Bài tập CO2 tác dụng với dung dịch kiềm có lời giải

---

---

Tài liệu Bài tập CO2 tác dụng với dung dịch kiềm có lời giải Hóa học lớp 9 với đầy đủ phương pháp giải chi tiết, các bài tập tự luyện đa dạng ở nhiều mức độ giúp bạn biết cách giải các dạng bài tập môn Hóa học lớp 9 từ đó ôn tập và đạt điểm cao trong bài thi môn Hóa học 9.

Bài tập CO2 tác dụng với dung dịch kiềm có lời giải

I – LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI

- CO₂ tác dụng với dung dịch bazơ (kiềm) tạo thành muối và nước.

Ví dụ: 

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

1 mol           1 mol

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂

2 mol           1 mol

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

1 mol           2 mol

CO₂ + NaOH → NaHCO₃

1 mol           1 mol

- Lưu ý, khi cho CO₂ vào dung dịch kiềm tùy theo tỉ lệ về số mol mà sản phẩm thu được có thể là muối trung hòa, muối axit hoặc hỗn hợp cả hai muối.

- Phương pháp giải:

Bước 1: Tính toán các số mol theo dữ kiện đề bài.

Bước 2: Xác định sản phẩm thu được sau phản ứng (dựa vào tỉ lệ mol; hoặc dữ kiện đề bài cho).

Bước 3: Viết các phương trình hóa học xảy ra (nếu cần thiết).

Bước 4. Tính toán theo yêu cầu đề bài (nếu có).

- Chú ý cách xác định sản phẩm phản ứng dựa vào tỉ lệ số mol:

Bài toán 1: Dẫn khí CO₂ vào dung dịch NaOH; KOH … (kim loại trong bazơ có hóa trị I)

Đặt

+ Nếu T = 2: Sau phản ứng chỉ thu được muối trung hòa, CO₂ và bazơ đều hết.

+ Nếu T > 2: Sau phản ứng thu được muối trung hòa, bazơ dư.

+ Nếu T = 1: Sau phản ứng chỉ thu được muối axit, CO₂ và bazơ đều hết.

+ Nếu T < 1: Sau phản ứng thu được muối axit, CO₂ dư.

+ Nếu 1 < T < 2: Sau phản ứng thu được hỗn hợp 2 loại muối, CO₂ và bazơ đều hết.

Bài toán 2: Dẫn khí CO₂ vào dung dịch Ca(OH)₂ ; Ba(OH)₂ … (kim loại trong bazơ có hóa trị II)

Đặt 

+ Nếu T = 2: Sau phản ứng thu được muối axit; CO₂ và bazơ đều hết.

+ Nếu T > 2: Sau phản ứng chỉ thu được muối axit; CO₂ dư.

+ Nếu T =  1: Sau phản ứng chỉ thu được muối trung hòa; CO₂ và bazơ đều hết.

+ Nếu T < 1: Sau phản ứng chỉ thu được muối trung hòa; bazơ dư.

+ Nếu 1 < T < 2: Sau phản ứng thu được hỗn hợp 2 loại muối; CO₂ và bazơ đều hết.

Lưu ý: 

+ Nếu đề bài cho rõ bazơ dư, không cần tính T xác định muối thu được chỉ có muối trung hòa.

+ Nếu đề bài cho rõ acidic oxide dư, không cần tính T xác định muối thu được chỉ có muối axit.

II – MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HỌA

Ví dụ 1: Hấp thụ hoàn toàn 2,24 lít CO₂ (đktc) vào dung dịch có chứa 0,075 mol Ba(OH)₂. Sau phản ứng thu được 

A. BaCO₃. 

B. Ba(HCO₃)₂. 

C. BaCO₃ và Ba(HCO₃)₂. 

D. BaCO₃ và Ca(OH)₂ dư.

Hướng dẫn:

Đáp án C

Đặt

Có 1 < T < 2, sau phản ứng thu được 2 muối BaCO₃ và Ba(HCO₃)₂.

