Giáo án Chuyên đề Hóa học 12 Cánh diều Bài 2: Một số cơ chế phản ứng trong hoá học hữu cơ

Hoạt động 1: Tác nhân electrophile và tác nhân nucleophile (15 phút)

1. Mục tiêu:

  - Học sinh nhận biết được chất phản ứng và tác nhân phản ứng;

  - Nhận biết được tác nhân electrophile và tác nhân nucleophile trong các cơ chế phản ứng.

2. Hoạt động của GV và HS

3. Sản phẩm dự kiến

1. GV dùng 2 ví dụ để giải thích các khái niệm chất phản ứng, tác nhân phản ứng, tác nhân electrophile và tác nhân nucleophile.

a) Ví dụ 1 : Phản ứng

CH₂=CH₂ + HBr $\to$ CH₃-CH₂-Br

Cơ chế :

b) Ví dụ 2 : Phản ứng

HCH=O + HCN  HO-CH₂-CN

Cơ chế :

2. HS thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập sau :

- Trong phản ứng hóa học hữu cơ, các chất hữu cơ phức tạp hơn thường được gọi là chất phản ứng, các chất hữu cơ đơn giản hơn hoặc các chất vô cơ thường được gọi là tác nhân phản ứng.

+ Tác nhân electrophile có ái lực với electron.

+ Tác nhân nuleophile có ái lực với hạt nhân.

Đáp án PHT dưới phần phụ lục

4. Tổ chức thực hiện

GV tổ chức hoạt động cho HS làm việc nhóm, sau đó thuyết trình để đánh giá đồng đẳng; đồng thời hỗ trợ, kiểm tra, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện hoạt động của HS.

Hoạt động 2: Phản ứng thế gốc của alkane (S_R) (30 phút)

1. Mục tiêu : Giải thích được sự tạo thành sản phẩm và hướng của phản ứng thế gốc S_R (cơ chế thế gốc S_R vào carbon no của alkane).

2. Hoạt động của GV và HS

3. Sản phẩm

Tìm thông tin cần thiết ở mục II. Phản ứng thế gốc của alkane (S_R) để hoàn thành phiếu học tập sau :

1. Xét phản ứng thế của chlorine và methane khi có ánh sáng hoặc nhiệt độ, tạo thành methyl chloride :

CH₄   +   Cl₂ $\stackrel{as, t^o}{\to }$   CH₃Cl    +    HCl

                       Chloromethane

a) Viết PTHH ở mỗi giai đoạn theo sơ đồ sau :

b) Từ sơ đồ phản ứng :

- Theo em, yếu tố ánh sáng hoặc nhiệt độ nhằm tác động đến giai đoạn nào ?

................................................................................................

- Nêu mục đích của giai đoạn khơi mào.

................................................................................................

- Ở giai đoạn khơi mào và phát triển mạch, sự phân cắt các liên kết Cl-Cl và C-H là đồng li hay dị li?

................................................................................................

- Liệt kê các gốc tự do xuất hiện ở giai đoạn phát triển mạch.

................................................................................................

c) Phản ứng thế của chlorine vào methane xảy ra theo cơ chế nào ? Viết kí hiệu của cơ chế đó.

................................................................................................

2. Xét phản ứng thế của chlorine vào ethane khi có ánh sáng hoặc nhiệt độ, tạo thành ethyl chloride :

C₂H₆ + Cl₂ $\stackrel{as, t^o}{\to }$ C₂H₅Cl + HCl

a) Theo em, ethyl chloride được tạo thành từ gốc carbo tự do nào ? Viết dạng công thức cấu tạo thu gọn và chỉ rõ nguyên tử có electron hóa trị độc thân.

................................................................................................

b) Viết PTHH ở mỗi giai đoạn vào sơ đồ sau :

Đáp án phiếu học tập dưới phần phụ lục.

4. Tổ chức thực hiện

GV tổ chức hoạt động cho HS làm việc nhóm, sau đó thuyết trình để đánh giá đồng đẳng ; đồng thời hỗ trợ, kiểm tra, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện hoạt động của HS.