SBT Ngữ văn 10 Bài 3: Đọc trang 39, 40, 41 - Chân trời sáng tạo

Với giải sách bài tập Ngữ Văn lớp 10 Bài 3: Đọc trang 39, 40, 41 sách Chân trời sáng tạo hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng làm bài tập trong SBT Ngữ Văn 10.

Giải SBT Ngữ văn 10 Bài 3: Đọc trang 39, 40, 41 - Chân trời sáng tạo

A. Bài tập trong SGK Ngữ Văn lớp 10 Tập 1

Bài tập trang 39 SBT Ngữ Văn 10 Tập 1 Chân trời sáng tạo: Đọc văn bản Hương Sơn phong cảnh, Thơ duyên (Bài 3) và thực hiện các yêu cầu dưới đây:

Câu 1 trang 39 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Phân tích diễn biến tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình trong bài thơ Hương Sơn phong cảnh

Trả lời:

Diễn biến tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình qua từng phần của bài thơ

Vị trí	Cảm xúc của chủ thể trữ tình
Khổ đầu: câu 1 đến câu 4	Cảm xúc trước vẻ đẹp như nơi cõi phật của toàn cảnh Hương Sơn
Khổ giữa: câu 5 đến câu 16	Say mê, đắm chìm trước vẻ đẹp thanh khiết, trong ngần của thiên nhiên, cũng như sự hòa quyện giữa thiên nhiên và những công trình kiến trúc tài hoa, khéo léo của con người
Khổ xếp: câu 17 đến hết	Cảm xúc tự thốt lên thành lời: “Càng trông phong cảnh càng yêu!”

Câu 2 trang 39 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Nhận xét về vai trò của vần và nhịp trong bài thơ Hương Sơn phong cảnh

Trả lời:

- Vai trò của vần: Tạo nên sự liên kết về mặt âm thanh theo chiều dọc cho bài thơ, vần chân: nay (câu 2), mây mây (câu 3), phải (câu 4), trái (câu 5), kinh (câu 6), kình (câu 7) …; vần lưng: mây mây (câu 3), đây (câu 4), kình (câu 4), mình (câu 8).

- Vai trò của nhịp: Cách ngắt nhịp trong bài thơ theo thể hát nói khá đa dạng. Sự đan xen câu dài, ngắn; cách ngắt nhịp trong mỗi câu thơ, lúc nhanh, lúc chậm, lúc khoan thai, khi gấp gáp như bước chân du khách thưởng lãm phong cảnh núi rừng tươi đẹp, trữ tình, thoát tục, phù hợp với niềm bay bổng của tâm hồn du khách lúc như tỉnh, lại có lúc như mơ.

Câu 3 trang 39 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Trước những sắc thái và thời khắc khác nhau của bức tranh thiên nhiên chiều thu, duyên tình giữa “anh” và “em” có sự thay đổi như thế nào qua các khổ thư trong bài Thơ duyên? Có thể trả lời dựa vào bảng sau (làm vào vở)

Khổ thơ	Sắc thái thiên nhiên	Duyên tình giữa “anh” và “em”
Khổ …
Khổ …
…

Trả lời:

Khổ thơ	Sắc thái thiên nhiên	Duyên tình giữa “anh” và “em”
1	Cảnh sắc tươi vui, trong sáng, hữu tình; huyền diệu.	Cảnh sắc khơi gợi duyên tình
2,3	Con đường mời gọi những bước chân tình tứ giữa hai người	Bề ngoài: “điềm nhiên”, “lững đững”, … nhưng bên trong: “…lòng ta” đã “nghe ý bạn”, đã “lần đầu rung động nỗi thương yêu” và anh với em đã gắn bó như “một cặp vần”.
4	Chiều thu sương lạnh xuống dần, chòm mây cô đơn, cánh chim cô độc …, đều tìm về nơi chốn của mình. Bước chuyển sự sống, không gian cuối buổi chiều, trước hoàng hôn mở ra bước chuyển của tâm trạng, cảm xúc.	Tâm hồn cả anh lẫn em rung động hòa nhịp với mây biếc/ cò trắng/ cánh chim/ hoa sương/ …
5	Không gian chan hòa sắc thu, tình thu. Mùa thu đến rất nhẹ, “thu lặng”, “thu êm” khiến anh và em ngơ ngẩn.	Trông cảnh chiều thu mà lòng “ngơ ngẩn”, khiến: “Lòng anh thôi đã cưới lòng em”. Sự xui khiến đầy ma lực: không thể cưỡng lại được.

