phiếu hỏi), tiến hành phỏng vấn,... hoặc thu thập về những nguồn có sẵn như sách, báo, trang web, các phương tiện thông tin đại chúng,...

Ví dụ 1.

Dữ liệu về	Phương pháp có thể sử dụng
Nhiệt độ của nước	Làm thí nghiệm, đo đạc bằng nhiệt kế
Tổng số dân của một xã	Thu thập từ các nguồn có sẵn, khảo sát, thống kê từng hộ
Số học sinh trong một lớp thích ăn kem	Phỏng vấn, lập phiếu khảo sát

2. Phân loại và tổ chức dữ liệu

• Trong các dữ liệu thu thập được:

− Có những dữ liệu thống kê là số (số liệu), những dữ liệu này còn gọi là dữ liệu định lượng.

− Có những dữ liệu thống kê không phải là số, những dữ liệu này còn gọi là dữ liệu định tính.

• Do dữ liệu thu thập được thường rất đa dạng và phong phú nên để thuận tiện trong mô tả, biểu diễn và xử lí ta có thể phân chia, sắp xếp các dữ liệu đó thành những loại dữ liệu theo những tiêu chí cho trước.

• Việc sắp xếp thông tin theo những tiêu chí nhất định gọi là phân loại dữ liệu.

• Dựa trên tiêu chí định tính và định lượng, ta có thể phân loại các dữ liệu thành hai loại:

− Dữ liệu định lượng được biểu diễn bằng số thực;

− Dữ liệu định tính được biểu diễn bằng từ, chữ cái, kí hiệu, ...

Ví dụ 2. Cho các loại dữ liệu sau:

– Học lực của một số bạn học sinh trong lớp: Xuất sắc, Giỏi, Khá, Trung Bình, Yếu, Kém,...

– Các loại cây trong một khu vườn: cam, mít, xoài, ổi, táo,...

– Điểm kiểm tra môn Toán của các bạn Hà, Trang, Bình, An: 9; 7; 8; 7.

– Cân nặng (tính theo kilogam) của một số bạn học sinh trong lớp: 40; 39,5; 42; 38; 45;...

Tìm dữ liệu định tính và dữ liệu định lượng trong các dữ liệu trên.

Hướng dẫn giải

Học lực của một số bạn học sinh trong lớp và Các loại cây trong một khu vườn là dữ liệu định tính.

Điểm kiểm tra môn Toán của các bạn Hà, Trang, Bình, An và Cân nặng (tính theo kilogam) của một số bạn học sinh trong lớp là dữ liệu định lượng.

• Để thuận tiện trong tổ chức dữ liệu thu nhập được, ta có thể phân nhóm mỗi loại dữ liệu đó thành các nhóm theo những tiêu chí cho trước.

Ví dụ 3. Để tìm hiểu về các động vật có xương sống trên Trái Đất, bạn Loan đã sưu tầm tư liệu về những động vật sau: cá rô đồng, cá chép, cá thu, ếch, nhái, cóc, rắn hổ mang, thằn lằn, cá sấu, gà Đông Tảo, chim bồ câu, chim ưng, trâu, mèo, sư tử. Em hãy giúp bạn Loan phân nhóm các động vật đó theo những tiêu chí sau: Cá; Lưỡng cư; Bò sát; Chim; Động vật có vú.

Hướng dẫn giải

Ta phân nhóm theo các tiêu chí sau:

• Nhóm 1 (Cá): Cá rô đồng, cá chép, cá thu;

• Nhóm 2 (Lưỡng cư): Ếch, nhái, cóc, cá sấu;

• Nhóm 3 (Bò sát): rắn hổ mang, thằn lằn;

• Nhóm 4 (Chim): Chim bồ câu, chim ưng;

• Nhóm 5 (Động vật có vú): trâu, mèo, sư tử.

Nhận xét: Việc phân loại dữ liệu thống kê phụ thuộc vào những tiêu chí đưa ra, hay nói cách khác, phụ thuộc vào mục đích phân loại.

3. Tính hợp lí của dữ liệu

Sau khi thu thập, phân loại và tổ chức dữ liệu, ta cần xem xét tính hợp lí của những dữ liệu thống kê đó, đặc biệt chỉ ra những dữ liệu không hợp lí.

Nhận xét: Để đánh giá tính hợp lí của dữ liệu, ta cần đưa ra các tiêu chí đánh giá, chẳng hạn như dữ liệu phải:

− Đúng định dạng;

− Nằm trong phạm vi dự kiến;

− Phải có tính đại diện đối với vấn đề thống kê.

Để đánh giá tính hợp lí của dữ liệu, ta có thể dựa vào mối liên hệ toán học đơn giản giữa các số liệu.

Chẳng hạn, để đảm bảo tính hợp lí, dữ liệu cần phải đáp ứng đúng các tiêu chí toán học đơn giản như:

− Tổng tất cả các số liệu thành phần bằng số liệu của toàn thể;

− Số lượng của bộ phận phải nhỏ hơn số lượng của toàn thể.

Ví dụ 4.

Thống kê số học sinh thích ăn kem của lớp 7A (mỗi học sinh chỉ thích ăn 1 loại kem)
Loại kem	Số học sinh
Kem xoài	5
Kem mít	Cả tổ 2
Kem dưa hấu	3
Kem táo	$\frac{1}{2}$

• Dữ liệu: Cả tổ 2 không đúng định dạng (dữ liệu phải là số).

