(Tổng ôn Lịch Sử) Trật tự thế giới trong Chiến tranh lạnh

Nội dung Trật tự thế giới trong Chiến tranh lạnh của Chuyên đề Thế giới trong và sau Chiến tranh lạnh nằm trong bộ 9 Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Lịch Sử năm 2025 đầy đủ lý thuyết và bài tập đa dạng có lời giải giúp học sinh có thêm tài liệu ôn tập cho bài thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử.

(Tổng ôn Lịch Sử) Trật tự thế giới trong Chiến tranh lạnh

Xem thử Đề thi Tốt nghiệp Sử 2025 Xem thử Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Sử

Chỉ từ 350k mua trọn bộ Chuyên đề Lịch Sử ôn thi Tốt nghiệp 2025 theo cấu trúc mới bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

A. LÝ THUYẾT TRỌNG TÂM

1. Quá trình hình thành và tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta

A. Sự hình thành Trật tự thế giới hai cực I-an-ta

Khuôn khổ của trật tự hai cực Ianta được hình thành trên cơ sở những quyết định của các cường quốc Đồng minh (Liên Xô, Mĩ, Anh…) tại Hội nghị Ianta (tháng 2/1945); Hội nghị Pốt-xđam (tháng 7/1945)...

♦ Bối cảnh triệu tập Hội nghị Ianta:

- Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Ba vấn đề quan trọng đặt ra với các nước Đồng minh cần phải giải quyết là:

+ Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn các nước phát xít;

+ Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh;

+ Phân chia thành quả chiến thắng giữa các nước thắng trận.

- Từ ngày 04 đến ngày 11-02-1945, một hội nghị quốc tế được triệu tập tại l-an-ta (Liên Xô) với sự tham dự của lãnh đạo ba cường quốc Liên Xô, Mỹ, Anh.

♦ Những quyết định quan trọng của Hội nghị Ianta:

- Thống nhất mục tiêu chung trong việc tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật;

- Thành lập tổ chức Liên hợp quốc để duy trì hoà bình và an ninh quốc tế;

- Thoả thuận về việc phân chia phạm vi chiếm đóng và phạm vi ảnh hưởng giữa các nước lớn (chủ yếu là giữa Liên Xô và Mỹ) ở châu Âu, châu Á sau chiến tranh.

	Phạm vi chiếm đóng	Phạm vi ảnh hưởng
Châu Âu	- Quân đội Liên Xô chiếm đóng miền Đông nước Đức, Đông Béc-lin và các nước Đông Âu; - Quân đội Mỹ, Anh và Pháp chiếm đóng miền Tây nước Đức, Tây Béc-lin và các nước Tây Âu.	- Vùng Đông Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô; - Vùng Tây Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Mỹ. - Hai nước Áo và Phần Lan trở thành những nước trung lập.
Châu Á	- Quân đội Mỹ chiếm đóng Nhật Bản. - Ở bán đảo Triều Tiên: + Liên Xô chiếm đóng phía Bắc vĩ tuyến 38. + Mỹ chiếm đóng phía Nam vĩ tuyến 38	- Các nước phương Tây khôi phục ảnh hưởng ở những khu vực còn lại của châu Á (Đông Nam Á; Nam Á; Tây Á).
	Một số điều khoản khác: - Liên Xô tham chiến chống Nhật với các điều kiện: + Duy trì nguyên trạng và công nhận nền độc lập của Mông Cổ; + Khôi phục những quyền lợi bị mất sau chiến tranh Nga-Nhật (1904-1905). + Quốc tế hóa thương cảng Đại Liên (Trung Quốc); thuê cảng Lữ Thuận(Trung Quốc. làm căn cứ hải. + Cùng Trung Quốc khai thác tuyến đường sắt Hoa Đông và Nam Mãn Châu,.. - Trung Quốc cần trở thành quốc gia thống nhất và dân chủ; được trả lại vùng Mãn Châu, đảo Đài Loan và quần đảo Bành Hồ…

♦ Tác động:

- Tích cực:

+ Thúc đẩy Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc nhanh hơn

+ Đặt cơ sở cho sự ra đời của Liên hợp quốc.

