(Tổng ôn Ngữ văn) Lỗi logic, lỗi câu mơ hồ và cách sửa

Nội dung Lỗi logic, lỗi câu mơ hồ và cách sửa của Chuyên đề Ôn tập kiến thức tiếng Việt nằm trong bộ Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Ngữ văn năm 2025 đầy đủ lý thuyết và bài tập đa dạng có lời giải giúp học sinh có thêm tài liệu ôn tập cho bài thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn.

(Tổng ôn Ngữ văn) Lỗi logic, lỗi câu mơ hồ và cách sửa

Xem thử Đề thi Tốt nghiệp Văn 2025 Xem thử Bộ đề Văn theo đề tham khảo Xem thử Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Văn

Chỉ từ 350k mua trọn bộ Chuyên đề Ngữ văn ôn thi Tốt nghiệp 2025 theo cấu trúc mới bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

I. Lỗi logic và cách sửa

1. Khái niệm

– Câu sai logic là hiện tượng câu hoặc đoạn văn, văn bản có những thông tin, lập luận mâu thuẫn nhau hoặc thiếu nhất quán, không đầy đủ, không phù hợp với lí lẽ thông thường và thực tế.

2. Dấu hiệu nhận biết và cách sửa

– Câu có quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành phần, các vế không logic do dùng sai từ ngữ liên kết.

Ví dụ: Hoàng là người hiền lành, chăm chỉ nên rất yêu thương vợ con.

+ Phân tích lỗi: Sử dụng sai từ ngữ liên kết “nên” (hiền lành, chăm chỉ không phải là nguyên nhân của rất yêu thương vợ con).

+ Cách sửa: Hoàng là người hiền lành, chăm chỉ và rất yêu thương vợ con.

– Câu chứa các thành phần đẳng lập không cùng phạm trù ngữ nghĩa.

Ví dụ: Tôi đã gặp anh ấy hai lần: một lần vào năm ngoái, một lần ở Hà Nội.

+ Phân tích lỗi: Việc các thành phần đẳng lập (một lần vào năm ngoái, một lần ở Hà Nội) không có cùng phạm trù ngữ nghĩa khiến câu sai logic.

+ Cách sửa:

(1) Tôi đã gặp anh ấy hai lần: một lần vào năm ngoái, một lần vào tháng Ba năm nay.

(2) Tôi đã gặp anh ấy hai lần: một lần ở Huế, một lần ở Hà Nội.

–  Câu có các hành động được sắp xếp không theo một trật tự hợp lí.

Ví dụ: Nó nhắm mắt lại, cố gắng ngủ và nằm xuống giường.

+ Phân tích lỗi: Việc sắp xếp các hành động không theo một trật tự hợp lí dẫn đến câu sai logic.

+ Cách sửa: Nó nằm xuống giường, nhắm mắt lại và cố gắng ngủ.

II. Lỗi câu mơ hồ và cách sửa

1. Khái niệm

– Câu mơ hồ là câu mắc lỗi dùng từ hoặc lỗi cấu tạo khiến người nghe (người đọc) có thể hiểu theo nhiều cách khác nhau, không đúng ý người nói (người viết).

2. Dấu hiệu nhận biết và cách sửa

– Lỗi câu mơ hồ tồn tại ở câu có cấu trúc được diễn giải theo những cách khác nhau, dẫn đến những cách hiểu nghĩa khác nhau.

Ví dụ:

+ Câu Giải bài không được xem đáp án, có thế được hiểu là giải bài không được thì xem đáp án hoặc khi giải bài thì không được xem đáp án.

+ Câu Những ngôi nhà cao tầng được xây dựng ở một khu đô thị mới rất hiện đại, có thể được hiểu là những ngôi nhà cao tầng rất hiện đại được xây dựng ở một khu đô thị mới hoặc những ngôi nhà cao tầng được xây dựng ở một khu đô thị mới, hiện đại.

– Để sửa lỗi câu mơ hồ, trước hết, phải xác định được ý cần biểu đạt, tiếp đó, đọc lại câu để biết cần thêm từ ngữ hay dấu câu vào vị trí nào nhằm biểu đạt đúng ý đã xác định.

Lưu ý: Cần phân biệt câu mơ hồ do sơ suất của người viết với những câu đa nghĩa trong văn bản văn học thể hiện sự sáng tạo nghệ thuật của nhà văn, nhà thơ.

