5+ Tâm trạng nhân vật trữ tình trong bài thơ Tôi yêu em (siêu hay)

Đề bài: Phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài “Tôi yêu em” của Puskin

Bài giảng: Tôi yêu em - Cô Thúy Nhàn (Giáo viên VietJack)

Bài văn mẫu 1

   Puskin là “Mặt trời của thi ca Nga”, Ông thành công trên nhiều thể loại văn học nhưng có lẽ thơ ca về chủ đề tình yêu là đạt được nhiều thành tựu nhất bởi “Hầu như tình yêu, tình bạn luôn luôn là những tình cảm chi phối nhà thơ nhiều nhất và là ngọn nguồn trực tiếp nhất hạnh phúc và đau khổ của cả đời ông”. Một trong những bài thơ tình nổi tiếng của Puskin là tác phẩm “Tôi yêu em” với nỗi buồn trong sáng của một tình yêu mãnh liệt, chân thành của nhân vật trữ tình cũng chính là tác giả.

   Tâm trạng của nhân vật trữ tình được thể hiện xuyên suốt bài thơ với những trạng thái, cung bậc cảm xúc khác nhau cho thấy tình yêu chân thành của thi sĩ dành cho người con gái mình yêu. Thứ nhất đó là lời thơ tự tin khẳng định tình yêu của mình:

    “Tôi yêu em đến nay chừng có thể

    Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai”

   Chỉ với ba từ “tôi yêu em” giản dị, mộc mạc nhưng chất chứa biết bao tình cảm trong đó mà thi sĩ luôn ấp ủ trong lòng. Tình yêu ấy đã có từ lâu và đến bây giờ nó vẫn “chưa hẳn đã tàn phai”. Thi sĩ sử dụng hình ảnh ngọn lửa để biểu trưng cho tình yêu của mình nó luôn cháy âm ỉ chưa lụi tàn. Tuy nhiên các từ “có thể”, “chưa hẳn” như vẫn có phần dè dặt, e thẹn trong thể hiện cảm xúc vì lo sợ một điều gì đó nhưng dù sao ta vẫn có thể được tình yêu ấy là sự say mê, dai dẳng xuất phát từ tình cảm trái tim bền vững. Tình cảm ấy bị lí trí dồn nén nên càng bộc phát mạnh mẽ với điệp ngữ “Tôi yêu em” tiếp tục được nhắc lại:

    “Tôi yêu em âm thầm không hi vọng

    Lúc rụt rè khi hậm hực lòng ghen”

   Cách xưng hô tôi-em vừa xa mà vừa gần, vừa chân thành yêu thương mà cũng rất giữ chừng mực khoảng cách. Tình yêu của nhân vật trữ tình ở đây cũng rất bình thường như bao người đang yêu khác dù cho không có hi vọng nhưng vẫn âm thầm yêu em. Thi sĩ dù có giỏi kìm nén cảm xúc nhưng cũng không thể thoát khỏi các cung bậc tình yêu là lúc rụt rè, là khi hậm hực lòng ghen. Có thương, có nhớ, có ghen nhưng chỉ dám để tronng lòng giữ lấy cho riêng mình. Dường như thi sĩ đang rơi vào vực thẳm của nỗi đau đến tột cùng.

   Ta thấy có sự mâu thuẫn giữa cảm xúc trong tim và lí trí trong đầu. Yêu em nhiều như thế, say đắm đến cuồng nhiệt nhưng lại bùi ngùi tiếc nuối vì:

    “Nhưng không để em phải bận lòng thêm nữa

    Hay hồn em phải gợn bóng u hoài”

   Ta thấy thi sĩ ở đây không còn chỉ là những suy nghĩ, tình cảm cá nhân mình mà có sự quan tâm nghĩ đến cho đối phương. Dù yêu rất nhiều nhưng không muốn “em” phiền muộn, không muốn em khó xử đành để lí trí dồn nén cảm xúc, buộc phải chối bỏ tình yêu của mình. Như vậy tâm trạng thứ hai của nhân vật trữ tình được thể hiện là sự buồn đau và nuối tiếc cho tình yêu vì không được “em” chấp nhận, không muốn em “u hoài”.

