Giáo án Chuyên đề Văn 12 Viết báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại - Cánh diều

a. Mục tiêu: Học sinh nhận biết được những yêu cầu của bài báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại; biết cách viết một báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại.

b. Nội dung hoạt động: Vận dụng kĩ năng tạo lập văn bản báo cáo khoa học, trình bày nội dung đã chuẩn bị về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại để thực hiện mục tiêu đề ra.

c. Sản phẩm:  Văn bản báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại;

d.Tổ chức thực hiện:

* Hoạt động 1: Tìm hiểu lí thuyết.

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập 

 HS chia nhóm cặp đôi, đọc nội dung mục 1 SGK và thực hiện các yêu cầu:

- Trình bày yêu cầu của bài báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại:

+ Yêu cầu về nội dung

+ Yêu cầu về hình thức

+ Cách chú thích trích dẫn

+ Cách sắp xếp thư mục tài liệu tham khảo…

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc sách giáo khoa và trả lời câu hỏi về yêu cầu của bài báo cáo một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại.

- GV quan sát, hỗ trợ góp ý.

Bước 3. Báo cáo, thảo luận 

- Học sinh chia sẻ bài làm và báo cáo phần tìm hiểu.

- HS nhận xét, góp ý cho bài làm của các nhóm.

Bước 4. Đánh giá, kết luận. 

GV nhận xét, góp ý, bổ sung,  chốt lại kiến thức.

* Hoạt động 2: Thực hành viết bài báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập 

 Viết báo cáo nghiên cứu với đề tài: “Tính chất hiện đại của thơ Xuân Diệu ở Đây mùa thu tới trong so sánh với các bài thơ về mùa thu đã học/ đã đọc thuộc văn học trung đại”.

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh tiến hành theo các bước, trao đổi, rút kinh nghiệm và tự hoàn thiện.

+ Lập đề cương bài báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại theo mẫu Phiếu học tập.

+ Hoàn thiện bài viết.

+ Tham khảo các bài viết ở phần phụ lục của chuyên đề để học tập, rút kinh nghiệm

- GV quan sát, hỗ trợ góp ý.

Bước 3. Báo cáo, thảo luận 

- Học sinh chia sẻ bài làm cá nhân trong nhóm, cùng thảo luận, góp ý cho bài làm của nhóm.

Bước 4. Đánh giá, kết luận. 

1. Yêu cầu của bài báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại

1.1. Về nội dung

Bài báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại cần đảm bảo các thông tin:

- Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu

- Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng khi thực hiện đề tài.

- Các khái niệm công cụ liên quan đến vấn đề cần nghiên cứu (dựa trên thực tiễn của văn học hiện đại và hậu hiện đại ở Việt Nam)

- Hệ thống dẫn chứng minh hoạ từ các tác giả, tác phẩm cụ thể.

1.2. Về hình thức

Bài viết gồm các phần chính sau:

a) Phần mở đầu

- Nêu lí do chọn đề tài.

- Những mục tiêu khoa học chính cần được giải quyết trong bài báo cáo.

- Các phương pháp khoa học được sử dụng trong báo cáo ( nêu rõ chứng năng của từng phương pháp)

- Các nội dung chính của bài viết

- Các từ khoá chính (3-5 từ khoá) được sử dụng trong báo cáo.

b) Phần nội dung

 - Lần lượt trình bày các luận điểm chính trong báo cáo. Mỗi luận điểm cần được đánh số, các ý triển khai cũng cần đánh số từ 2-3 chữ số.

- Nếu có trích dẫn, cần để chế độ chú thích ở chân trang hoặc cuối bài.

+ Nội dung và cách chú thích: Tên tác giả (năm xuất bản), tên bài báo/bài viế (để trong dấu ngoặc kép), tên sách (in nghiêng), nhà xuất bản, số trang.