- Tiêu cực:

+ Khởi đầu cho sự thay đổi quan hệ giữa Liên Xô và Mĩ.

+ Chia chắt lãnh thổ nhiều nước (Đức, Triều Tiên)

+ Tạo điều kiện cho phương Tây trở lại xâm lược thuộc địa.

=> Những quyết định của Hội nghị I-an-ta và thoả thuận sau đó của các cường quốc đã trở thành khuôn khổ cho sự thiết lập trật tự thế giới mới, được gọi là Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.

B. Quá trình tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta

Trật tự thế giới hai cực I-an-ta tồn tại từ năm 1945 đến năm 1991, trải qua hai giai đoạn:

♦ Giai đoạn từ năm 1945 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX: Trật tự thế giới hai cực I-an-ta xác lập và phát triển với sự đối đầu về tư tưởng, chính trị, kinh tế, quân sự,... giữa hai khối TBCN (do Mĩ đứng đầu) và XHCN (do Liên Xô đứng đầu).

	Khối TBCN	Khối XHCN
Kinh tế-chính trị	- Tháng 6-1947, Mỹ thực hiện Kế hoạch phục hưng châu Âu (Kế hoạch Mác-san), nhằm viện trợ cho các nước Tây Âu khôi phục kinh tế.	- Tháng 01-1949, Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV), nhằm tăng cường sự hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau.
Quân sự	- Năm 1949, Mỹ và các nước tư bản phương Tây thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO);	- Năm 1955, Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va.
	- Cả hai khối chạy đua vũ trang, duy trì sự đối đầu về lực lượng quân sự, vũ khí hiện đại và đặc biệt là vũ khí hạt nhân. - Trong thời kì Chiến tranh lạnh, thế giới đã xuất hiện nhiều cuộc chiến tranh cục bộ và xung đột.

* Lưu ý: Tuy nhiên, ngay trong giai đoạn này, Trật tự thế giới hai cực I-an-ta bắt đầu bị rạn nứt, xói mòn trước tác động của tình hình thế giới, ví dụ như: thắng lợi của cách mạng Trung Quốc (1949); sự vươn lên mạnh mẽ của Tây Âu và Nhật Bản,…

♦ Giai đoạn từ đầu những năm 70 của thế kỉ XX đến năm 1991: Trật tự thế giới hai cực I-an-ta suy yếu và đi đến sụp đổ.

- Đầu những năm 70 của thế kỉ XX, xu thế hòa hoãn Đông - Tây xuất hiện.

- Từ nửa sau những năm 80 của thế kỉ XX, Liên Xô và Mỹ đẩy mạnh đối thoại, hợp tác với các cuộc gặp gỡ cấp cao. Năm 1989, Liên Xô và Mỹ cùng tuyên bố chấm dứt Chiến tranh lạnh.

- Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu (vào cuối những năm 80 của thế kỉ XX), sự tan rã của Liên Xô (12-1991) đã chấm dứt sự tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.

2. Nguyên nhân và tác động của sự sụp đổ Trật tự thế giới hai cực I-an-ta

a) Nguyên nhân sụp đổ

- Chạy đua vũ trang gây tốn kém;

- Thắng lợi của phong trào giải phóng dân tộc và sự ra đời của các quốc gia độc lập;

- Xu thế hoà hoãn, toàn cầu hoá và ảnh hưởng của cách mạng Công nghiệp lần thứ ba;

- Sự khủng hoảng rồi tan rã của Liên Xô.

b) Tác động

- Một trật tự thế giới mới dần hình thành theo xu thế đa cực;

- Mở ra chiều hướng để giải quyết hoà bình trong các vụ tranh chấp, xung đột;

- Tạo điều kiện cho các cường quốc mới nổi có vị trí, vai trò lớn hơn trong quan hệ quốc tế;

- Ảnh hưởng đến vấn đề dân tộc bản sắc cộng đồng, tôn giáo,... ở nhiều khu vực, đặc biệt là ở châu Âu.

B. CÂU HỎI ÔN LUYỆN

► Câu hỏi trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn

Câu 1. Hội nghị I-an-ta diễn ra khi chiến tranh thế giới thứ hai

A. bùng nổ ở châu Âu.

B. bước vào giai đoạn quyết liệt.

C. bước vào giai đoạn kết thúc.

D. đã kết thúc hoàn toàn.

Câu 2. Nội dung nào sau đây không phải là vấn đề cấp bách đặt ra đối với các cường quốc Liên Xô, Mĩ, Anh vào đầu năm 1945?

A. Nhanh chóng đánh bại phát xít.

B. Phân chia thành quả chiến thắng.

C. Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh.

D. Lập khối Đồng minh chống phát xít.

Câu 3. Hội nghị I-an-ta diễn ra trong bối cảnh lịch sử nào sau đây?

A. Phe Đồng minh bắt đầu chuyển sang phản công trên các mặt trận.

B. Phe phát xít đã xâm chiếm và thống trị hầu hết châu Âu và châu Á.

C. Phe Đồng minh giành được thắng lợi quan trọng trên các mặt trận.

D. Chiến tranh thế giới II bắt đầu lan sang châu Á-Thái Bình Dương.

Câu 4. Hội nghị I-an-ta (2 - 1945) đã thông qua quyết định nào?

A. Kí bản Tuyên bố Liên hợp quốc cam kết cùng nhau chống phát xít.

B. Thỏa thuận về việc giải giáp quân đội Nhật tại bán đảo Đông Dương.

C. Thành lập tổ chức Hội quốc liên để duy trì hòa bình, an ninh thế giới.

D. Phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu, Á giữa các nước Đồng minh.

Câu 5. Tại Hội nghị I-an-ta (tháng 2/1945), ba cường quốc Liên Xô, Mỹ, Anh đã

A. ra quyết định thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

B. tuyên bố thành lập Hội Quốc liên để duy trì hoà bình và an ninh quốc tế.

C. thoả thuận về việc phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Á và châu Âu.

D. thỏa thuận về việc giải giáp quân đội Nhật tại bán đảo Đông Dương.

Câu 6. Tại Hội nghị I-an-ta (tháng 2/1945), các cường quốc Đồng minh đã thống nhất mục tiêu chung là

A. xây dựng nước Đức trở thành quốc gia thống nhất và dân chủ.

B. thiết lập trật tự thế giới mới theo hướng “đa cực, nhiều trung tâm”.

C. tiêu diệt tận gốc phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản.

D. thủ tiêu chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa phân biệt chủng tộc. 

Câu 7. Nguyên thủ những quốc gia nào sau đây tham dự hội nghị I-an-ta (2/1945)?

A. Liên Xô, Mỹ, Pháp.

B. Liên Xô, Mỹ, Anh.

C. Trung Quốc, Mỹ, Anh.

D. Liên Xô, Anh, Pháp.

Câu 8. Hội nghị Ianta (2-1945) không quyết định việc

A. thành lập tổ chức Liên hợp quốc nhằm duy trì hòa bình, an ninh thế giới.

B. tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức, chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản.

C. thỏa thuận việc phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu và châu Á.

D. thành lập tổ chức Hội quốc liên để duy trì trật tự thế giới sau chiến tranh.

Câu 9. Trật tự hai cực Ianta được xác lập sau Chiến tranh thế giới thứ hai khẳng định vị thế hàng đầu của hai cường quốc nào?

A. Mỹ và Anh.

B. Liên Xô và Mỹ.

C. Liên Xô và Anh.

D. Liên Xô và Pháp.

Câu 10. Theo quyết định của Hội nghị I-an-ta, ở châu Âu, quân đội Liên Xô sẽ chiếm đóng những khu vực nào?

A. Tây Béc-lin, Đông Béc-lin và các nước Đông Âu.

B. Vùng Tây Âu, Tây Béc-lin, và các nước Đông Âu.

C. Miền Tây nước Đức, Đông Béc-lin và các nước Đông Âu.

D. Miền Đông nước Đức, Đông Béc-lin và các nước Đông Âu.

Câu 11. Nhận xét nào sau đây là đúng về vị thế của các cường quốc trong trật tự thế giới hai cực I-an-ta (1945-1991)?

A. Nhật Bản vươn lên trở thành một cường quốc về chính trị.

B. Mĩ giữ vai trò quyết định chi phối mọi mối quan hệ quốc tế.

C. Liên Xô đã có lợi thế khi được phân chia các vùng thuộc địa.

D. Anh không còn giữ được vai trò quốc tế như giai đoạn trước.

Câu 12. Nội dung nào sau đây phản ánh đúng tác động tích cực từ những quyết định của Hội nghị I-an-ta (tháng 2/1945)?

A. Tăng cường quan hệ hợp tác giữa các nước Đồng minh.

B. Hình thành trật tự thế giới “đa cực, nhiều trung tâm”.

C. Thúc đẩy cuộc chiến tranh thế giới thứ hai sớm kết thúc.

D. Liên Xô và Mĩ chuyển sang thế đối đầu nhau gay gắt.

Câu 13. Trật tự thế giới được hình thành sau chiến tranh thế giới thứ hai có tên gọi là

A. hệ thống Vécxai-Oasinhtơn.

B. trật tự hai cực I-an-ta.

C. trật tự thế giới đa cực.

D. trật tự thế giới đơn cực.

Câu 14. Những quyết định của Hội nghị I-an-ta (tháng 2/1945) không đưa đến tác động nào sau đây?

A. Ảnh hưởng đến quán trình đấu tranh giành độc lập của các dân tộc.

B. Làm chậm quá trình các đế quốc trở lại xâm lược thuộc địa châu Á.

C. Khởi đầu cho sự thay đổi quan hệ giữa các cường quốc Đồng minh.

D. Thúc đẩy cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai nhanh chóng kết thúc.

Câu 15. Đặc trưng của trật tự thế giới mới được hình thành sau chiến tranh thế giới thứ hai là

A. hòa bình được củng cố trên phạm vi toàn cầu.

B. thế giới chia thành hai cực, hai phe đối lập nhau.

C. Mĩ trở thành cường quốc duy nhất có ảnh hưởng lớn.

D. sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều cường quốc ở châu Á.

................................

................................

................................

Xem thử Đề thi Tốt nghiệp Sử 2025 Xem thử Chuyên đề ôn thi Tốt nghiệp Sử

Xem thêm các chuyên đề ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử năm 2025 có đáp án hay khác:

• Chuyên đề: Chủ nghĩa xã hội từ năm 1917 đến nay (Ôn thi Lịch Sử Tốt nghiệp 2025)

• Chuyên đề: Quá trình giành độc lập dân tộc của các quốc gia Đông Nam Á (Ôn thi Lịch Sử Tốt nghiệp 2025)

• Chuyên đề: Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam (trước Cách mạng tháng Tám) (Ôn thi Lịch Sử Tốt nghiệp 2025)

• Chuyên đề: ASEAN: Những chặng đường lịch sử (Ôn thi Lịch Sử Tốt nghiệp 2025)

• Chuyên đề: Cách mạng tháng Tám năm 1945, chiến tranh giải phóng dân tộc và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử Việt Nam (từ tháng 8 năm 1945 đến nay) (Ôn thi Lịch Sử Tốt nghiệp 2025)

• Chuyên đề: Công cuộc đổi mới ở Việt Nam từ năm 1986 đến nay (Ôn thi Lịch Sử Tốt nghiệp 2025)

• Chuyên đề: Lịch sử đối ngoại của Việt Nam thời cận - hiện đại (Ôn thi Lịch Sử Tốt nghiệp 2025)

• Chuyên đề: Hồ Chí Minh trong lịch sử Việt Nam (Ôn thi Lịch Sử Tốt nghiệp 2025)

---