Bài tập Viết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ có lời giải

---

---

Tài liệu Bài tập Viết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ có lời giải Hóa học lớp 9 với đầy đủ phương pháp giải chi tiết, các bài tập tự luyện đa dạng ở nhiều mức độ giúp bạn biết cách giải các dạng bài tập môn Hóa học lớp 9 từ đó ôn tập và đạt điểm cao trong bài thi môn Hóa học 9.

Bài tập Viết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ có lời giải

I – LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI

- Công thức biểu diễn đầy đủ liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử là công thức cấu tạo

Ví dụ:

Công thức cấu tạo của etan: viết gọn CH₃ – CH₃

- Để viết được công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ, học sinh cần phải nắm được các đặc điểm về cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ như sau:

+ Trong các hợp chất hữu cơ, cacbon luôn có hóa trị IV, hiđro có hóa trị I, oxi có hóa trị II. 

+ Các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hóa trị của chúng. Mỗi liên kết được biểu diễn bằng một nét gạch nối giữa hai nguyên tử.

+ Những nguyên tử cacbon trong phân tử hợp chất hữu cơ có thể liên kết trực tiếp với nhau tạo thành mạch cacbon.  

+ Có 3 loại mạch cacbon:  mạch không phân nhánh (mạch thẳng), mạch nhánh và mạch vòng.

- Các bước viết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ:

Bước 1: Tính độ bất bão hòa (số liên kết pi và vòng) để định hướng mạch C, nhóm chức (nếu đề bài chưa cho đặc điểm cấu tạo của hợp chất).

Ví dụ hợp chất: C_xH_yO_zN_tX_v (với X là các nguyên tố nhóm halogen)

Độ bất bão hòa k 

Bước 2: Viết cấu trúc mạch cacbon (không phân nhánh, có nhánh, vòng) và đưa liên kết bội (đôi, ba) vào mạch cacbon nếu có.

Bước 3: Đưa nhóm chức vào mạch cacbon (thông thường các nhóm chức chứa cacbon thường được đưa luôn vào mạch ở bước 3). Lưu ý đến trường hợp kém bền hoặc không tồn tại của nhóm chức (ví dụ nhóm –OH sẽ bị chuyển vị khi gắn với cacbon có liên kết bội).

Bước 4: Điền số H vào để đảm bảo đủ hóa trị của các nguyên tố, sau đó xét đồng phân hình học nếu có. Chú ý với các bài tập trắc nghiệm có thể chọn được ngay đáp án mà không cần điền số nguyên tử H.

II – MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HỌA

Ví dụ 1. Công thức cấu tạo dưới đây là của hợp chất nào?

A. C₂H₄Br 

B. CH₃Br 

C. C₂H₅Br₂  

D. C₂H₅Br

Lời giải:

Đáp án D

Dựa vào công thức cấu tạo dễ dàng xác định được, trong hợp chất có:

+ 2 nguyên tử C.

+ 5 nguyên tử H.

+ 1 nguyên tử Br.

Vậy công thức phân tử của hợp chất là C₂H₅Br.

Ví dụ 2. Số liên kết đơn trong phân tử C₄H₁₀ là 

A. 10.

B. 13. 

C. 14. 

D. 12.

Lời giải:

Đáp án B

Cách 1:

Liên kết trong phân tử C₄H₁₀ có thể biểu diễn như sau:

Vậy có 13 liên kết đơn trong phân tử C₄H₁₀.

Cách 2: 

Áp dụng công thức: Số liên kết đơn = số C + số H – 1 = 4 + 10 – 1 = 13.

Ví dụ 3. Một hợp chất hữu cơ có công thức C₃H₇Cl, có số công thức cấu tạo là 

A. 4.

B. 3.

C. 1. 

D. 2.

Lời giải:

Đáp án D

Có hai công thức cấu tạo là:

III – BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1: Công thức cấu tạo nào sau đây sai?

A. CH₃ – CH₂ – OH.

B. CH₃ – O – CH₃.

C. CH₂ = CH – CH₃.

D. CH₃ = CH – CH₂ – CH₃.

Lời giải:

Đáp án D

D sai vì trong hợp chất hữu cơ Cacbon chỉ có hóa trị IV.

Sửa lại: CH₂ = CH – CH₂ – CH₃.

Bài 2: Ứng với công thức phân tử C₃H₈O có bao nhiêu công thức cấu tạo?

A. 1. 

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Lời giải:

Đáp án C

Độ bất bão hòa 

Trong phân tử chỉ chứa liên kết đơn. Các công thức cấu tạo thỏa mãn:

Bài 3: Số công thức cấu tạo, mạch hở ứng với công thức phân tử C₄H₈ là 

A. 1.

B. 2.

C. 3. 

D. 4.

Lời giải:

Đáp án C

Độ bất bão hòa 

Theo bài ra, hợp chất mạch cacbon hở nên trong phân tử có một liên kết đôi.

Các công thức cấu tạo thỏa mãn là:

CH₃ – CH₂ – CH = CH₂; 

CH₃ – CH = CH – CH₃; 

CH₃ – C(CH₃) = CH₂.

Bài 4: Chất nào sau đây trong phân tử chỉ có liên kết có liên kết đơn ?

A. C₃H₆.

B. C₂H₄.

C. C₆H₆

D. C₄H₁₀.

Lời giải:

Đáp án D

Do C₄H₁₀ có độ bất bão hòa 

Bài 5. Chất nào sau đây có phân tử có liên kết ba ?

A. CH₄

B. C₂H₂

C. C₂H₆.

D. CH₃OH.

Lời giải:

Đáp án B

C₂H₂ có công thức cấu tạo CH ≡ CH.

Bài 6. Trong số các chất: C₃H₈, C₃H₇Cl, C₃H₈O và C₃H₉N ; chất có nhiều đồng phân cấu tạo nhất là

A. C₃H₇Cl.

B. C₃H₈.

C. C₃H₉N.

D. C₃H₈O.

Lời giải:

Đáp án C

Trong các nguyên tố Cl, O, N thì nguyên tố nitơ có hóa trị cao nhất nên C₃H₉N có đồng phân cấu tạo nhiều nhất.

Bài 7. Số công thức cấu tạo có thể có ứng với các công thức phân tử C₂H₄Cl₂ là

A. 1.

B. 3. 

C. 2.

D. 4.

Lời giải:

Đáp án C
Độ bất bão hòa

Phân tử chỉ chứa liên kết đơn. Các công thức cấu tạo phù hợp là:

CH₃ – CHCl₂; 

Cl – CH₂ – CH₂ – Cl.

Bài 8: Số công thức cấu tạo ứng với công thức phân tử C₃H₆ là

A. 1. 

B. 2.

C. 3. 

D. 4.

Lời giải:

Đáp án B

Độ bất bão hòa 

→ phân tử có một liên kết đôi hoặc một vòng.

Các công thức cấu tạo thỏa mãn là: CH₂ = CH – CH₃;

Bài 9. Số công thức cấu tạo có thể có ứng với công thức phân tử C₃H₉N là

A. 3.

B. 2.

C. 1.

D. 4.

Lời giải:

Đáp án D

Độ bất bão hòa 

Phân tử chỉ chứa liên kết đơn. Các công thức cấu tạo phù hợp là:

CH₃ – CH₂ – CH₂ – NH₂; CH₃ – CH(NH₂) – CH₃; CH₃ – NH – CH₃ và N(CH₃)₃.

Bài 10. Số công thức cấu tạo có thể có ứng với các công thức phân tử C₄H₁₀O là

A. 8. 

B. 6.

C. 7. 

D. 5.

Lời giải:

Đáp án C

Độ bất bão hòa 

Phân tử chỉ chứa liên kết đơn. Các công thức cấu tạo phù hợp là:

CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – OH ; 

CH₃ – CH₂ – CH(OH)  - CH₃;

(CH₃)₂CH – CH₂ – OH; 

(CH₃)₃C – OH; 

CH₃ – CH₂ – O – CH₂ – CH₃;

CH₃ – O – CH₂ – CH₂ – CH₃; 

CH₃ – O – CH(CH₃)₂.

IV – BÀI TẬP TỰ LUYỆN

Câu 1: Công thức cấu tạo nào sau đây không đúng?

A. CH₃−CH₂−CH₂−CH₂−CH₃.

B. CH₃−CH₂−CH₂−CH₃.

C. CH₃−CH₂−CH₂.

D. CH₃−CH₂−CH₃.

Câu 2: Chất nào sau đây trong phân tử chỉ có liên kết có liên kết đơn?

A. C₂H₂.

B. C₂H₄.

C. CH₃OH.

D. C₂H₄O₂.

Câu 3: Có bao nhiêu đồng phân cấu tạo có cùng công thức phân tử C₅H₁₀?

A. 5.          

B. 10.                            

C. 11.                            

D. 12.

Câu 4: Số liên kết đơn trong phân tử C₃H₈ là 

A. 10.

B. 13. 

C. 14. 

D. 12.

Câu 5: Số công thức cấu tạo ứng với công thức phân tử C₃H₆ là

A. 1.

B. 3. 

C. 4. 

D. 2.

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 9 chọn lọc, có lời giải chi tiết hay khác:

• Bài tập về Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học có lời giải
• Bài tập Lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ có lời giải
• Bài tập về methane có lời giải
• Bài tập về Etilen có lời giải
• Bài tập về acetylene có lời giải

Xem thêm các loạt bài Để học tốt Hóa học 9 hay khác:

• Giải bài tập Hóa học 9
• Giải sách bài tập Hóa 9
• Đề thi Hóa học 9
• Wiki 200 Tính chất hóa học
• Wiki 3000 Phản ứng hóa học quan trọng

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---

---

---