Giáo án Chuyên đề Văn 12 Thực hành chuyển thể tác phẩm văn học - Kết nối tri thức

Lớp

Tiết

Ngày dạy

Sĩ số

Vắng

Hoạt động của gv và hs

Dự kiến sản phẩm

Chuyển giao nhiệm vụ:

− GV trình chiếu video clip một trích đoạn tác phẩm sân khấu Xúy Vân giả dại.

− GV đặt câu hỏi nhanh: Trích đoạn này là hình thức chuyển thể tác phẩm văn học nào? Các em đã được học ở chương trình Ngữ văn lớp mấy?

− GV giới thiệu thêm cho HS một số tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể từ văn học, phân tích ý tưởng sáng tạo của tác giả được thể hiện trong tác phẩm.

Thực hiện nhiệm vụ:

HS xem video clip và trả lời câu hỏi của GV.

Nhận xét, đánh giá,

Ở lớp 10, HS đã được thực hành sân khấu hoá một tác phẩm văn học. Trong CĐ này, GV có thể hướng dẫn HS chuyển thể tác phẩm văn học sang tác phẩm thuộc nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau như hội hoạ, âm nhạc, điện ảnh.

Tên tác phẩm:  Xuý  Vân  giả dại (Trích chèo Kim Nham). Tác phẩm được học ở chương trình Ngữ văn lớp 10.

Hoạt động của gv và hs

Dự kiến sản phẩm

Hoạt động 1: Chuẩn bị chuyển thể

B1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV hướng dẫn HS thảo luận, chọn một hiện tượng văn học để chuyển thể (có thể là một nhân vật, một trích đoạn, một cảnh hoặc một sự kiện). Ví dụ, GV cho HS đọc phần mở đầu văn bản Trở về (trích Ông già và biển cả của Hê-minh-uê). Đây là đoạn văn rất giàu chất hội hoạ, lời văn miêu tả sống động cảnh tượng ông lão Xan-ti-a-go trở về sau khi đã bắt được con cá kiếm khổng lồ. Có thể chuyển thể cảnh này thành một bức tranh.

- GV cùng HS xây dựng ý tưởng và các bước cụ thể để chuẩn bị chuyển thể một tác phẩm văn học.

Ví dụ, để hướng dẫn HS chuyển thể cảnh tượng mở đầu trong văn bản Trở về thành một bức tranh, GV chia lớp thành 5 nhóm và yêu cầu mỗi nhóm thảo luận một nội dung trong phiếu học tập sau:

PHIẾU HỌC TẬP

1. Liệt kê các chi tiết giàu chất hội hoạ trong đoạn văn.

2. Hình dung cảnh tượng được miêu tả (hình ảnh, màu sắc, ánh sáng, bố cục).

3. Nêu thông điệp được chuyển tải trong đoạn văn.

4. Mô tả bức tranh dự định chuyển thể (màu sắc, chất liệu, phong cách, ánh sáng, đường nét, bố cục).

5. Thông điệp muốn thể hiện trong bức tranh chuyển thể.

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Các nhóm trao đổi, thảo luận theo nội dung trong phiếu học tập.

 Thống nhất ý tưởng chung của nhóm khi vẽ bức tranh chuyển thể.

B3: Báo cáo kết quả:

Sau khi thống nhất ý tưởng, cả nhóm có thể tiếp tục thảo luận về phương án chuyển thể và điền vào bảng gợi ý dưới đây những nội dung chi tiết, sau đó thuyết trình trước cả lớp để nhận được phản hồi của các bạn khác.

B4: Nhận xét, đánh giá:

-GV nhận xét về ý tưởng và kế hoạch chuyển thể của các nhóm.

-GV bổ sung, nhấn mạnh các yếu tố quan trọng để quá trình chuyển thể thành công

Hoạt động 2: Chuyển thể

B1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giao nhiệm vụ cho các nhóm HS tự thực hiện việc chuyển thể ở nhà.

- GV mời phụ huynh HS hoặc những người có chuyên môn về nghệ thuật, hướng dẫn HS hoàn thiện tác phẩm nghệ thuật của mình cũng như chia sẻ về cách thức chuyển thể một tác phẩm văn học.

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

Đại diện 4 nhóm sẽ vẽ lại bức tranh theo sự thảo luận và ý tưởng chung của nhóm.