• Số liệu $\frac{1}{2}$ không hợp lý vì số học sinh không bao giờ là phân số.

Bài tập Thu thập và phân loại dữ liệu

Bài 1. Đề xuất phương pháp thu thập dữ liệu cho các vấn đề sau:

a) So sánh tổng số huy chương vàng nhận được ở SEA Games 32 của Việt Nam và Thái Lan.

b) Số học sinh đạt điểm 8 trở lên môn Ngữ Văn của học sinh lớp 7A.

c) Mức độ hài lòng của người dân khi sử dụng nền tảng mạng xã hội Facebook.

d) Tổng số học sinh Giỏi của một trường Trung học cơ sở.

Hướng dẫn giải

Dữ liệu	Phương pháp thu thập
a)	Thu thập từ nguồn có sẵn như sách, báo, Internet, …
b)	Lập phiếu khảo sát, phỏng vấn các học sinh trong lớp
c)	Phỏng vấn, lập phiếu khảo sát
d)	Thu thập từ nguồn có sẵn như báo, Internet,… hoặc phỏng vấn, lập phiếu khảo sát

Bài 2. Cho các dữ liệu sau:

• Các môn thể thao yêu thích của lớp 7A: Đá bóng, bóng rổ, cầu lông, bơi;

• Đánh giá của các bạn học sinh về chất lượng bài giảng: Tốt, Xuất sắc, Khá, Trung bình;

• Cân nặng (đơn vị kilôgam) của 5 bạn trong lớp: 43, 42, 45, 48, 50;

• Tên một số môn học của khối 7: Toán, Ngữ văn, Địa lí, …

• Màu sắc khi chín của một số loại trái cây: vàng, cam, đỏ, …;

• Điểm trung bình môn Toán của một số bạn học sinh: 5,5; 6,5, 7,8; …

Tìm dữ liệu định tính và dữ liệu định lượng trong các dữ liệu trên.

Hướng dẫn giải

Các môn thể thao yêu thích của lớp 7A; Đánh giá của các bạn học sinh về chất lượng bài giảng; Tên một số môn học của khối 7; Màu sắc khi chín của một số loại trái cây là các dữ liệu định tính.

Cân nặng (đơn vị kilôgam) của 5 bạn trong lớp; Điểm trung bình môn Toán của một số bạn học sinh là các dữ liệu định lượng.

Bài 3. Bạn Nga đã sưu tầm tên những loại cây.

Kết quả sưu tầm được như sau: Bồ công anh; Cây sầu riêng; Cây cam; Cỏ mần trầu; Cây nhọ nồi; Cây roi; Cây ngải cứu.

a) Bạn Nga sưu tầm được bao nhiêu cây?

b) Hãy sắp xếp các loại cây mà bạn Nga đã sưu tầm theo những nhóm sau:

Nhóm 1. Các loại cây ăn quả.

Nhóm 2. Các loại cây thuốc dùng để trị bệnh.

Hướng dẫn giải

a) Bạn Nga sưu tầm được bao nhiêu 7 loại cây.

b) Sắp xếp các loại cây mà bạn Nga đã sưu tầm theo những nhóm :

Nhóm 1. Các loại cây ăn quả: Cây cam; cây sầu riêng; Cây roi.

Nhóm 2. Các loại cây thuốc dùng để trị bệnh: Cây ngải cứu; cây mần trầu; cây bò công anh; cây nhọ nồi.

Bài 4. Xét tính hợp lí của bảng thống kê sau:

Thống kê số huy chương bạc bạn Nam đạt được trong kỳ thi thể thao của trường
Môn thể thao	Số huy chương bạc
Đá cầu	1
Bơi	0
Cầu lông	0,5
Điền kinh	Hoàn thành

Hướng dẫn giải

Dữ liệu: Số huy chương bạc “Hoàn thành” không đúng định dạng (dữ liệu phải là số).

Số liệu 0,5 không hợp lí vì số huy chương bạc phải là số tự nhiên.

Học tốt Thu thập và phân loại dữ liệu

Các bài học để học tốt Thu thập và phân loại dữ liệu Toán lớp 8 hay khác:

• Giải sgk Toán 8 Bài 1: Thu thập và phân loại dữ liệu

• Giải sbt Toán 8 Bài 1: Thu thập và phân loại dữ liệu

(199k) Xem Khóa học Toán 8 CD

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Toán lớp 8 Cánh diều hay khác:

• Lý thuyết Toán 8 Bài 2: Mô tả và biểu diễn dữ liệu trên các bảng, biểu đồ

• Lý thuyết Toán 8 Bài 3: Phân tích và xử lí dữ liệu thu được ở dạng bảng, biểu đồ

• Lý thuyết Toán 8 Bài 4: Xác suất của biến cố ngẫu nhiên trong một số trò chơi đơn giản

• Lý thuyết Toán 8 Bài 5: Xác suất thực nghiệm của một biến cố trong một số trò chơi đơn giản

• Tổng hợp lý thuyết Toán 8 Chương 6

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 8 hay khác:

• Giải sgk Toán 8 Cánh diều
• Giải SBT Toán 8 Cánh diều
• Giải lớp 8 Cánh diều (các môn học)
• Giải lớp 8 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 8 Chân trời sáng tạo (các môn học)

---