Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh (điểm cao)

---

---

Tổng hợp bài văn Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh hay nhất, ngắn gọn với dàn ý chi tiết giúp học sinh có thêm tài liệu tham khảo để viết văn hay hơn.

Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh (điểm cao)

Bài giảng: Phò giá về kinh - Cô Trương San (Giáo viên VietJack)

Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh - mẫu 1

   Trần Quang Khải (1241 - 1294) là con thứ ba của vua Trần Thánh Tông. Ông được phong chức thượng tướng vì có công rất lớn trong hai cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông (1284 - 1287) và là một trong những anh hùng đã đem tài thao lược làm nên chiến công Chương Dương, Hàm Tử lừng lẫy muôn đời. Trần Quang Khải không chỉ là một võ tướng kiệt xuất mà còn là một thi sĩ tài hoa.

   Bài thơ Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư) được sáng tác trong hoàn cảnh thượng tướng cùng đoàn tùy tùng đi đón hai vua Trần (vua cha Trần Thánh Tông và vua con Trần Nhân Tông) về Thăng Long sau khi kinh đô được giải phóng. Hình thức bài thơ tuy ngắn gọn, cô đúc nhưng đã thể hiện được hào khí chiến thắng và khát vọng lớn lao của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần. Tác giả đã ghi lại hai chiến công vang dội của quân và dân Đại Việt vào xuân - hè năm Ất Dậu 1285.

  Đoạt sáo Chương Dương độ,
  Cầm Hồ Hàm Tử quan.
  
  (Chương Dương cướp giáo giặc
  Hàm Tử bắt quân thù.)

   Chương Dương là bến sông nằm ở phía hữu ngạn sông Hồng, thuộc huyện Thường Tín, tỉnh Hà Đông (cũ), nay là Hà Nội. Chiến thắng Chương Dương diễn ra vào tháng 6 năm Ất Dậu (1285) do Trần Quang Khải trực tiếp chỉ huy. Hàm Tử là địa danh ở tả ngạn sông Hồng, thuộc huyện Khoái Châu tỉnh Hưng Yên. Chiến thắng Hàm Tử vào tháng 4 cùng năm do tướng Trần Nhật Duật lãnh đạo cùng với sự hỗ trợ đắc lực của Trần Quang Khải.

   Đây là những trận thủy chiến dữ dội nổ ra trên chiến tuyến sông Hồng. Trận Hàm Tử diễn ra vào tháng 4, tướng Trần Nhật Duật chém được Toa Đô. Hai tháng sau, Trần Quang Khải đại thắng giặc Nguyên - Mông tại Chương Dương. Hàng vạn tên lính xâm lược bị tiêu diệt, hoặc bị bắt làm tù binh. Quân ta chiếm được nhiều chiến thuyền, vũ khí và lương thảo của giặc.

   Hai cụm từ: Đoạt sáo (cướp giáo) và Cầm Hồ (bắt giặc) được đặt ở đầu mỗi câu thơ giống như những nốt nhấn trong khúc ca đại thắng. Giọng thơ sảng khoái, hào hùng, phản ánh khí thế bừng bừng của dân tộc ta thời ấy. Từ vua quan, tướng sĩ đến dân chúng ai cũng hả hê, sung sướng, tự hào.

   Hai câu thơ ngũ ngôn tứ tuyệt với nhịp thơ nhanh, gấp và các động từ biểu thị động tác mạnh mẽ, dứt khoát (đoạt: cướp lấy; cầm: bắt) thể hiện nhịp độ dồn dập, sôi động, quyết liệt của chiến trận. Tác giả không nói nhiều về những chiến công và cũng không tỏ ra say sưa với chiến thắng nhưng ta vẫn có thể cảm nhận được niềm phấn khởi, kiêu hãnh vô bờ toát lên từ âm hưởng của bài thơ.

