Giáo án Sinh học 12 Chân trời sáng tạo Bài 23: Quần xã sinh vật

PHẨM CHẤT,

NĂNG LỰC

YÊU CẦU CẦN ĐẠT

MÃ HOÁ

1. Về năng lực

a. Năng lực sinh học

Nhận thức sinh học

Phát biểu được khái niệm quần xã sinh vật.

SH 1.1

Phân tích được các đặc trưng cơ bản của quần xã: thành phần loài (loài ưu thế, loài đặc trưng, loài chủ chốt); chỉ số đa dạng và độ phong phú trong quần xã; cấu trúc không gian; cấu trúc chức năng dinh dưỡng.

SH 1.4.1

Trình bày được khái niệm ổ sinh thái và vai trò của cạnh tranh trong việc hình thành ổ sinh thái.

SH 1.2

Trình bày được khái niệm và phân biệt được các mối quan hệ giữa các loài trong quần xã (cạnh tranh, hợp tác, cộng sinh, hội sinh, ức chế, kí sinh, động vật ăn thực vật, vật ăn thịt con mồi).

SH 1.3

Nhận định được quần xã là một cấp độ tổ chức của sự sống.

SH 1.7

Tìm hiểu thế giới sống

Giải thích được quần xã là một cấp độ tổ chức sống.

SH 1.6

Phân tích được tác động của việc du nhập các loài ngoại lai hoặc giảm loài trong cấu trúc quần xã đến trạng thái cân bằng của hệ sinh thái. Lấy được ví dụ minh hoạ.

SH 1.4.2

Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học

Thực hiện được một số biện pháp bảo vệ quần xã.

SH 3.2

b. Năng lực chung

Tự chủ và tự học

Luôn chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập.

TCTH 3.3

Giao tiếp và hợp tác

Biết chủ động trong giao tiếp; tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người.

GTHT 1.4

Giải quyết vấn đề và sáng tạo

Phân tích được tình huống trong học tập, trong cuộc sống; phát hiện và nêu được tình huống có vấn đề trong học tập, trong cuộc sống.

VĐST 2

2. Về phẩm chất

Chăm chỉ

Tích cực tìm tòi và sáng tạo trong học tập; có ý chí vượt qua khó khăn để đạt kết quả tốt trong học tập.

CC 1.2

Trách nhiệm

Tích cực, tự giác và nghiêm túc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của bản thân.

TN 1.1

HOẠT ĐỘNG 1. MỞ ĐẦU (10 phút)

a) Mục tiêu: Nhận biết được nội dung học tập là các đặc trưng cơ bản của quần xã.

b) Tổ chức thực hiện

* Giao nhiệm vụ học tập: GV đặt vấn đề theo gợi ý SGK kết hợp kĩ thuật XYZ để đưa ra ý kiến của mình. Từ đó, GV dẫn dắt HS vào nội dung bài.

* Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ theo hướng dẫn của GV.

* Báo cáo, thảo luận:

‒ HS trả lời câu hỏi của GV (nếu có).

‒ Các nhóm còn lại theo dõi, nhận xét, góp ý.

* Kết luận, nhận định:

‒ GV nhận xét cho câu trả lời của HS (nếu có), từ đó, dẫn dắt HS vào bài học.

‒ Gợi ý trả lời câu hỏi: Tham khảo đáp án trong SGV.

HOẠT ĐỘNG 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI (100 phút)

Hoạt động 2.1. Hình thành khái niệm quần xã sinh vật (10 phút)

a) Mục tiêu: SH 1.1; TCTH 3.3; GTHT 1.4.

b) Tổ chức thực hiện

* Giao nhiệm vụ học tập:

‒ GV yêu cầu HS quan sát Hình 23.1 để trả lời câu hỏi: Trong quần xã rừng ngập mặn, có những quần thể nào cùng tồn tại? Các quần thể có mối quan hệ với nhau như thế nào?

‒ GV cho HS đọc mục I trong SGK, quan sát Hình 23.2 và trình bày các mối quan hệ được thể hiện trong Hình 23.2, sau đó, cho ví dụ minh hoạ.

‒ Thông qua việc quan sát, HS có thể diễn đạt bằng lời về các mối quan hệ được thể hiện trong Hình 23.2. Tuy nhiên, nếu cần, GV có thể giải thích cho HS về các kí hiệu trong hình: Các quần thể được biểu thị bằng vòng tròn bên trong có chứa các cá thể. Các cá thể của mỗi quần thể được thể hiện bằng các kí hiệu khác nhau (〇, ☐,). Để kiểm tra kiến thức cũ, GV có thể yêu cầu HS giải thích tại sao những kí hiệu thể hiện các cá thể lại khác nhau.

* Thực hiện nhiệm vụ: HS nghiên cứu nội dung và trả lời câu hỏi theo yêu cầu của GV.

* Báo cáo, thảo luận:

‒ HS trình bày câu trả lời dựa trên kết quả tìm hiểu.

‒ Các HS còn lại theo dõi, nhận xét, góp ý.

* Kết luận, nhận định:

‒ GV nhận xét và chỉnh sửa cho câu trả lời của HS. Từ đó, GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm như ý (1) SGK trang 158.

‒ GV sử dụng công cụ 1 để đánh giá.

Hoạt động 2.2. Xác định chỉ số đa dạng và độ phong phú của quần xã (20 phút)

a) Mục tiêu: SH 1.4.1; TCTH 3.3; CC 1.2.

b) Tổ chức thực hiện

* Giao nhiệm vụ học tập:

‒ GV yêu cầu HS quan sát Hình 23.3 và cho nhận xét về thành phần loài cây có trong hai quần xã.

‒ GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK (chỉ số đa dạng, độ phong phú tương đối của mỗi loài) để tính chỉ số đa dạng và độ phong phú tương đối của các loài trong quần xã 1 và quần xã 2 (Hình 23.3) bằng cách hoàn thành Phiếu học tập số 1.

* Thực hiện nhiệm vụ: HS thảo luận và hoàn thành Phiếu học tập số 1 theo nhóm dưới sự hướng dẫn của GV.

* Báo cáo, thảo luận:

‒ HS trình bày câu trả lời dựa trên kết quả thảo luận nhóm bằng phương pháp thuyết trình.

‒ Các HS còn lại theo dõi, nhận xét, góp ý.

* Kết luận, nhận định:

‒ GV nhận xét và chỉnh sửa cho phần báo cáo của HS. Từ đó, GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm như SGK.

‒ Gợi ý trả lời câu hỏi: Tham khảo đáp án trong SGV.

‒ GV sử dụng công cụ 1, 7 và 8 để đánh giá.