+ Ví dụ: 1. Nguyễn Văn Long (2009), “Đọc Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Văn học Việt Nam sau 1975 và việc giảng dạy trong nhà trường, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, tr. (ghi số trang của đoạn trích dẫn).

               2. Trần Đình Sử (2017). Dẫn luận thi pháp học, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội, tr. (ghi số trang của đoạn trích dẫn).

c) Phần kết luận

- Tổng kết những gì đã triển khai ở phần nội dung; nêu rõ những tồn tại tạm thời chưa được giải quyết trong báo cáo (nếu có).

- Chỉ ra ý nghĩa của những gì đã nêu trong báo cáo.

- Dự kiến những vấn đề nghiên cứu tiếp theo (nếu có).

d) Thư mục tham khảo

- Các tài liệu chính được đánh số, xếp trật tự a,b,c theo tên của tác giải (nếu là tác giả Việt Nam), theo họ (nếu là người nước ngoài.

- Cách thức nghi tài liệu (như mục b).

e) Phụ lục (nếu có)

- Các bảng thống kê (có sử dụng số liệu để phân tích trong bài báo cáo).

- Giới thiệu toàn văn hoặc một phần văn bản tác phẩm, tài liệu tham khảo nếu thấy cần thiết cho người đọc.

2. Thực hành viết bài báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại

2.1. Đề tài: “Tính chất hiện đại của thơ Xuân Diệu ở Đây mùa thu tới trong so sánh với các bài thơ về mùa thu đã học/ đã đọc thuộc văn học trung đại”.

2.2. Các bước tiến hành

Bước 1. Lập đề cương bài viết (đề cương chi tiết)

* Phần mở đầu

- Lí do chọn đề tài

+ Xuân Diệu là nhà thơ lớn, có những đóng góp quan trọng vào sự đối mới, hiện đại hoá thơ Việt Nam. Ông được mệnh danh là “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới” (Hoài Thanh).

+ Bài thơ Đây mùa thu tới là thi phẩm nổi tiếng của Xuân Diệu, đồng thời là một trong những bài thơ hay nhất viết về mùa thu của văn học Việt Nam. Đây mùa thu tới cũng là bài thơ thể hiện rõ những cách tân của thơ Xuân Diệu.

- Mục tiêu khoa học chính được giải quyết trong báo cáo: So sánh bài thơ Đây mùa thu tới với các bài thơ về mùa thu trong văn học trung đại để làm rõ tính chất hiện đại của thơ Xuân Diệu về nội dung cảm xúc và hình thức nghệ thuật.

- Các phương pháp chính được sử dụng trong báo cáo:

+ Phương pháp so sánh: chỉ ra điểm giống nhau và sự độc đáo, khác biệt của bài Đây mùa thu tới so với các bài thơ về mùa thu trong văn học trung đại.

+ Phương pháp tiếp cận văn bản theo đặc trưng thể loại: tìm hiểu bài Đây mùa thu tới và các bài thơ về mùa thu theo đặc trưng của thơ trữ tình, sự giống và khác nhau giữa thơ trữ tình trung đại và thơ trữ tình hiện đại.

+ Phương pháp phân tích tác phẩm văn học: đi sâu phân tích nội dung cảm xúc và hình thức nghệ thuật của bài thơ Đây mùa thu tới và một số bài thơ cụ thể trong văn học trung đại.

- Nội dung chính của bài viết

+ Tính chất hiện đại về nội dung cảm xúc của bài Đây mùa thu tới so với thơ viết về mùa thu trong văn học trung đại.

+ Tính chất hiện đại về hình thức nghệ thuật của bài Đây mùa thu tới so với thơ viết về mùa thu trong văn học trung đại.

+ Các từ khoá chính: tính hiện đại, thơ mùa thu, nội dung cảm xúc, hình thức nghệ thuật.

* Phần nội dung

- Tính hiện đại của bài thơ Đây mùa thu tới về nội dung cảm xúc trong so sánh với thơ viết về mùa thu của văn học trung đại.

+ Thơ thu trong văn học trung đại: