Sinh học lớp 10 - Các dạng bài tập Sinh học 10 có đáp án

Nhằm mục đích giúp học sinh có thêm tài liệu ôn luyện môn Sinh học lớp 10 năm 2021, loạt bài Chuyên đề Sinh học lớp 10 sẽ tóm tắt những nội dung kiến thức quan trọng trong chương trình Sinh học lớp 10 cũng như cách giải các dạng bài tập chọn lọc. Hi vọng bộ tài liệu Chuyên đề Sinh học 10 này sẽ giúp học sinh ôn tập và đạt kết quả cao trong bài thi môn Sinh học.

Mục lục Chuyên đề Sinh học 10

Chuyên đề: Giới thiệu chung về thế giới sống

Chuyên đề: Thành phần tế bào

Chuyên đề:Cấu trúc của tế bào

Chuyên đề: Chuyển hoá vật chất và năng lượng trong tế bào

Chuyên đề: Phân bào

Chuyên đề: Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật

Chuyên đề: Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật

Chuyên đề: Virut và bệnh truyền nhiễm

Bài tập Giới thiệu chung về thế giới sống

Câu 1:Vì sao nói : “Tế bào là cấp độ tổ chức cơ bản của các cơ thể sống” ?

Trả lời

Có thể nói tế bào là cấp độ tổ chức cơ bản bởi vì tế bào là đơn vị cấu trúc, đồng thời nó cũng là đơn vị chức năng của tất cả các cơ thể sống. Mọi hoạt động trao đổi chất và năng lượng của cơ thể đều thể hiện rõ nét ở hai cấp độ cơ bản, đó là tế bào và cơ thể. Ngoài ra, khi nhìn vào quá trình tiến hoá của sinh giới, ta có thể nhận thấy sự sống chỉ thể hiện khi xuất hiện tế bào và các đại phân tử cũng chỉ thể hiện chức năng sống trong tổ chức tế bào.

Câu 2:So sánh các đặc điểm của giới Thực vật và giới Động vật

Trả lời

a. Giống nhau :

- Đều bao gồm những sinh vật nhân thực

- Các đại diện đều có cấu tạo đa bào phức tạp

b. Khác nhau :

Đặc điểm	Giới Thực vật	Giới Động vật
Lối sống	- Tự dưỡng quang hợp,- Sống cố định,- Cảm ứng chậm	- Dị dưỡng,- Có khả năng di chuyển,- Phản ứng nhanh
Đặc điểm cấu tạo	Tế bào :- Có lục lạp,– bào quan có chức năng quang hợp,- Thành tế bào cấu tạo bởi xenlulôzơ,- Không có trung tử và lizôxôm	- Không có lục lạp,- Không có thành tế bào,- Có trung tử và lizôxôm
	Cơ thể :Sự phân hoá về cấu tạo và chuyên hoá về chức năng kém sâu sắc hơn	Cơ thể :Sự phân hoá về cấu tạo và chuyên hoá về chức năng sâu sắc hơn
Mức độ đa dạng	Kém đa dạng hơn (hiện có khoảng 290 nghìn loài)	Đa dạng hơn (hiện có khoảng trên 1 triệu loài)

Câu 3:Đặc tính nổi trội của các cấp tổ chức sống là gì ? Nêu một số ví dụ.

Trả lời

Đặc tính nổi trội là những đặc tính chỉ có ở những tổ chức sống cấp cao mà những tổ chức sống cấp thấp hơn - đơn vị cấu thành nên nó - không có được. Như vậy, những đặc tính nổi trội ở mỗi cấp tổ chức được hình thành do sự tương tác giữa các đơn vị thành phần.

Ví dụ :

- Trong cơ thể người, hệ hô hấp chỉ có nhiệm vụ trao đổi khí, hệ tiêu hoá có nhiệm vụ tiêu hoá và hấp thụ chất dinh dưỡng, hệ vận động chuyên hoá với chức năng vận động, hệ thần kinh chuyên hoá với chức năng thu nhận, xử lý và trả lời các kích thích….vv. Tuy mỗi hệ cơ quan chỉ đảm nhiệm một chức năng riêng biệt nhưng khi hoạt động thống nhất trong một cơ thể trọn vẹn đã làm xuất hiện rất nhiều đặc tính nổi trội như : khả năng sinh sản; khả năng vẽ, viết, làm việc bằng tay chân ; khả năng thể hiện cảm xúc ;… Tất cả những đặc tính này có được là nhờ sự phối hợp hoạt động giữa nhiều hệ cơ quan trong cơ thể.

- Từng tế bào thần kinh chỉ có khả năng dẫn truyền xung thần kinh nhưng tập hợp của khoảng tế bào thần kinh tạo nên bộ não của con người với khoảng đường liên hệ giữa chúng đã cho con người có được trí thông minh và trạng thái tình cảm mà ở mức độ từng tế bào không thể có được.

Câu 4: Giới Nguyên sinh được phân chia thành mấy nhóm chính ? Nêu đặc điểm chung của từng nhóm

Trả lời

Giới Nguyên sinh được phân chia thành 3 nhóm chính, đó là : tảo, nấm nhầy và động vật nguyên sinh.

- Tảo : bao gồm những sinh vật nhân thực có cơ thể đơn bào hoặc đa bào, có thành tế bào bằng xenlulôzơ, có lục lạp và sống tự dưỡng quang hợp.

- Nấm nhầy : bao gồm những sinh vật nhân thực có cơ thể đơn bào hoặc đa bào, không có lục lạp và sống dị dưỡng hoại sinh.

- Động vật nguyên sinh : bao gồm những sinh vật nhân thực có cấu tạo đơn bào, không có thành xenlulôzơ, vận động bằng lông hoặc roi và sống dị dưỡng hoặc tự dưỡng.

Câu 5:Hãy trình bày một số ví dụ về khả năng tự điều chỉnh của con người.

Trả lời

Ở nam giới, khi bước vào tuổi dậy thì, các hoocmôn tuyến yên (LH, FSH) sẽ kích thích các tế bào kẽ nằm giữa các ống sinh tinh trong tinh hoàn tiết ra hoocmôn sinh dục nam, đó là testôstêrôn. Testôstêrôn được phóng thích vào máu và khi nồng độ hoocmôn này tăng cao, theo đường máu, chúng sẽ ức chế quá trình sản xuất FSH, LH của tuyến yến, từ đó giúp điều chỉnh và kiểm soát nồng độ testôstêrôn trong giới hạn bình thường.

2. Khi trời giá rét, để duy trì thân nhiệt, con người có một số phản ứng tự vệ như: run để tăng cường sinh nhiệt, co cơ dựng lông (nổi gai ốc) và co mạch máu dưới da (biểu hiện ở làn da bợt màu, tím tái) để hạn chế sự mất nhiệt.

3. Khi cơ thể dung nạp nguồn thực phẩm nhiễm bẩn, chứa vi sinh vật gây hại hoặc có nhiều độc tố thì cơ thể tự vệ bằng cách tăng cường nhu động ruột và xuất hiện phản xạ nôn để đào thải chúng ra ngoài cơ thể. Đó là lý do giải thích vì sao khi bị ngộ độc thực phẩm, chúng ta thường có biểu hiện : nôn ói, đau bụng quằn quại và tiêu chảy cấp.

Bài tập Thành phần tế bào

Câu 1:Vì sao nói người già không nên ăn nhiều mỡ ?

Trả lời

Theo thời gian, hoạt động chức năng của các hệ cơ quan trong cơ thể đều suy yếu do chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của tiến trình lão hoá và điều này bao gồm cả khả năng hấp thụ, chuyển hoá mỡ.

Mỡ động vật là chất béo bão hoà, nó là khởi đầu cho nhiều rắc rối về sức khoẻ như béo phì, tiểu đường type 2. Mặt khác, việc dung nạp loại thực phẩm này sẽ khiến cho nồng độ colesterol trong máu tăng cao. Hệ quả tất yếu của vấn đề này là làm xuất hiện hiện tượng lắng đọng và kết thành các mảng bám trên thành động mạch, gây thu hẹp lòng mạch và làm xơ vữa động mạch. Đây chính là căn nguyên của nhiều biến chứng nguy hiểm về tim mạch như cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não… Do đó để bảo vệ hệ tim mạch và duy trì sức khoẻ, người già không nên ăn nhiều mỡ.

Câu 2:ADN trong nhân và mARN của sinh vật nhân thực giống và khác nhau ở những điểm nào ?

Trả lời

a. Giống nhau :

- Đều được cấu tạo từ các nguyên tố hoá học : C, H, O, N, S, P.

- Đều cấu tạo theo nguyên tắc đa phân với đơn phân là các nuclêôtit.

- Đều được cấu tạo từ 4 loại đơn phân, trong đó có 3 loại đơn phân A, G, X.

- Mỗi loại đơn phân đều gồm có 3 thành phần chính là gốc đường, gốc phôtphat và gốc bazơ nitơ

- Đều tham gia vào hoạt động truyền đạt thông tin di truyền.

b. Khác nhau :

Đặc điểm	ADN trong nhân	mARN
Cấu tạo	- Có đơn phân loại T	- Có đơn phân loại U
	- Trong đơn phân có đường đêôxiribôzơ (C₅H₁₀O₄ )	- Trong đơn phân có đường ribôzơ (C₅H₁₀O₄)

	- Cấu trúc mạch xoắn, kép	- Cấu trúc mạch đơn, thẳng
	- Có kích thước và khối lượng lớn	- Kích thước và khối lượng bé hơn
	- Có liên kết bổ sung giữa các nuclêôtit ở hai mạch	- Không có liên kết bổ sung
	Chức năng	- Có khả năng tự nhân đôi	- Không có khả năng tự nhân đôi
	- Lưu giữ và bảo quản thông tin di truyền theo thời gian	- mARN thường chỉ được tổng hợp từ ADN khi cơ thể có nhu cầu nên nó không có chức năng lưu giữ và bảo quản thông tin di truyền
	Phạm vi tồn tại và khả năng di động	- Tồn tại suốt đời sống cá thể và là nhân tố quyết định tính đặc thù của mỗi cơ thể và từng loài sinh vật.
	- Không di động đi xa, chỉ tồn tại trong phạm vi dịch nhân	- Chỉ tồn tại trong thời gian ngắn hạn và sau đó bị phân huỷ, trả lại nguồn vật chất cho môi trường nội bào	- Được tổng hợp từ trong nhân nhưng di chuyển qua màng nhân và thực hiện chức năng tại tế bào chất.

Câu 3: Vì sao mặc dù ở người không tiêu hoá được xenlulôzơ nhưng chúng ta vẫn cần phải ăn rau xanh hằng ngày ?

Trả lời

Mặc dù hệ tiêu hoá của người không có enzim tiêu hoá xenlulôzơ (chất xơ) nhưng chúng ta vẫn cần phải ăn rau xanh hằng ngày vì những lí do sau :

- Chất xơ trong rau xanh là yếu tố kích thích và tăng cường nhu động ruột, từ đó giúp thúc đẩy khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của niêm mạc ruột, đồng thời nhờ vậy mà việc đào thải phân sẽ diễn ra dễ dàng hơn.

- Trong rau xanh không chỉ có chất xơ mà còn có nước và hệ vi chất dồi dào : vitamin A, D, K, C, E, sắt, kẽm, …. Đây là những thành phần đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động chuyển hoá vật chất và năng lượng của cơ thể.

Câu 4:Vì sao khi ta đun nóng nước lọc cua thì prôtêin của cua lại đóng thành từng mảng ?

Trả lờiTrong môi trường nước của tế bào, prôtêin thường quay các phần kị nước vào bên trong và bộc lộ phần ưa nước ra bên ngoài. Ở nhiệt độ cao, các phân tử chuyển động hỗn loạn làm cho các phần kị nước ở bên trong hướng ra phía ngoài và do bản chất kị nước nên các phần kị nước này ngay lập tức liên kết với phần kị nước của phân tử khác làm cho chúng kết dính vào nhau và kết quả là như chúng ta quan sát thấy : prôtêin bị vón cục, đóng thành từng mảng nổi trên mặt nước.

Câu 5:Vì sao chúng ta nên thường xuyên thay đổi thực đơn mà không nên dùng duy nhất một loại thức ăn trong thời gian dài ?

Trả lờiCó khoảng 25 nguyên tố hoá học cần thiết cho sự sống của con người. Bên cạnh đó, các nguyên tố cấu thành nên các loài khác nhau là khác nhau do đó, nếu chỉ dùng duy nhất một loại thức ăn trong thời gian dài sẽ tất yếu dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng. Việc xây dựng chế độ dinh dưỡng đa dạng không chỉ khắc phục triệt để nguy cơ thiếu hụt vi chất mà còn có tác dụng kích thích vị giác, mang lại cho ta cảm giác ngon miệng, nhờ vậy mà quá trình tiêu hoá và hấp thụ thức ăn sẽ diễn ra hiệu quả hơn.

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Hỏi bài tập trên ứng dụng, thầy cô VietJack trả lời miễn phí!

Ngân hàng trắc nghiệm lớp 10 tại khoahoc.vietjack.com

799,000đ

399,000 VNĐ

xem tất cả

Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.