   Tuy nhiên dù có từ chối tình cảm bản thân đến thế nào thì trong tình yêu lí trí khó có thể thắng nổi trái tim. Dù cho không được em chấp nhận, không được em đáp lại yêu thương nhưng vẫn một mạnh mẽ khẳng định lại với điệp ngữ:

    “Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm

    Cầu em được người tình như tôi đã yêu em”

   Đó là ước muốn cao thượng của cá nhân “tôi” dành cho “em”, mong cho “em” cũng tìm được một người yêu em chân thành, đằm thắm như tôi. Câu thơ cuối là sự vụt sáng lên của một tình yêu cao đẹp cho thấy tấm lòng cao thượng, nhân văn của thi nhân. Tình yêu ở đây rất nồng nhiệt và vị tha, không phải ai cũng có thể chân thành chúc phúc cho người từ chối tình cảm của mình được hạnh phúc. Đó là lời chúc thiêng liêng và cao cả làm rạng rỡ lên nhân cách Puskin. “Yêu là chết ở trong lòng một ít” có lẽ là như vậy, yêu một người không phải là độc quyền chiếm hữu lấy người đó mà đôi khi chỉ cần được ngắm nhìn người phụ nữ mình yêu thương được người khác yêu thương như mình đã là mãn nguyện đối với một trái tim chân thành không vụ lợi cá nhân.

   Như vậy mạch cảm xúc bài thơ cũng là tâm trạng của nhân vật trữ tình vừa đi theo trật tự logic lí trí vừa đáp ứng được cảm xúc cá nhân. Nó là sự mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm nhưng được biểu hiện thống nhất trong một tình cảm duy nhất là tình yêu chân thành, tha thiết biết bao nhiêu. Vì tình yêu mà tôn trọng người yêu, vì tình yêu mà không thể kìm nén cảm xúc và cũng vì tình yêu mà chấp nhận thiệt thòi về bản thân, vì yêu quá chân thành mà mong được cho “em” được người khác yêu cũng chân thành như mình. Chỉ với những lời thơ mộc mạc xuất phát từ trái tim đã khiến cho tác phẩm trở nên có hồn, có giá trị làm nên nhân cách cao đẹp của thi sĩ có thể sống mãi với thời gian đáng để cho bao thế hệ lấy làm tấm gương sáng để học tập cho một tình yêu trong sáng, đẹp đẽ.

   Bài thơ là cảm xúc chân thành của thi sĩ mang nỗi buồn của mối tình vô vọng nhưng thật mãnh liệt, nhân hậu và rất mực vị tha. “Bài thơ hay đến mức đủ để thừa nhận tác giả của nó là nhà thơ vĩ đại” đó là lời nhận xét của nhà nghiên cứu văn học Gô-rô-đét-xki.

Bài văn mẫu 2

    “Làm sao sống được mà không yêu

    Không nhớ, không thương một kẻ nào?”

   (Xuân Diệu)

    Tình yêu, đề tài muôn thuở trong thơ ca cổ kim đông tây. Việt Nam có một Xuân Diệu nồng nàn, cháy bỏng trong tình yêu, thì nước Nga cũng có một Pus-kin vị tha, bao dung trong chính cuộc tình của mình. Tôi yêu em là tác phẩm viết về tình yêu nổi tiếng nhất của ông. Lời thơ tha thiết, khắc khoải đã làm nổi bật tâm trạng của nhân vật trữ tình trong tình yêu.

    Hai câu thơ đầu tiên là lời tỏ bày thật chân thành, giản dị về tình yêu mà nhân vật trữ tình dành cho em:

    Tôi yêu em: đến nay chừng có thể

    Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai

    Tôi yêu em đến nay chừng có thể, dường như câu thơ chưa diễn tả được hết nỗi lòng của người con trai. Tôi yêu em, trong tiếng Nga không chỉ là một trạng thái cảm giác nhất thời mà đó là một sự trải nghiệm của thời gian, là tình yêu tha thiết, lâu dài. Dường như trải qua bao nhiêu năm tháng ngọn lửa tình yêu ấy vẫn không thể lụi tàn, dù em đã đổi thay, dù cuộc sống có nhiều biến động nhưng chỉ cần ngọn lửa tình vẫn còn nhen nhóm, anh vẫn sẽ yêu em.

    Hai câu thơ tiếp theo là sự đối lập, thay đổi của cảm xúc:

    Nhưng không để em bận lòng thêm nữa

    Hay hồn em phải gợn bóng u hoài

    Chữ “nhưng” như một bản lề, khép mở giữa hai dòng cảm xúc trong tâm trạng của nhân vật trữ tình. Nếu hai cầu đầu là lời tỏ bày tình yêu nồng nàn, sâu đậm được khắc ghi từ quá khứ đến hiện tại thì đến hai câu sau lại là lời nói dứt khoát của lí trí: sẽ phải kìm hãm, dập tắt tình yêu đang âm ỉ trong tim, để người mình yêu thương có được cuộc sống hạnh phúc, ấm êm. Nhân vật trữ tình yêu bằng một tình yêu sâu nặng, bền bỉ nhưng lại buộc lòng phải chôn chặt tình cảm đẹp đẽ ấy vào sâu nơi tim, chôn vùi trong quên lãng. Kìm nén tình yêu đâu phải là một điều dễ dàng, vậy mà vì người mình yêu chàng trai ấy sẵn sàng gạt đi cảm xúc cá nhân, đây chính là biểu hiện của tình yêu đích thức. Yêu không chỉ là sở hữu, đón nhận mà yêu còn là sẵn sàng chịu sự hi sinh, mất mát về phía mình để dành cho người mình yêu những điều hạnh phúc nhất. Câu thơ ấy làm ta bất giác nhớ đến sự cao thượng trong tình yêu của Xuân Diệu:

    Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất

    Anh cho em, kèm với một lá thơ

    Em không lấy và tình anh đã mất

    Tình đã cho, không lấy lại bao giờ.

    Đoạn thơ là lời giã biệt tình yêu đau đớn, xót xa với người con gái mình yêu thương, nhưng đồng thời qua đó cũng thể hiện một tâm hồn đầy vị tha, tự trọng và chân thành của nhân vật trữ tình.

    Nhưng để từ bỏ tình yêu đâu phải là điều đơn giản, nỗi đau vẫn còn đó, vẹn nguyên, là vết thương không thể chữa lành, năm tháng đi qua vết sẹo đó vẫn còn hằn mãi trong tim. Đến đây lời thơ như hậm hực, đau đớn, tuyệt vọng:

    Tôi yêu em âm thầm, không hi vọng

    Lúc rụt rè khi hậm hực lòng ghen.

    Lời thơ đến đây dồn dập, cũng như tâm trạng của nhân vật trữ tình muốn bày tỏ hết cả mọi cung bậc cảm xúc của bản thân trong những ngày tháng yêu em: yêu âm thầm để em không biết, không chút hi vọng, khi rụt rè, khi hậm hực ghen tuông. Đây chẳng phải là cung bậc tình yêu của bất cứ ai khi yêu đó sao. Đúng như những gì Xuân Diệu đã từng giãi bày:

    “Yêu là chết ở trong lòng một ít

    Vì mấy khi yêu mà đã được yêu

    Yêu rất nhiều mà nhận chẳng bao nhiêu

    Người ta phụ hoặc thờ ơ chẳng biết”

    Bởi vì là yêu nên chẳng ai có thể biết trước được điều gì, điều duy nhất mà ta biết chính là tình yêu dành cho đối phương. Tình yêu không khởi đầu, không kết thúc và hoàn toàn không có hi vọng. Hai câu thơ cuối một lần nữa điệp khúc “Tôi yêu em” được lặp lại:

    Tôi yêu em, yêu chân thành đằm thắm

    Cầu em được người tình như tôi đã yêu em

    Đây có thể coi như sóng lòng dâng trào trong lòng nhân vật trữ tình. Nó như một lời nói cuối cùng tỏ bày tình yêu chân thành, đằm thắm cho người mình yêu. Nhưng không chỉ dừng lại ở tỏ bày mà còn là một lời cầu chúc cho em sẽ có một người khác yêu em chân thành, đằm thắm như tôi đã yêu em. Đây chính là lời nói của một trái tim yêu chân thành, mãnh liệt, một con người vị tha bao dung. Và sự vị tha đó không chỉ xuất hiện riêng trong bài thơ này, mà nó đã xuất hiện ở những bài thơ khác: “Nhưng nếu gặp ngày buồn rầu đau đớn/ Em thầm thì hãy gọi tên lên/ Và hãy tin: còn đây một kỉ niệm/ Em vẫn còn sống giữa một trái tim”. Đây chính là giá trị nhân văn cao cả mà thơ ca Pus-kin đã đạt đến.

    “Tôi yêu em” không chỉ là lời nói, lời giãi bày tình yêu chân thành tha thiết của chàng trai với người con gái mình yêu. Mà lời nói thổn thức ấy còn là lời nói của nhịp đập trái tim chân thành, vị tha, bao dung luôn mong muốn những điều tốt đẹp nhất đến với người con gái mình yêu thương. Bằng ngôn ngữ chân thành, nhịp điệu linh hoạt, Pus-kin đã diễn tả thành công những cung bậc cảm xúc của một con người khi yêu, và những giá trị nhân văn cao đẹp mà ông hướng đến.

Xem thêm các bài Văn mẫu phân tích, dàn ý tác phẩm lớp 11 khác:

• 30+ Phân tích bài thơ Tôi yêu em của Puskin

---