Giáo án Địa Lí 12 Bài 16: Đặc điểm dân số và phân bố dân cư ở nước ta

Hoạt động 1: Chứng minh Việt Nam là nước đông dân, có nhiều thành phần dân tộc.

( Hình thức: cặp).

- GV đặt câu hỏi: đọc SGK mục 1, kết hợp kiến thức đã học, em hãy chứng minh:

+ VN là nước đông dân.

1. Đông dân, có nhiều thành phần dân tộc :

a) Đông dân:

- DS nước ta là 84.156 nghìn người (năm 2006), đứng thứ 3 ĐNA, thứ 13 thế giới.

- Thuận lợi: Nguồn lao động dồi dào và thị trường tiêu thụ rộng lớn.

- Khó khăn: Phát triển KT, giải quyết việc làm...

+ Có nhiều thành phần dân tộc, từ đó đánh giá thuận lợi, khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội?

- Hai HS cùng bàn trao đổi để trả lời câu hỏi.

- Một HS đại diện trình bày trước lớp, các HS khác nhận xét, bổ sung. GV nhận xét phần trình bày của HS và bổ sung kiến thức.

b) Nhiều thành phần dân tộc:

- Có 54 dân tộc, dân tộc Kinh chiếm 86,2%, còn lại là các dân tộc ít người.

- Thuận lợi: đa dạng về bản sắc văn hoá và truyền thống dân tộc.

- Khó khăn: không đều về trình độ và mức sống giữa các dân tộc.

Hoạt động 2: Chứng minh dân số nước ta còn tăng nhanh, cơ cấu dân số trẻ; Phân bố dân cư chưa hợp lí. ( Hình thức nhóm).

- Bước 1: GV chia nhóm và giao nhiệm vụ cho từng nhóm. ( Xem phiếu học tập phần phụ lục).

+ Nhóm 1: Phiếu học tập 1

+ Nhóm 2: Phiếu học tập 2

+ Nhóm 3: Phiếu học tập 3.

- Bước 2: HS trong các nhóm trao đổi, đại diện các nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung ý kiến

- Bước 3: GV nhận xét phần trình bày của HS,kết luận các ý đúng của mỗi nhóm. ( Xem thông tin phản hồi phần phụ lục).

2. Dân số còn tăng nhanh, cơ cấu dân số trẻ:

a) Dân số còn tăng nhanh:

- Dân số nước ta tăng nhanh, nhất là nữa sau thế kĩ XX dẫn tới bùng nổ dân số.

- Sự bùng nổ có sự khác nhau giữa các vùng, các các dân tộc, các giai đoạn.

- Hiên nay có xu hướng giảm khoảng 1,32%. nhưng mỗi năm tăng thêm 1 triệu người.

- Hậu quả của sự gia tăng dân số : gây sức ép lớn tới: KT, chất lượng cuộc sống và môi trường.

b) Cơ cấu dân số trẻ:

- DS trong độ tuổi lao dộng chiếm 64%, mỗi năm tăng thêm khoảng 1,15 triệu người.

- Thuận lợi: Nguồn lao động đồi dào, năng động, sáng tạo.

- Khó khăn: Sắp xếp việc làm.

- GV đặt câu hỏi cho các nhóm:

+ Phân tích nguyên nhân của sự gia tăng DS. ( Do trình độ phát triển kinh tế - xã hội và Chính sách dân số, Tâm lí xã hội; Ytế, chế độ dinh dưỡng...)

+ Trình bày các nhân tố ảnh hưởng đến sự phân bố dân cư. Giải thích tại sao mật độ DS ở đồng bằng sông Hồng cao hơn đồng bằng sông Cửu Long?

+ Đọc bảng 16.8 nhận xét & giải thích về sự thay đổi tỷ trọng dân số giữa thành thị và nông thôn?

( Quá trình CN hoá, hiện đại hoá đất nước thúc đẩy quá trình đô thị hoá làm tăng tỉ lệ dân thành thị ) .

3. Phân bố dân cư chưa hợp lí :

a) Giữa đồng bằng và miền núi:

- Đồng bằng chỉ chiếm 20% diện tích, nhưng tập trung 75% dân số.

- Miền núi chiếm 80% diện tích, nhưng chỉ tập trung 25% dân số .

b) Giữa thành thị và nông thôn:

- Nông thôn chiếm 73, 1% dân số, thành thị chiếm 26,9% dân số.

c) Nguyên nhân:

- Điều kiện tự nhiên.

- Lịch sử định cư.

- Trình độ phát triển KTXH, chính sách…

Hoạt động 3: Tìm hiểu chiến lược phát triển dân số và sử dụng có hiệu quả nguồn lao động và tài nguyên nước ta. ( Hình thức cả lớp).

- GV tổ chức trò chơi: "Ai đúng hơn".

- Cách chơi: Chia lớp thành 2 đội chơi. Mỗi đội có 3 HS, yêu cầu: HS dùng các mũi tên để gắn đặc điểm dân số và phân bố dân cư với các chiến lược phát triển dân số tương ứng. Có thể gắn 1 đặc điểm với nhiều chiến lược và ngược lại.

- Các HS còn lại đánh giá: Nhóm nào gắn đúng và nhanh hơn là nhóm chiến thắng.

- GV: Dân cư luôn là nguồn lực tác động mạnh mẽ tới sự phát triển KT - XH nước ta. Làm thế nào để sử dụng hiệu quả nguồn lực dân số không phải chỉ là trách nhiệm của các cấp chính quyền mà còn là trách nhiệm của mỗi công dân Việt Nam.

4. Chiến lược phát triển dân số hợp lí và sử dụng có hiệu nguồn lao động nước ta:

- Làm tốt công tác DSKHHGĐ.

- Phân bố lại dân cư và lao động ở các vùng .

- Có cơ sở đáp ứng chuyển dịch dân số thành thị và nông thôn.

- Tăng cường XK lao động.

- PT CN ở trung du và miền núi.