B3: Báo cáo kết quả:

HS chia sẻ ý tưởng và kinh nghiệm, bài học rút ra sau khi hoàn thành chuyển thể cảnh tượng mở đầu văn bản Trở về sang một tác phẩm hội hoạ.

Hoạt động 3: Công bố tác phẩm chuyển thể

Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV có thể tổ chức một buổi công bố bức tranh chuyển thể trong phạm vi không gian lớp học hoặc nhà trường.

- Ngoài ra, GV yêu cầu HS đăng tải bức tranh đã vẽ lên mạng.

Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện công bố tác phẩm theo hướng dẫn của GV và thu nhận ý kiến từ các HS, thầy cô khác hoặc phụ huynh.

Báo cáo kết quả: HS tổng kết các nhận xét, đánh giá sau khi công bố.

Nhận xét, đánh giá: GV đánh giá về hiệu quả của hình thức công bố tác phẩm đã chuyển thể trong phạm vi nhà trường và rút kinh nghiệm cho các lần sau.

Hoạt động 4: Tổng kết, đánh giá

- GV hướng dẫn HS tự đánh giá lại quá trình làm việc của mình và đánh giá sản phẩm của bạn dựa trên các câu hỏi gợi ý trong SGK (tr. 55).

- GV tổng kết lại toàn bộ quá trình thực hiện chuyển thể của HS.

1. Chuẩn bị

- Lựa chọn tác phẩm văn học để chuyển thể.

- Xây dựng ý tưởng: Chọn lọc một ý tưởng gắn với một sự kiện, chi tiết, hình ảnh... mà bạn thấy tâm đắc nhất để chuyển thể.

Ví dụ, với đoạn văn mở đầu văn bản Trở về, HS có thể chọn một số chi tiết sau để chuyển thể thành bức tranh:

+ Ông lão dừng lại, ngoảnh nhìn thấy cái đuôi khổng lồ của con cá đang dựng thẳng sau đuôi tàu trong ánh sáng phản chiếu từ đèn đường.

+ Đường nét trần trụi màu trắng của xương sống và khối sẫm màu của cái đầu với lưỡi kiếm nhô ra cùng tất cả sự trống rỗng ở khoảng giữa.

+ Con mèo đi ngang qua đường phía xa…

- Chọn loại hình và thể loại, phong cách nghệ thuật của tác phẩm chuyển thể.

2. Chuyển thể

2.1. Lựa chọn phương thức chuyển thể

- Cần ý thức  được  quyền  năng sáng tạo của mình để lựa chọn một phương thức chuyển thể yêu thích.

− Hai phương thức chuyển thể:

+ Chuyển thể trung thành với tác phẩm gốc.

+Chuyển thể không trung thành với tác phẩm gốc.

2.2. Sử dụng kí hiệu nghệ thuật của một loại hình nghệ thuật khác để chuyển thể tác phẩm

Cần hiểu rõ ngôn ngữ nghệ thuật riêng của loại hình nghệ thuật mà mình muốn sáng tạo nhằm chuyển thể một tác phẩm văn học.

Ví dụ, nếu chuyển thể tác phẩm văn học thành một bức tranh, cần cân nhắc màu sắc, ánh sáng, bố cục, hình ảnh, đường nét mà mình sẽ sử dụng.

3. Công bố tác phẩm chuyển thể

Tác phẩm nghệ thuật thuộc các loại  hình  nghệ  thuật  khác  nhau cần được công bố dưới những hình thức riêng.

− Tác phẩm hội hoạ, điêu khắc: công bố trong một cuộc trưng bày, triển lãm.

− Tác phẩm sân khấu, điện ảnh: công diễn hoặc chiếu trên sân khấu, trong nhà hát, rạp chiếu phim, ...

− Tác phẩm âm nhạc: trình diễn trong một buổi biểu diễn.

4. Tổng kết, đánh giá

Việc tổng kết, đánh giá nhằm hoàn thiện tác phẩm và rút kinh nghiệm cho các hoạt động tiếp theo.

Ý TƯỞNG CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC

Tác phẩm văn học

Cách thức

Tác phẩm chuyển thể

Tên tác phẩm:

Loại hình nghệ thuật:

Tên tác phẩm:

Tác giả:

Phương thức chuyển thể:

Thông điệp:

Nội dung chính:

Thể loại:

Nội dung:

Thông điệp:

Phong cách:

Hình thức thể hiện:

Yếu tố nghệ thuật muốn

chuyển thể:

Hệ thống kí hiệu: