Bài tập Lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ có lời giải

---

---

Tài liệu Bài tập Lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ có lời giải Hóa học lớp 9 với đầy đủ phương pháp giải chi tiết, các bài tập tự luyện đa dạng ở nhiều mức độ giúp bạn biết cách giải các dạng bài tập môn Hóa học lớp 9 từ đó ôn tập và đạt điểm cao trong bài thi môn Hóa học 9.

Bài tập Lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ có lời giải

I – LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI

Công thức phân tử là công thức biểu thị số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử.

Một số cách xác định công thức  phân tử của hợp chất hữu cơ:

Cách 1: Dựa vào thành phần phần trăm khối lượng các nguyên tố

Giả sử hợp chất hữu cơ có dạng: C_xH_yO_z (phân tử khối M)

Ta có:

Cách 2: Thông qua công thức đơn giản nhất

Công thức đơn giản nhất (CTĐGN) là công thức biểu thị tỉ lệ tối giản về số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử.

Vậy CTPT = (CTĐGN)_n

Biết công thức đơn giản nhất và phân tử khối của hợp chất hữu cơ sẽ dễ dàng xác định được công thức phân tử.

Cách 3: Dựa vào phản ứng đốt cháy

Giả sử hợp chất hữu cơ có dạng: C_xH_yO_z (phân tử khối M)

Phương trình hóa học:

II – MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HỌA

Ví dụ 1: Phenolphtalein – chất chỉ thị màu dùng để nhận biết dung dịch bazơ – có phần trăm khối lượng C, H và O lần lượt bằng 75,47%; 4,35% và 20,18%. Khối lượng mol phân tử của phenolphtalein bằng 318g/mol. Hãy lập công thức phân tử của phenolphtalein.

Lời giải:

Ta thấy %C + %H + %O = 100%, vậy thành phần phân tử phenolphtalein gồm 3 nguyên tố: C; H và O.

Đặt công thức phân tử phenolphtalein có dạng: C_xH_yO_z.

Ta có:  

Vậy công thức phân tử cần tìm là: C₂₀H₁₄O₄.

Ví dụ 2: Một hợp chất X có công thức đơn giản nhất là C₃H₄O₃ và có khối lượng mol phân tử là 176 g/mol. Xác định công thức phân tử của X.

Hướng dẫn giải:

Đặt công thức phân tử của X có dạng: (C₃H₄O₃)_n

M_X = 176 hay (12.3 + 4 + 16.3)n = 176 → n = 2.

Vậy X là C₆H₈O₆.

Ví dụ 3. Hợp chất Y có chứa các nguyên tố C, H, O. Đốt cháy hoàn toàn 0,88g Y thu được 1,76g CO₂ và 0,72g H₂O. Tỉ khối hơi của Y so với không khí xấp xỉ 3,04. Xác định công thức phân tử của Y.

Hướng dẫn giải:

Vậy Y có công thức phân tử C₄H₈O₂.

III – BÀI TẬP VẬN DỤNG

Câu 1: Phân tích nguyên tố một hợp chất hữu cơ A cho kết quả: 70,97%C; 10,51%H và còn  lại là O. Cho biết khối lượng mol phân tử của A là 340 g/mol. Công thức phân tử của A là

A. C₂₀H₃₆O₄. 

B. C₁₀H₁₈O₂. 

C. C₅H₉O. 

D. C₂₀H₃₆O.

Lời giải:

Đáp án A

%O = 100% - 70,97% - 10,51% = 18,52%.

Đặt công thức phân tử A là C_xH_yO_z.

Ta có:    

Vậy công thức phân tử hợp chất A là C₂₀H₃₆O₄.

Câu 2: Đốt cháy hoàn toàn 6 gam chất hữu cơ Y chứa các nguyên tố: C, H, O thu được 4,48 lít CO₂ (đktc) và 3,6 gam H₂O. Biết khối lượng mol phân tử của Y là 60 g/mol. Công thức phân tử của Y là

A. C₃H₈O.

B. C₂H₄O₂. 

C. C₄H₁₂.

D. C₃H₆O.

Lời giải:

Đáp án B

Đặt công thức tổng quát của Y có dạng: C_xH_yO_z.

Vậy Y có công  thức phân tử là C₂H₄O₂.

Câu 3: Hợp chất X có phần trăm khối lượng cacbon, hiđro và oxi lần lượt bằng 54,54%, 9,1% và 36,36%. Khối lượng mol phân tử của X bằng 88 g/mol. Công thức phân tử nào sau đây ứng với hợp chất của X?

A. C₄H₁₀O.

B. C₄H₈O₂.

C. C₅H₁₂O.

D. C₄H₁₀O₂.

Lời giải:

Đáp án B

Đặt công thức phân tử X là C_xH_yO_z.

Ta có:    

Vậy công thức phân tử hợp chất X là C₄H₈O₂.

Câu 4: Hợp chất Z có công thức đơn giản nhất là CH₃O và có tỉ khối hơi so với hiđro bằng 31,0. Công thức phân tử nào sau đây ứng với hợp chất Z?

A. CH₃O.

B. C₂H₆O₂.

C. C₃H₉O₃.

D. C₄H₈O.

Lời giải:

Đáp án B

M_Z = 31.2 = 62.

Đặt công thức phân tử của Z là (CH₃O)_n

→ 31n = 62 → n = 2.

Vậy Z là C₂H₆O₂.

Câu 5. Khi đốt cháy hoàn toàn hydrocarbon X thu được tỉ lệ số mol CO₂ và hơi nước bằng 2 : 1. Công thức phân tử của X là

A. C₂H₄.

B. C₆H₆.

C. C₄H₈.

D. C₃H₄.

Lời giải:

Đáp án B

Đặt 

Công thức phân tử của X có dạng C_xH_y, ta có: 

x : y = n_C : n_H = 2 : 2 = 1 : 1.

Vậy chỉ có đáp án B thỏa mãn.

Câu 6. Đốt cháy hoàn toàn 12 gam chất hữu cơ X chứa các nguyên tố: C, H, O thu được 13,44 l CO₂ (đktc) và 14,4 g H₂O. Công thức phân tử của X là (biết khối lượng mol của X là 60 g/mol)

A. C₃H₈O.

B. C₂H₄O₂.

C. C₄H₁₂.

D. C₃H₆O.

Lời giải:

Đáp án A

Gọi CTPT của X có dạng C_xH_yO_Z

Ta có x : y : z = n_C : n_H : n_O = 0,6 : 1,6 : 0,2 = 3 : 8 : 1

Vậy công thức phân tử của X có dạng: (C₃H₈O)_n

M_X = 60 (g/mol) → 60n = 60 → n = 1.

Công thức phân tử của X là: C₃H₈O.

Câu 7. Đốt cháy 46 gam chất hữu cơ A thu được 88 gam CO₂ và 54 gam H₂O. Trong A có các nguyên tố

A. C.    

B. C, H.     

C. C, H, O    

D. C, O

Lời giải:

Đáp án C

m_C + m_H = 2.12 + 6.1 = 30 gam < m_A

Vậy trong A có C, H và O.

Câu 8. polymer X chứa 38,4% cacbon; 56,8% clo và còn lại là hiđro về khối lượng. Công thức của polymer X là

A. (C₂H₄)_n. 

B. (CH₃Cl)_n.

C. (C₂H₃Cl)_n. 

D. không xác định được.

Lời giải:

Đáp án D

Đặt CTTQ của X : C_xH_yCl_z              

Ta có: %H = 100% - (38,4% + 56,8%) = 4,8%

Ta có tỷ lệ:

 

Vì X là polymer nên công thức: (C₂H₃Cl)_n

Câu 9: Hỗn hợp Z gồm một hydrocarbon A và oxi (lượng oxi trong Z gấp đôi lượng oxi cần thiết để đốt cháy hết A). Bật tia lửa điện để đốt cháy hỗn hợp Z, đến khi kết thúc phản ứng thì thể tích khí và hơi sau khi đốt không đổi so với ban đầu. Nếu cho ngưng tụ hơi nước của hỗn hợp sau khi đốt thì thể tích giảm đi 40% (biết rằng các thể tích khí và hơi đều đo ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất). Công thức phân tử của A là

A. CH₄.

B. C₂H₆.

C. C₃H₈.

D. C₄H₁₀.

Lời giải:

Đáp án A

Đặt công thức của A là: C_xH_y (ĐK: x, y thuộc N*) và thể tích của A đem đốt là a (lít), (a > 0). Phản ứng đốt cháy A.

Theo giả thiết lượng oxi đã dùng gấp đôi lượng cần thiết và đến khi kết thúc phản ứng thì thể tích khí và hơi sau khi đốt không đổi so với ban đầu nên ta có phương trình:

Sau khi ngưng tụ hơi nước thì thể tích giảm 40% do vậy:

Mặt khác theo (1) thì 

nên có phương trình:

                                                                   

Thay (I) vào (II) ta có: x=1 →Công thức phân tử của A là CH₄.

Câu 10. Chất X được sinh ra từ phản ứng thủy phân protein có khối lượng mol phân tử là 89 g/mol. Đốt cháy hoàn toàn 13,35 gam X thu được 19,8 gam CO₂; 9,45 gam H₂O và 1,68 lít khí N₂ ở đktc. X có công thức phân tử là

A. C₂H₅NO₂. 

B. C₃H₇NO₂.

C. C₃H₅NO₂.

D. C₄H₉NO₂.

Lời giải:

Đáp án B

Gọi công thức phân tử của X có dạng: C_xH_yO_zN_t

Ta có: 

m_{O (trong X)} = m_X – m_C – m_H – m_N = 13,35 – 0,45.12 – 1,05 – 0,15.14 = 4,8 gam

x : y : z : t = n_C : n_H : n_O : n_N = 0,45 : 1,05 : 0,3 : 0,15 = 3 : 7 : 2 : 1.

Vậy công thức phân tử của X có dạng: (C₃H₇O₂N)_n

Khối lượng mol phân tử của X là 89 (g/mol) → 89n = 89 → n = 1.

Vậy công thức phân tử của X là C₃H₇O₂N.

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 9 chọn lọc, có lời giải chi tiết hay khác:

• Bài tập Viết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ có lời giải
• Bài tập Lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ có lời giải
• Bài tập về methane có lời giải
• Bài tập về Etilen có lời giải
• Bài tập về acetylene có lời giải
• Bài tập về benzene có lời giải

Xem thêm các loạt bài Để học tốt Hóa học 9 hay khác:

• Giải bài tập Hóa học 9
• Giải sách bài tập Hóa 9
• Đề thi Hóa học 9
• Wiki 200 Tính chất hóa học
• Wiki 3000 Phản ứng hóa học quan trọng

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---

---

---