   Mùa hè năm Ất Dậu là một mốc son trọng đại trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc. Hiện thực sôi động đã truyền cảm hứng vào những vần thơ hùng tráng khiến bài thơ mang đậm phong vị anh hùng ca.

   Nhà thơ đã sử dụng thủ pháp liệt kê và phép đối để làm nổi bật hai sự kiện lịch sử mang tầm chiến lược. Chiến thắng Chương Dương diễn ra sau nhưng lại được nói đến trước là do nhà thơ đang sống trong không khí hào hùng của chiến thắng Chương Dương vừa diễn ra. Kế đó, nhà thơ làm sống lại không khí sôi động của chiến thắng Hàm Tử trước đó chưa lâu.

   Hai chiến công Chương Dương độ và Hàm Tử quan đã làm thay đổi cục diện thế trận của quân ta. Từ chỗ rút lui theo chiến lược, quân ta đã tiến lên phản công như vũ bão. Mới ngày nào, 50 vạn quân Nguyên do tướng Thoát Hoan cầm đầu ồ ạt sang cướp phá nước ta. Kinh thành Thăng Long chìm trong khói lửa ngút trời. Hai mũi tấn công của giặc từ Nam Quan đánh xuống, từ Chiêm Thành đánh ra, kẹp lại như hai gọng kìm sắt. Vận nước lúc đó như "chỉ mành treo chuông" nhưng với tài thao lược của các vị danh tướng, quân ta đã lấy đoản binh chế trường trận, lấy yếu đánh mạnh. Với chiến thắng Chương Dương và Hàm Tử, quân ta đã giáng sấm sét xuống đầu lũ giặc phương Bắc hung hăng, ngạo mạn. Kinh thành Thăng Long được giải phóng. Quân xâm lược đã bị quét sạch ra khỏi bờ cõi nước ta.

   Trần Quang Khải là nhà thơ đầu tiên đã đưa địa danh sông núi Đại Việt thân yêu vào thơ ca. Cái tên Chương Dương và Hàm Tử đã in đậm vào lịch sử chống ngoại xâm, vào lịch sử văn chương như một dấu son chói lọi. Phải là người trong cuộc, tha thiết yêu non sông gấm vóc của đất nước mình, Trần Quang Khải mới viết được những câu thơ hào hùng đến thế!

   Hai câu thơ sau:

  Thái bình tu trí lực,
  Vạn cổ thử giang san.

  (Thái bình nên gắng sức,
  Non nước ấy ngàn thu.)

   Đây là lời vị thượng tướng động viên dân chúng hãy bắt tay ngay vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước trong hòa bình và tin tưởng sắt đá vào sự bền vững muôn đời của Tổ quốc.

   Danh tướng Trần Quang Khải vừa từ chiến trường trở về, áo bào còn vương khói súng, chưa kịp nghỉ ngơi đã lo ngay đến nhiệm vụ trước mắt cũng như kế sách lâu dài cho quốc gia, dân tộc. Ông nhấn mạnh: Trong thời bình, mọi người cần phải dốc hết sức lực để xây dựng non sông. Nước mạnh, dân giàu thì mới đánh tan được tham vọng ngông cuồng của giặc ngoại xâm, đồng thời chủ quyền độc lập mới được giữ gìn lâu dài. Điều đó chứng tỏ Trần quang Khải vừa là một chiến tướng, vừa là một vị đại thần có tài kinh bang tế thế, luôn đặt trách nhiệm với dân, với nước lên hàng đầu.

   Ngôn ngữ bài thơ Phò giá về kinh rất giản dị nhưng ý tưởng chứa đựng bên trong thật lớn lao. Khi Tổ quốc đứng trước họa xâm lăng thì vua tôi đồng lòng, anh em hòa thuận, cả nước góp sức (Trần Quốc Tuấn). Trong hòa bình, từ vua quan đến tướng sĩ, từ vương hầu đến chúng dân, ai ai cũng phải tu trí lực để đất nước Đại Việt được trường tồn. Câu thơ hàm chứa một tư tưởng vĩ đại, cho thấy tầm nhìn xa rộng và sáng suốt của Trần Quang Khải.

   Tuy bài thơ ra đời cách đây gần tám trăm năm nhưng cho đến nay ý nghĩa của nó vẫn còn nguyên vẹn. Bài học rút ra từ bài thơ là nếu chúng ta không chăm lo xây dựng đất nước hùng mạnh, dân trí mở mang thì làm sao chống lại được ý đồ xâm lược, đồng hóa của các thế lực phản động nước ngoài đang rình rập, nhòm ngó đất nước ta?!

   Tương tự bài Sông núi nước Nam, bài thơ Phò giá về kinh cũng thể hiện lòng yêu nước theo kiểu mộc mạc, tự nhiên nhưng mạnh mẽ, hào hùng. Hai bài thơ đều phản ánh bản lĩnh vững vàng, khí phách hiên ngang của dân tộc ta. Một bài nêu cao chủ quyền độc lập thiêng liêng, khẳng định nước Nam là của vua Nam, không kẻ nào được phép xâm phạm, nếu cố tình xâm phạm tất sẽ chuốc lấy bại vong. Một bài thể hiện khí thế hào hùng và bày tỏ khát vọng xây dựng, phát triển đất nước trong hòa bình với niềm tin đất nước sẽ bền vững nghìn thu.

   Bài Phò giá về kinh của Trần Quang Khải là một kiệt tác trong thơ văn cổ. Ý thơ hàm súc, cô đọng; ngôn ngữ thơ giản dị, gợi cảm. Bài thơ thể hiện niềm tự hào to lớn về sức mạnh chiến thắng của dân tộc ta và làm sống lại những năm tháng hào hùng đánh đuổi quân xâm lược Nguyên - Mông. Đồng thời nó nhắc nhở mỗi người Việt Nam phải biết nâng cao ý thức trách nhiệm công dân trong việc bảo vệ và xây dựng đất nước thanh bình, giàu đẹp, bền vững muôn đời.

Dàn ý Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh

I. Mở bài:

- Giới thiệu về bối cảnh lịch sử thời Trần: Cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên thành công, đất nước bước vào thời kỳ thái bình.

- Giới thiệu bài thơ Phò giá về kinh: Một tác phẩm tiêu biểu phản ánh hào khí Đông A và tinh thần yêu nước mạnh mẽ.

II. Thân bài:

1. Hào khí chiến thắng qua hai câu thơ đầu:

- Hai chiến thắng Chương Dương – Hàm Tử mang ý nghĩa lịch sử trọng đại, đánh dấu sự quật cường của quân dân Đại Việt.

- Động từ mạnh “đoạt”, “cầm” thể hiện khí thế xông pha, quyết liệt của quân đội nhà Trần.

- Sự kết hợp giữa nghệ thuật liệt kê, đối xứng làm nổi bật chiến công hiển hách, niềm tự hào dân tộc.

2. Khát vọng thái bình và trách nhiệm dựng nước qua hai câu cuối:

- “Thái bình tu trí lực” – nhấn mạnh ý thức trách nhiệm của mỗi người trong thời kỳ hòa bình, không chỉ biết hưởng thụ mà phải tiếp tục phát triển đất nước.

- “Vạn cổ thử giang san” – niềm tin vào sự trường tồn của non sông, gửi gắm khát vọng về một quốc gia bền vững, hưng thịnh.

III. Kết bài:

- Nhấn mạnh hào khí thời Trần: Không chỉ hào hùng trên chiến trường mà còn thể hiện trách nhiệm với tương lai đất nước.

- Đánh giá nghệ thuật: Giọng điệu mạnh mẽ, súc tích; hình ảnh giàu sức gợi; thể thơ cô đọng mà hàm chứa tư tưởng lớn.

- Bài học rút ra: Tinh thần yêu nước, trách nhiệm cá nhân với vận mệnh dân tộc vẫn luôn mang giá trị thời đại.

Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh - mẫu 2

Trong lịch sử văn học Việt Nam, những tác phẩm phản ánh tinh thần yêu nước luôn có giá trị đặc biệt, bởi chúng không chỉ khắc họa những thời khắc hào hùng mà còn thể hiện lý tưởng, khát vọng của dân tộc. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của thời đại nhà Trần là bài thơ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải. Bài thơ được sáng tác vào năm 1285, ngay sau khi quân và dân Đại Việt giành thắng lợi vẻ vang trước quân Mông – Nguyên, giải phóng kinh thành Thăng Long. Dù chỉ gồm bốn câu ngũ ngôn tứ tuyệt, nhưng bài thơ đã tái hiện khí thế chiến thắng hào hùng, đồng thời thể hiện khát vọng muôn đời về một đất nước thái bình, thịnh trị.

Ngay từ hai câu thơ đầu, tác giả đã khắc họa những chiến công vang dội của quân dân Đại Việt:

                                    “Đoạt sáo Chương Dương độ,

                                    Cầm Hồ Hàm Tử quan.”

Chương Dương và Hàm Tử là hai địa danh gắn liền với những trận chiến khốc liệt trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên. Tại đây, quân dân nhà Trần đã đánh tan kẻ thù, mở đường cho chiến thắng vang dội, giải phóng kinh đô. Việc nhắc đến hai địa danh này không chỉ nhằm ghi lại dấu ấn lịch sử mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc, khẳng định tinh thần chiến đấu kiên cường, bất khuất. Đặc biệt, tác giả sử dụng những động từ mạnh như “đoạt” (cướp lại), “cầm” (bắt giữ) nhằm nhấn mạnh sức mạnh áp đảo của quân đội Đại Việt. Nhịp thơ nhanh, dứt khoát kết hợp với câu chữ hàm súc đã làm nổi bật không khí sôi sục của những trận chiến quyết liệt.

Không chỉ ca ngợi chiến thắng, bài thơ còn thể hiện một tầm nhìn sâu rộng về tương lai đất nước. Hai câu thơ cuối mang ý nghĩa triết lý sâu sắc:

                                    “Thái bình tu trí lực,

                                    Vạn cổ thử giang san.”

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng nhiệm vụ của mỗi người dân chưa kết thúc. Tác giả nhắc nhở rằng khi đất nước thái bình, con người cần phải tận dụng trí lực để xây dựng và phát triển quốc gia. Hai chữ “tu trí” không chỉ nói về việc rèn luyện bản thân mà còn hàm ý mở mang trí tuệ, cống hiến vì sự thịnh vượng chung. Đặc biệt, câu thơ cuối cùng như một lời khẳng định chắc nịch về sự trường tồn của giang sơn Đại Việt. Dù trải qua bao thăng trầm, đất nước vẫn mãi vững bền, bởi sau mỗi chiến thắng là sự tiếp nối của ý chí xây dựng và bảo vệ quê hương.

Bằng thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, cô đọng, bài thơ đã truyền tải một cách trọn vẹn tinh thần thời đại. Ở đó không chỉ có hào khí chiến đấu mà còn có khát vọng lớn lao về một tương lai tươi sáng. Đây không chỉ là một tác phẩm mang tính thời sự mà còn là bài học muôn đời về lòng yêu nước và trách nhiệm của mỗi công dân đối với vận mệnh dân tộc.

Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh - mẫu 3

Thời Trần là một trong những giai đoạn rực rỡ nhất của lịch sử dân tộc Việt Nam với ba lần đánh bại quân xâm lược Mông – Nguyên hùng mạnh. Những chiến thắng ấy không chỉ được ghi lại trong chính sử mà còn đi vào thi ca, trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều tác phẩm. Trong đó, Phò giá về kinh của Trần Quang Khải là một bài thơ tiêu biểu, phản ánh hào khí Đông A, khắc họa niềm tự hào về chiến công vĩ đại và khát vọng xây dựng đất nước thái bình. Dù chỉ vỏn vẹn bốn câu thơ, nhưng bài thơ đã thể hiện đầy đủ tinh thần và khí phách của một thời đại oanh liệt.

Ngay từ những câu thơ đầu, tác giả đã tái hiện một cách sinh động bối cảnh chiến thắng của quân dân nhà Trần:

                                    “Đoạt sáo Chương Dương độ,

                                    Cầm Hồ Hàm Tử quan.”

Chương Dương và Hàm Tử là hai địa danh lịch sử gắn liền với những trận chiến quyết định của cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên lần thứ hai. Tại đây, quân đội Đại Việt đã chủ động tấn công, giành lại thế chủ động và đẩy lùi kẻ thù. Hai động từ “đoạt” (cướp lại) và “cầm” (bắt giữ) được đặt ở vị trí đầu câu như những thanh âm mạnh mẽ, tạo nhịp điệu dứt khoát, thể hiện khí thế thần tốc, quyết liệt của quân ta. Không chỉ đơn thuần là những hình ảnh miêu tả chiến thắng, hai câu thơ còn thể hiện tinh thần chiến đấu quật cường, không chịu khuất phục trước bất kỳ thế lực xâm lược nào.

Nếu như hai câu thơ đầu là bản hùng ca của chiến thắng, thì hai câu thơ sau lại mang tinh thần của một vị tướng có tầm nhìn xa rộng:

                                    “Thái bình tu trí lực,

                                    Vạn cổ thử giang san.”

Khi đất nước giành lại độc lập, nhiệm vụ quan trọng nhất không phải là hưởng thụ thành quả mà là tiếp tục phát triển, giữ vững nền thái bình. Câu thơ “Thái bình tu trí lực” không chỉ đơn thuần là một lời nhắn nhủ, mà còn là một triết lý sâu sắc về việc xây dựng đất nước. Hòa bình không phải là trạng thái tĩnh tại mà là quá trình không ngừng phấn đấu để giữ vững sự thịnh vượng lâu dài. Đây là tư tưởng tiến bộ, thể hiện rõ trách nhiệm của mỗi người dân trong thời kỳ hậu chiến.

Đặc biệt, câu thơ cuối cùng “Vạn cổ thử giang san” như một lời khẳng định hùng hồn về sự trường tồn của đất nước. “Vạn cổ” mang ý nghĩa muôn đời, nhấn mạnh sự bền vững của giang sơn gấm vóc. Tác giả không chỉ bày tỏ niềm tự hào trước chiến thắng mà còn gửi gắm niềm tin vào tương lai, vào sức mạnh của dân tộc. Đây cũng chính là tinh thần xuyên suốt của thời đại nhà Trần – một triều đại không chỉ giỏi đánh giặc mà còn giỏi trị nước, làm cho đất nước ngày càng hùng mạnh.

Bài thơ Phò giá về kinh là một minh chứng rõ nét cho hào khí Đông A, vừa thể hiện khí phách anh hùng của quân dân nhà Trần, vừa mang đậm tư tưởng dựng nước vững bền. Với thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt cô đọng, giàu hình ảnh và cảm xúc, Trần Quang Khải đã để lại một tác phẩm bất hủ, truyền cảm hứng cho muôn đời sau. Đọc bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được sự tự hào về chiến thắng oanh liệt mà còn nhận thấy bài học sâu sắc về trách nhiệm xây dựng và bảo vệ đất nước. Những giá trị ấy vẫn còn nguyên vẹn cho đến ngày nay, nhắc nhở mỗi thế hệ tiếp tục giữ vững và phát huy tinh thần dân tộc.

Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh - mẫu 4

Lịch sử dân tộc Việt Nam trải qua biết bao cuộc chiến chống ngoại xâm, nhưng hiếm có triều đại nào để lại dấu ấn sâu đậm như nhà Trần với ba lần đại phá quân Mông – Nguyên. Trong dòng chảy hào hùng ấy, bài thơ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải không chỉ ghi dấu chiến công hiển hách mà còn thể hiện khát vọng thái bình, dựng xây đất nước. Bài thơ ngắn gọn, hàm súc nhưng chứa đựng tinh thần kiêu hùng của một thời đại, trở thành biểu tượng cho ý chí và khí phách dân tộc.

Ngay từ hai câu thơ đầu, tác giả đã tái hiện những chiến thắng vang dội của quân dân Đại Việt:

                                    “Đoạt sáo Chương Dương độ,

                                    Cầm Hồ Hàm Tử quan.”

Nhắc đến Chương Dương và Hàm Tử, Trần Quang Khải đã chọn lọc hai trong số những trận đánh quan trọng bậc nhất của cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên lần thứ hai. Nếu như trận Chương Dương là bước ngoặt mở đường cho việc giải phóng kinh thành Thăng Long thì trận Hàm Tử là chiến công hiển hách, thể hiện tài thao lược của quân dân nhà Trần. Việc sử dụng động từ mạnh “đoạt” (giành lấy) và “cầm” (bắt giữ) cho thấy khí thế tấn công chủ động, tinh thần quyết chiến quyết thắng của quân ta. Những từ ngữ gợi hình, nhịp thơ dồn dập đã tái hiện không khí chiến trận sôi sục, làm sống dậy niềm tự hào về những chiến công oanh liệt.

Không chỉ ca ngợi chiến thắng, bài thơ còn thể hiện một tư tưởng lớn về trách nhiệm hậu chiến:

                                    “Thái bình tu trí lực,

                                    Vạn cổ thử giang san.”

Sau chiến tranh, điều quan trọng nhất không phải là tận hưởng chiến thắng mà là tập trung phát triển đất nước. Câu thơ “Thái bình tu trí lực” như một lời nhắc nhở sâu sắc: khi non sông không còn bóng giặc, mỗi người dân phải đem hết trí tuệ, sức lực để xây dựng quốc gia vững mạnh. Ở đây, Trần Quang Khải đã thể hiện một tầm nhìn sâu rộng, đề cao tư tưởng trị quốc, coi sự thịnh trị của đất nước là trách nhiệm chung của toàn dân.

Câu thơ cuối cùng vang lên như một lời tuyên ngôn đanh thép về sự trường tồn của dân tộc: “Vạn cổ thử giang san.” Hình ảnh “giang san” không chỉ là bờ cõi địa lý mà còn là biểu tượng của nền độc lập, của lòng yêu nước, của sự bền vững qua muôn đời. Khẳng định “vạn cổ”, tác giả gửi gắm niềm tin vào sự trường tồn của đất nước, cho thấy niềm tự hào tột bậc về chiến công và vận mệnh dân tộc.

Bài thơ Phò giá về kinh không chỉ là khúc khải hoàn ca sau chiến thắng mà còn là bài học sâu sắc về trách nhiệm và lý tưởng. Dưới ngòi bút cô đọng của Trần Quang Khải, hào khí Đông A hiện lên mạnh mẽ, không chỉ qua những chiến thắng oanh liệt mà còn trong tầm nhìn chiến lược vì sự thịnh vượng lâu dài của đất nước. Bài thơ tuy ngắn nhưng để lại dư âm mạnh mẽ, trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho tinh thần dân tộc Việt Nam qua bao thế hệ.

Xem thêm các bài Văn mẫu tự sự, nghị luận, cảm nghĩ, cảm nhận lớp 7 khác:

• Phân tích bài thơ Phò giá về kinh

• Cảm nhận bài thơ Phò giá về kinh (Bài văn mẫu 2)

Lời giải bài tập lớp 7 sách mới:

• Giải bài tập Lớp 7 Kết nối tri thức
• Giải bài tập Lớp 7 Chân trời sáng tạo
• Giải bài tập Lớp 7 Cánh diều

---

---

---