Câu 4 trang 39 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Chỉ ra nét độc đáo trong cách cảm nhận và miêu tả thiên nhiên mùa thu của Xuân Diệu qua Thơ duyên (có thể so sánh với một vài bài thơ khác để làm rõ nét đọc đáo ấy)

Trả lời:

Xuân Diệu cảm nhận và miêu tả thiên nhiên mùa thu trong Thơ duyên rất độc đáo và gợi cảm. Ví dụ ở câu kết cuối bài “Lòng anh thôi đã cưới lòng em”, tác giả không dùng từ “phải lòng” hay “anh cưới em” mà là “lòng anh cưới em”. Chúng ta vẫn thường nghĩ đến mùa thu là một mùa tuy lãng mạn nhưng cũng buồn bã, cô đơn. Đó là tâm trạng phổ biến trong mỗi bài thơ về mùa thu của các tác giả, như trong Thu điếu của Nguyễn Khuyến. Tuy nhiên, khi đọc Thơ duyên ta lại thấy sự yêu đời, tươi trẻ trong những “duyên tình” qua sự gắn bó, tươi mới của cảnh vật thiên nhiên khi vào thu.

B. Bài tập mở rộng Ngữ Văn lớp 10 Tập 1

Bài tập trang 40 SBT Ngữ Văn 10 Tập 1 Chân trời sáng tạo: Đọc văn bản Bầu trời đã trở về và thực hiện các câu hỏi và bài tập nêu phía dưới:

Bầu trời đã trở về

Xuân Quỳnh 

Bầu trời/ đã trở về

Cao và xanh/ biết mấy

Mái nhà/ như sóng dậy

Con đường/ như dòng sông

Mặt đất/ nắng mênh mông

Những bài ca/ không dứt

Mỗi sáng dậy/ tôi chào mặt đất

Chào cỏ hoa/ vươn tới bầu trời

Chào ngôi nhà/ mới xây

Chào những con người

Đi nườm nượp/ dưới trời xanh vô tận

Mỗi sáng dậy/ tôi chào mặt đất

Những đàn ong/ kiếm mật buổi ban mai

Cỏ bên sông/, và bãi sa bồi

Phù sa ướt/ còn nồng mùi cá

Cành đước mặn/, cây ngô trong kẽ đá

Những con đường/ khuất sau lá rừng xưa …

Bầu trời xanh/ hơn cả lúc nằm mơ

Và hạnh phúc/ trong bàn tay có thật:

Chiếc áo mắc/ trên tường

Màu hoa sau/ cửa kính

Nồi cơm reo/ trên ngọn lửa bếp đèn

Anh trở vể,/ trời xanh của riêng em.

(In trong Gió lào cát trắng, Tự hát, Hoa cỏ may, 

NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2014)

Câu 5 trang 41 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Khái quát nội dung chính của văn bản trên

Trả lời:

Bài thơ nói về những niềm vui giản dị của cuộc sống để ta thêm quý mến và trân trọng cuộc sống này nhiều hơn.

Câu 6 trang 41 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Thơ trữ tình có mấy dạng chủ thể trữ tình? Trong văn bản này, chủ thể trữ tình thuộc dạng nào?

Trả lời:

- Thơ trữ tình có hai dạng chủ thể trữ tình

+ Chủ thể trữ tình thường xuất hiện trực tiếp với các đại từ nhân xưng: “tôi”, “ta”, “chúng ta”, “anh”,…

+ Chủ thể trữ tình nhập vai “chủ thể ẩn”

- Trong văn bản này, chủ thể trữ tình xuất hiện trực tiếp với đại từ nhân xưng “tôi”.

Câu 7 trang 41 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Dùng dấu gạch xiên (/) để gạch nhịp của các dòng thơ. Bạn có nhận xét gì về nhịp của bài thơ?

