Giáo án Chuyên đề Văn 12 Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học hiện đại - Kết nối tri thức

Hoạt động của Gv và Hs

Dự kiến sản phẩm

Hoạt động 1: Xác định các khái niệm, thuật ngữ then chốt

GV sử dụng một số đề tài nghiên cứu mà HS đã tìm được trong Phần 1 để làm mẫu cách xác định các khái niệm, thuật ngữ then chốt.

Ví dụ, nếu nghiên cứu về đề tài Nỗi buồn hiện sinh trong bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu, HS cần làm rõ khái niệm “nỗi buồn hiện sinh”.

Hoạt động 2: Chọn lọc, tổng hợp các thông tin đã thu thập

GV yêu cầu HS thực hành và phân tích một số phiếu ghi chép, tổng hợp của HS để cùng rút kinh nghiệm.

Hoạt động 3: Xây dựng đề cương nghiên cứu

B1: Chuyển giao nhiệm vụ:

-GV nhắc lại các bước xây dựng đề cương nghiên cứu về một vấn đề văn học hiện đại.

- GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm xây dựng đề cương cho một đề tài về văn học hiện đại Việt Nam:

+  Nhóm 1: Văn hoá làng quê trong thơ Nguyễn Bính.

+ Nhóm 2: Quan niệm thời gian trong thơ Xuân Diệu.

+ Nhóm 3: Hình ảnh trẻ thơ trong truyện ngắn Thạch Lam.

+ Nhóm 4: Giọt nước mắt trong truyện ngắn Nam Cao.

- Các nhóm sơ đồ hoá đề cương trên bảng nhóm hoặc giấy khổ lớn và cử đại diện trình bày.

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

  Các nhóm cùng nhau làm việc, triển khai đề cương sơ lược.

-Giới hạn phạm vi ngữ liệu để tránh ôm đồm.

- Cử đại diện trình bày

B3: Báo cáo nhiệm vụ:

-  Đại diện các nhóm lần lượt trình bày đề cương.

- Nhóm khác góp ý và nhận xét

B4:Đánh giá kết quả thực hiện

- GV tổ chức cho HS đánh giá rubic.

- GV nhận xét và góp ý cho từng đề cương.

Hoạt động 4: Trình bày hệ thống luận điểm

- GV đặt câu hỏi: Từ phần trình bày của các nhóm, các em rút ra những yêu cầu gì khi trình bày hệ thống luận điểm của bài nghiên cứu?

- Từ đề cương nghiên cứu ở hoạt động trên, GV yêu cầu các nhóm hoặc cá nhân HS viết một số luận điểm chính trong đề cương báo cáo của mình.

Hoạt động 5: Chọn lọc, phân tích, bình luận các dẫn chứng, trích dẫn

Trên cơ sở những luận điểm đã xây dựng, HS tự chọn những dẫn chứng đắt giá nhất, những trích dẫn mà mình tâm đắc để triển khai trong bài viết.

Hoạt động 6: Sử dụng các thao tác nghiên cứu

GV nhắc lại các thao tác nghiên cứu và trình chiếu để HS hình dung lại kiến thức

1. Chuẩn bị

- Xác định các khái niệm, thuật ngữ then chốt sẽ được sử dụng trong báo cáo nghiên cứu và những tác phẩm, tác giả sẽ phân tích, đánh giá.

- Đọc lại các bài viết tham khảo ở Phần 1 để tìm ra bố cục; cách triển khai các luận điểm, sử dụng các dẫn chứng, trích dẫn cách trình bày tài liệu tham khảo; cách sử dụng ngôn ngữ trong báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học hiện đại.

- Dựa trên những hướng dẫn trong Phần

1 để xác định đối tượng, phạm vi, mục đích nghiên cứu; thu thập, phân tích và xử lí thông tin; xây dựng đề cương chi tiết cho báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học hiện đại.

- Chọn lọc và ghi chép các thông tin đã thu thập được một cách có hệ thống.

2. Đề cương nghiên cứu

- Đặt vấn đề: Nêu lí do chọn đề tài, đối tượng, phạm vi, mục đích nghiên cứu; giới thiệu cách tiếp cận vấn đề và những luận điểm chính sẽ được triển khai trong bài viết.

- Giải quyết vấn đề: Diễn giải những khái niệm then chốt; các luận điểm hay kết luận chính của người viết; sử dụng các lí lẽ, dẫn chứng, trích dẫn; thao tác phân tích, tổng hợp, so sánh để làm sáng tỏ các luận điểm.

- Kết luận: Nêu khái quát ý nghĩa của đề tài và gợi mở hướng phát triển của đề tài.

- Tài liệu tham khảo: Liệt kê các tài liệu tham khảo được sử dụng trong bài viết, sắp xếp các thông tin về tài liệu theo đúng quy cách

3. Trình bày hệ thống luận điểm

- Trình bày ngắn gọn, cô đọng dưới dạng một đề mục được in nghiêng, in đậm hoặc một câu chủ đề và đặt ở đầu mỗi phần, mỗi đoạn.

- Các lập luận trong bài viết cần được làm rõ bằng các dẫn chứng trong tác phẩm văn học hoặc được củng cố bằng việc trích dẫn các nhận định, đánh giá của các nhà nghiên cứu khác.

4. Chọn lọc, phân tích, bình luận các dẫn chứng, trích dẫn

- Dẫn chứng có thể là các chi tiết trong tác phẩm văn học, bản tóm tắt các sự kiện chính, bản mô tả chi tiết các thủ pháp nghệ thuật, thể hiện rõ cảm quan nghệ thuật, cá tính sáng tạ o, cách tân nghệ thuật của nhà văn.

- Các dẫn chứng được sử dụng trong bài viết phải tiêu biểu, sát hợp với các luận điểm và phải được chú thích rõ ràng.

- Cần phân tích, diễn giải, đánh giá giá trị của các dẫn chứng.

- Các trích dẫn có thể được sử dụng nhằm củng cố hoặc làm sáng tỏ các luận điểm.

5. Sử dụng các thao tác nghiên cứu

- Diễn giải là thao tác giải thích, cắt nghĩa các khái niệm, tư tưởng, nhận định hoặc trình bày cách cảm nhận, lí giải của người nghiên cứu về một chi tiết, yếu tố trong tác phẩm văn học.

- So sánh là thao tác đối chiếu các đối tượng với nhau nhằm nhận ra điểm tương đồng, khác biệt giữa chúng

- Bình luận, đánh giá là thao tác đòi hỏi người nghiên cứu đưa ra những ý kiến, quan điểm riêng về hiện tượng nghệ thuật trong tác phẩm hoặc về nhận định của người khác.

- Tổng hợp là thao tác khái quát những đặc điểm nổi bật, quan trọng nhất của đối tượng

Hoạt động của Gv và Hs

Dự kiến sản phẩm

Hoạt động 1: Viết

- Sau khi hoàn thiện đề cương, GV hướng dẫn HS hoàn thiện báo cáo nghiên cứu (HS làm việc cá nhân hoặc theo nhóm).

- HS thực hiện bài nghiên cứu và trao đổi với GV các vướng mắc trong quá trình làm việc, để được tháo gỡ và hướng dẫn.

Hoạt động 2: Chỉnh sửa, hoàn thiện

- Việc chỉnh sửa, hoàn thiện có thể tiến hành như sau:

+ GV hướng dẫn HS tự rà soát, chỉnh sửa dựa vào bảng kiểm trong SGK hoặc chuyển bài viết cho những HS hoặc nhóm HS khác góp ý, sửa chữa.

+ GV hướng dẫn HS công bố các bài nghiên cứu trên tạp chí, trang mạng nội bộ hoặc phương tiện truyền thông khác và thu lại phản hồi của các HS.

+ HS chỉnh sửa, nộp bản mềm cho GV để GV góp ý trước khi tiến hành báo cáo trên lớp.

Các tiêu chí rà soát, đánh giá báo cáo nghiên cứu:

1. Đề tài mới mẻ, có ý nghĩa.

2. Hướng nghiên cứu rõ ràng, cách tiếp cận phù hợp.

3. Bố cục hợp lí, đúng quy cách.

4. Các kết luận chính được triển khai thành các luận điểm tường minh, logic.

5. Các luận điểm đều được làm sáng tỏ bằng các lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục.

6. Các dẫn chứng đều được chọn lọc, có những phân tích, diễn giải cần thiết.

7. Các trích dẫn được ghi rõ nguồn, tài liệu tham khảo được trình bày đúng quy cách.

8. Ngôn ngữ chính xác, uyển chuyển, phù hợp với văn phong khoa học.