III. Bài tập vận dụng

Bài 1. Chỉ ra điểm chung về lỗi mơ hồ trong những câu dưới đây và đề xuất phương án sửa phù hợp:

a. Đây là phương thuốc độc nhất trên đời.

b. Cây khế đầu hè đã chết rồi.

Trả lời:

- Phân tích lỗi:

a. Đây là phương thuốc độc nhất trên đời.

Từ "độc" có thể hiểu theo hai nghĩa: 

+ Có tác dụng làm hại sức khỏe hoặc làm cho chết.

+ Chỉ có một mà thôi.

b. Cây khế đầu hè đã chết rồi.

Từ "hè" có thể hiểu theo hai nghĩa:

+ Mùa hạ.

+ Dải nền ở trước hoặc quanh nhà.

Bài 2. Phân tích lỗi câu mơ hồ trong các trường hợp sau và nêu cách sửa:

a. Ba cô gái sống gần nhà tôi vừa trúng số tối qua.

b. Chị ấy đã gặp con.

c. Cả nhà hát say sưa theo tiếng đàn vĩ cầm.

d. Nó khoe với tôi chiếc xe đạp mới mua hôm qua.

đ. Tuần trước, tôi nhìn thấy anh ấy trên đường đến thư viện.

e. Hôm qua, tôi rất bất ngờ về món quà của cô ấy.

Trả lời:

a. Phân tích lỗi: hiện tượng đồng âm (ba – chỉ số lượng, và ba – bố) khiến câu mơ hồ về nghĩa

Sửa: Cô gái sống gần nhà tôi vừa trúng số tối qua.

b. Phân tích lỗi: hiện tượng đồng âm (con – con của chị ấy và con – cách xưng hô gần gũi với một người lớn tuổi) khiến câu mơ hồ về nghĩa

Sửa: Chị ấy đã gặp tôi.

c. Phân tích lỗi: hiện tượng đồng âm (cả nhà hát – cả gia đình đang hát và cả nhà hát – danh từ) khiến câu mơ hồ về nghĩa.

Sửa: Gia đình tôi hát say sưa theo tiếng đàn vĩ cầm.

d. Phân tích lỗi: Mơ hồ logic (ở đây không rõ là chiếc xe đạp mới mua hôm qua, hay khoe với tôi ngày hôm qua.)

Sửa: Nó khoe với tôi chiếc xe đạp mới mua ngày hôm qua.

đ. Phân tích lỗi: Mơ hồ cấu trúc (tuần trước là thời gian quá khứ)

Sửa: Tôi nhìn thấy anh ấy trên đường đến thư viện vào tuần trước.

e. Phân tích lỗi: Mơ hồ cấu trúc

Sửa: Tôi rất bất ngờ về món quà của cô ấy ngày hôm qua.

Bài 3. Chỉ ra lỗi logic trong các cầu sau và sửa lại:

a. Là nhà thơ mới nhất trong các nhà Thơ mới, Vội vàng của Xuân Diệu như một bản tuyên ngôn về cách sống của cái tôi cá nhân.

b. Sử dụng điện gió vừa bảo vệ được môi trường, vừa không tốn nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện.

c. Loan không thích nghệ thuật, vì cô ấy không biết làm thơ.

Trả lời:

a. – Câu a nêu hai thông tin thuộc hai bình diện khác nhau: tác giả (Xuân Diệu) và tác phẩm (Vội vàng). Ở câu văn này, người viết mặc nhiên xem tác giả và tác phẩm thuộc một bình diện. Đó là biểu hiện của một kiểu lỗi logic.

– Câu này cần sửa bằng cách quy các thông tin về cùng bình diện:

+ Cách 1: Là nhà thơ mới nhất trong các nhà Thơ mới, Xuân Diệu luôn đưa ra những tuyên ngôn bằng thơ về cách sống của cái tôi cá nhân.

+ Cách 2: Bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu – nhà thơ mới nhất trong các nhà Thơ mới – được xem như một bản tuyên ngôn về cách sống của cái tôi cá nhân.

b. – Trong câu b, “điện gió” là loại năng lượng vốn không sử dụng nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện (chạy bằng than đá hoặc bằng dầu, khí đốt), cho nên không thể nói “tốn” ít hay nhiều nhiên liệu. Mặt khác, không sử dụng nhiên liệu nên không có khí thải, nghĩa là điện gió hiển nhiên có tác dụng bảo vệ môi trường, do đó không thể dùng từ cặp nổi “vừa... vừa” được.