Trả lời:

Bầu trời đã trở về

Xuân Quỳnh 

Bầu trời/ đã trở về

Cao và xanh/ biết mấy

Mái nhà/ như sóng dậy

Con đường/ như dòng sông

Mặt đất/ nắng mênh mông

Những bài ca/ không dứt

Mỗi sáng dậy/ tôi chào mặt đất

Chào cỏ hoa/ vươn tới bầu trời

Chào ngôi nhà/ mới xây

Chào những con người

Đi nườm nượp/ dưới trời xanh vô tận

Mỗi sáng dậy/ tôi chào mặt đất

Những đàn ong/ kiếm mật buổi ban mai

Cỏ bên sông/, và bãi sa bồi

Phù sa ướt/ còn nồng mùi cá

Cành đước mặn/, cây ngô trong kẽ đá

Những con đường/ khuất sau lá rừng xưa …

Bầu trời xanh/ hơn cả lúc nằm mơ

Và hạnh phúc/ trong bàn tay có thật:

Chiếc áo mắc/ trên tường

Màu hoa sau/ cửa kính

Nồi cơm reo/ trên ngọn lửa bếp đèn

Anh trở vể,/ trời xanh của riêng em.

(In trong Gió lào cát trắng, Tự hát, Hoa cỏ may, 

NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2014)

- Cách ngắt nhịp tạo cho bài thơ âm điệu nhẹ nhàng, trong sáng, diễn tả cảm xúc yêu đời, yêu cuộc sống.

Câu 8 trang 41 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Theo bạn, thơ tự do có quy định vị trí của vần không? Hãy quan sát cách gieo vần của văn bản trên và nhận xét về tác dụng của chúng

Trả lời:

- Theo em, thơ tự do không có quy định về vị trí của vần 

- Cách gieo vần của văn bản trên giúp cho bài thơ nhịp nhàng để lại ấn tượng sâu sắc tới người đọc.

Câu 9 trang 41 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Phát biểu cảm nhận của bạn về ý nghĩa của việc lặp lại dòng thơ: “Mỗi sáng dậy tôi chào mặt đất”

Trả lời:

- Việc lặp lại dòng thơ “Mỗi sáng dậy tôi chào mặt đất” nhằm nhấn mạnh tâm trạng vui tươi hào hứng của chủ thể trữ tình với thiên nhiên, sự sống quanh mình.

Câu 10 trang 41 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Hình ảnh trong bài thơ gần gũi, tươi mới và tràn đầy sức sống. Bạn có đồng tình với nhận xét này không? Đưa ra lí lẽ và minh chứng làm rõ vì sao đồng tình/ không đồng tình

Trả lời:

“Hình ảnh trong bài thơ gần gũi, tươi mới và tràn đầy sức sống”. Tôi đồng ý với ý kiến trên vì các hình ảnh được sử dụng trong bài thơ đều là những hình ảnh tươi mới, vui vẻ và tràn đầy nhựa sống.

Câu 11 trang 41 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Hình ảnh “bầu trời” ở mỗi khổ thơ được miêu tả từ những góc nhìn khác nhau. Theo bạn, hình ảnh bầu trời – “trời xanh” ở khổ kết có phải là một ẩn dụ không?

Trả lời:

- Theo em, hình ảnh “trời xanh” ở đây là ẩn dụ thể hiện cho niềm tin, hi vọng, khát vọng sống khi “người anh” trở về.

Câu 12 trang 41 SBT Ngữ Văn lớp 10 Tập 1: Bạn tâm đắc với cách sử dụng từ ngữ trong dòng thơ/ khổ thơ nào nhất?

Trả lời:

- Tôi tâm đắc với cách sử dụng từ trong dòng thơ “Anh trở về, trời xanh của riêng em”. 

- Vì ở dòng thơ trên với việc sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ tác giả đã nhấn mạnh niềm tin, hi vọng, khát vọng sống khi “người anh” trở về.

Xem thêm các bài giải sách bài tập Ngữ Văn lớp 10 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

• II. Tiếng Việt (trang 41, 42 SBT Ngữ Văn lớp 10)

• III. Viết (trang 42 SBT Ngữ Văn lớp 10)

• IV. Nói và nghe (trang 42, 43 SBT Ngữ Văn lớp 10)

---