Lý thuyết KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 46: Khái niệm về tiến hoá và các hình thức chọn lọc

Với tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên 9 Bài 46: Khái niệm về tiến hoá và các hình thức chọn lọc sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh lớp 9 nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn KHTN 9.

Lý thuyết KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 46: Khái niệm về tiến hoá và các hình thức chọn lọc

1. TIẾN HÓA LÀ GÌ?

- Khái niệm: Tiến hoá sinh học là quá trình thay đổi đặc tính di truyền của quần thể sinh vật qua các thế hệ nối tiếp nhau theo thời gian.

- Ví dụ: Loài ngựa hiện đại ngày nay được tiến hoá từ một dạng tổ tiên trong khoảng 55 triệu năm. Quá trình tiến hoá diễn ra bao gồm sự biến đổi về nhiều đặc điểm trên cơ thể, nhờ đó, ngựa hiện đại có khả năng chạy nhanh và tránh được sự săn đuổi của kẻ thù.

Sự biến đổi xương chi của ngựa trong quá trình phát sinh và tiến hóa

2. CHỌN LỌC NHÂN TẠO

- Khái niệm: Chọn lọc nhân tạo là quá trình con người chủ động biến đổi các giống vật nuôi, cây trồng qua rất nhiều thế hệ bằng cách chọn lọc và nhân giống các cá thể mang những đặc tính mong muốn.

- Đối tượng chọn lọc: Vật nuôi, cây trồng.

- Động lực chọn lọc: Nhu cầu kinh tế và thị hiếu thẩm mĩ của con người.

- Tác nhân chọn lọc: Con người.

- Cơ chế chọn lọc: Trong trồng trọt và chăn nuôi, con người đã tiến hành đào thải các cá thể mang biến dị có hại hoặc không có lợi; đồng thời, tích luỹ những biến dị có lợi phù hợp với mục đích của con người.

Giống gà mới được tạo thành nhờ chọn lọc nhân tạo

- Kết quả chọn lọc: Tạo được các giống cây trồng, vật nuôi phù hợp với nhu cầu của con người. Sự chọn lọc tiến hành trên cùng một đối tượng vật nuôi hoặc cây trồng theo nhiều hướng khác nhau sẽ tạo ra nhiều giống mang các đặc điểm khác nhau từ một vài dạng ban đấu. Sự thay đổi nhu cầu của con người qua từng thời kì sẽ quyết định sự biến đổi, phát triển hay diệt vong của một giống nào đó.

- Ví dụ:

Chọn lọc do con người tiến hành ở một số giống chó

Giống	Mục đích
Chó săn	Tạo ra để có khả năng tìm và bắt đuổi động vật
Chó chăn cừu lông ngắn	Tạo ra để giúp trong việc chăn nuôi và bảo vệ đàn cừu, đặc biệt là trong điều kiện địa hình khó khăn
Chó võ sĩ	Tạo ra để bảo vệ khu vực gia đình
Chó săn thỏ	Tạo ra để tìm kiếm và bắt đuổi thỏ hoặc các loại động vật nhỏ khác
Chó chăn cừu lông dài	Tạo ra để giúp trong việc chăn nuôi và bảo vệ đàn cừu, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết lạnh giá
Chó mặt xệ	Tạo ra với mục đích giữ nhà và cảnh báo chủ nhân về những nguy hiểm tiềm ẩn
Chó chăn cừu Đức	Tạo ra để giúp trong việc chăn nuôi và bảo vệ đàn cừu, đặc biệt là trong điều kiện nông thôn của Đức
Chó lạp xưởng	Tạo ra để giữ nhà và bảo vệ chủ nhân, đồng thời có khả năng bảo vệ chăn nuôi.

Chọn lọc do con người tiến hành ở một số giống rau cải

Bộ phận được chọn lọc	Giống cây được hình thành
Hoa	Súp lơ trắng
Chồi nách	Cải Brussels
Thân	Su hào
Lá	Cải xoăn
Chồi ngọn	Bắp cải
Hoa và thân	Bông cải trắng

3. CHỌN LỌC TỰ NHIÊN

- Khái niệm: Chọn lọc tự nhiên là quá trình phân hóa về khả năng sống sót và khả năng sinh sản của các cá thể mang các đặc điểm khác nhau trong quần thể.

- Đối tượng chọn lọc: Toàn bộ sinh giới.

- Động lực chọn lọc: Đấu tranh sinh tồn.

- Tác nhân chọn lọc: Điều kiện môi trường sống.

- Cơ chế chọn lọc:

+ Tác động trực tiếp lên kiểu hình và gián tiếp lên kiểu gene.

+ Chọn lọc tự nhiên dựa trên cơ sở đặc tính biến dị và di truyền của sinh vật; gồm hai quá trình song song là đào thải các biến dị bất lợi và tích lũy các biến dị có lợi cho sinh vật.

Quá trình hình thành đặc điểm màu sắc cánh ở bướm nhờ chọn lọc tự nhiên

- Kết quả chọn lọc: Kết quả của chọn lọc tự nhiên là sự sống sót và sinh sản của những dạng thích nghi nhất, hình thành các đặc điểm thích nghi của loài, đảm bảo sự thích nghi của loài sinh vật với những điều kiện môi trường sống khác nhau, từ đó hình thành nên loài mới → Chọn lọc tự nhiên có vai trò quan trọng trong sự tích luỹ các biến dị, xác định chiều hướng tiến hoá, hình thành đặc điểm thích nghi và đa dạng của sinh vật.

Sự thích nghi tiến hóa ở sinh vật

- Ví dụ:

+ Sự thay đổi màu sắc của quần thể bướm Biston betularia sống trên cây bạch dương ở nước Anh đầu thế kỉ XIX: Ở nước Anh, trước cách mạng công nghiệp, thân cây không bị bám muội than, quần thể bướm đêm Biston betularia ở Anh gồm phần lớn cá thể màu sáng. Trong cách mạng công nghiệp, thân cây bị bám muội than, quần thể bướm đêm gồm phần lớn cá thể màu tối. Sự thay đổi này là do bướm màu tối nguy trang tốt hơn và ít bị các loài chim ăn côn trùng phát hiện và bắt làm mồi.

Quá trình tiến hóa của bướm Biston betularia nhờ chọn lọc tự nhiên

- Sự tiến hóa của chim kiwi tại New Zealand: Chim kiwi là một loài chim không có cánh, thích nghi hoàn hảo với môi trường rừng dày đặc của New Zealand. Nhờ vào việc không có cánh, chúng có thể di chuyển dễ dàng trong môi trường rừng nơi cỏ cây mọc phủ kín. Sự tiến hóa này giúp chim kiwi tồn tại và sinh sản thành công trong môi trường nơi chúng sống.

Sự tiến hóa của chim kiwi tại New Zealand

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên lớp 9 Chân trời sáng tạo hay khác:

• Lý thuyết KHTN 9 Bài 43: Di truyền nhiễm sắc thể

• Lý thuyết KHTN 9 Bài 44: Di truyền học với con người

• Lý thuyết KHTN 9 Bài 45: Ứng dụng công nghệ di truyền vào đời sống

• Lý thuyết KHTN 9 Bài 47: Cơ chế tiến hoá

• Lý thuyết KHTN 9 Bài 48: Phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 9 hay khác:

• Giải sgk Khoa học tự nhiên 9 Chân trời sáng tạo
• Giải SBT Khoa học tự nhiên 9 Chân trời sáng tạo
• Giải lớp 9 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 9 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 9 Cánh diều (các môn học)

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---