– Sửa: Sử dụng điện gió có tác dụng bảo vệ môi trường, vì điện gió không tiêu thụ nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện.

c. – Ở câu c, nếu xem Loan “không biết làm thơ" là nguyên nhân dẫn đến việc cô ấy “không thích nghệ thuật” thì không đúng, vì nghệ thuật vốn có nhiều loại hình, thơ chỉ là một trong số đó. Không biết làm thơ vẫn có thể thích nghệ thuật; ngược lại, không thích nghệ thuật do nhiều nguyên nhân khác chứ không phải vì không biết làm thơ. Như vậy, ở câu trên, quan hệ giữa hai vế thiếu logic.

– Câu này có hai cách sửa:

+ Cách 1: Loan không biết làm thơ, và cô ấy cũng không thích nghệ thuật.

+ Cách 2: Loan không biết làm thơ, nhưng cô ấy rất thích nghệ thuật.

Bài 4. Trong các câu sau, có câu mắc lỗi về ngữ pháp, có câu mắc lỗi về logic. Hãy phân tích loại lỗi của từng câu và sửa lại. 

a. Không chỉ say mê làm thơ, ông tôi còn rất thích sáng tác bằng thể thơ lục bát và song thất lục bát. 

b. Ăn nhiều rau quả vừa tốt cho sức khỏe lại vừa giảm nguy cơ mắc một số bệnh. 

c. Hoàng Phủ Ngọc Tường – một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao. 

d. Bên cạnh từ đơn và từ ghép, tiếng Việt còn có bộ phận từ Hán Việt. 

Trả lời:

a. Câu a dùng cặp từ nối “không chỉ... còn”. Xét về hình thức ngữ pháp, câu không sai, nhưng quan hệ nội dung giữa hai về không hợp lí: lục bát và song thất lục bát cũng là thơ, do đó, diễn đạt như vậy là mắc lỗi về logic.

Cần sửa lại để người đọc hiểu rằng thơ có nhiều thể trong đó có lục bát và song thất lục bát. Chẳng hạn: Ông tôi rất thích làm thơ, nhất là lục bát và song thất lục bát.

b. Câu b dùng cặp từ nối “vừa... vừa”. Lẽ ra đã dùng cặp từ nổi này thì hai nội dung phải khác nhau. Tuy nhiên, ở đây, “giảm nguy cơ mắc một số bệnh”cũng là biểu hiện của “tốt cho sức khoẻ". Đây cũng là câu mắc lỗi logic.

Có thể sửa: Ăn nhiều rau quả tốt cho sức khoẻ, vì giảm nguy cơ mắc một số bệnh.

c. Ở câu c, “Hoàng Phủ Ngọc Tường” là danh từ riêng có thể làm chủ ngữ trong câu; về “một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao” là thành phần biệt lập, chú thích cho danh từ riêng đó. Đây là câu thiếu vị ngữ, một kiểu lỗi ngữ pháp. Câu này có hai cách sửa:

– Cách 1: Thêm từ “là” để biến thành phần chú thích thành vị ngữ: Hoàng Phủ Ngọc Tường là một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao.

– Cách 2: Giữ nguyên thành phần chú thích, thêm vị ngữ cho câu: Hoàng Phủ Ngọc Tường – một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao – có sở trường về tuỳ bút.

d. Ở câu d, hai vế đi với “bên cạnh” và “còn có” lẽ ra phải là kết quả phân loại trên cùng một tiêu chí. Ở đây,“từ đơn và từ ghép" là xét về cấu tạo;“từ Hán Việt” là xét về nguồn gốc. Đây là câu mắc lỗi logic.

Có thể sửa: Về nguồn gốc, từ đơn và từ ghép của tiếng Việt đều có thể là từ Hán Việt.

................................

................................

................................

Xem thử Đề thi Tốt nghiệp Văn 2025 Xem thử Bộ đề Văn theo đề tham khảo Xem thử Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Văn

Xem thêm các chuyên đề ôn thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn năm 2025 có đáp án hay khác:

• (Tổng ôn Ngữ văn) Biện pháp tu từ nói mỉa

• (Tổng ôn Ngữ văn) Biện pháp tu từ nghịch ngữ

• (Tổng ôn Ngữ văn) Ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật

• (Tổng ôn Ngữ văn) Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

• (Tổng ôn Ngữ văn) Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

• (Tổng ôn Ngữ văn) Giữ gìn sự phát triển của tiếng Việt

---