Ví dụ 2: Cho 2,24 lít CO₂ (đktc) tác dụng với dung dịch nước vôi trong dư. Khối lượng chất kết tủa thu được là

A. 10,0 gam. 

B. 9,85 gam.

C. 1,97 gam.

D. 16,2 gam.

Hướng dẫn:

Đáp án A

Do nước vôi trong dư nên sản phẩm thu được là muối trung hòa:

Phương trình hóa học:

CO₂ + Ca(OH)_{2 dư} → CaCO₃ ↓ + H₂O

0,1…………………......0,1           mol

→ m_↓ = 0,1.100 = 10,0 gam.

Ví dụ 3: Cho 2,24 lít CO₂ (đktc) tác dụng hết với dung dịch chứa 0,15 mol KOH. Khối lượng muối có trong dung dịch thu được sau phản ứng là?

Hướng dẫn:

Ta có: 

Sau phản ứng thu được hai muối.

Phương trình hóa học xảy ra:

CO₂ + 2KOH → K₂CO₃ + H₂O 

x…….. 2x……….. x                     mol

CO₂ + KOH → KHCO₃ 

y……. y………. y                      mol

Ta có hệ phương trình: 

Khối lượng muối thu được là:

m_muối = m_K2CO3+m_KHCO3= 0,05.138 + 0,05.100 = 11,9 gam.

III – BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1: Dẫn từ từ đến hết 6,72 lít khí CO₂ ở đktc vào dung dịch chứa 14,4 gam NaOH thu được dung dịch X. Các chất tan có trong dung dịch X là

A. Na₂CO₃. 

B. NaOH và Na₂CO₃.                

C. NaHCO₃.

D. Na₂CO₃ và NaHCO₃.

Lời giải:

Đáp án D

Ta có: 

Vậy sau phản ứng thu được hai muối là NaHCO₃ và Na₂CO₃.

Bài 2. Hấp thụ 2,24 lít CO₂ (đktc) vào 2 lít Ca(OH)₂ 0,1M ta thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là

A. 10 gam.

B. 15 gam.

C. 20 gam.

D. 25 gam.

Lời giải:

Đáp án A

Có T < 1, sau phản ứng thu được CaCO₃; Ca(OH)₂ dư

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ ↓ + H₂O

0,1..........................0,1 mol

m↓ = 0,1.100 = 10g.

Bài 3: Sục từ từ 3,36 lít CO₂ (ở đktc) vào dung dịch chứa 11,2 gam KOH. Kết thúc phản ứng thu được dung dịch chứa m gam muối. Tính giá trị của m là

A. 8,45 gam.

B. 9,85 gam. 

C. 16,9 gam.

D. 17,9 gam.

Lời giải:

Đáp án C

n_CO2= 0,15 mol; n_KOH = 0,2 mol. 

Đặt

 

→ sau phản ứng thu được 2 muối.

PTHH: 

CO₂ + KOH → KHCO₃

x ...........x............ x (mol)

CO₂ + 2KOH → K₂CO₃ + H₂O

y............2y...........y (mol)

Theo bài ra có hệ phương trình:

Giải hệ được x = 0,1 và y = 0,05 

m = m_K2CO3+m_KHCO3= 0,1.100 + 0,05.138 = 16,9 gam.

Bài 4: Dẫn từ từ 2,24 lít CO₂ (ở đktc) vào  80 ml dung dịch Ba(OH)₂ 1M. Kết thúc phản ứng thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là

A. 11,82.

B. 8,95. 

C. 19,8.

D. 3,94.

Lời giải:

Đáp án A

Có 

sau phản ứng tạo 2 muối Ba(HCO₃)₂ (x mol) và BaCO₃ (y mol).

PTHH:

Ba(OH)₂ + 2CO₂ → Ba(HCO₃)₂

x…………..2x………..x  (mol)

Ba(OH)₂ + CO₂ → BaCO_3↓ + H₂O

y…………..y…….y               (mol)

Theo bài ra ta có hpt:

Giải hệ được x = 0,02 mol, y = 0,06 mol.

Vậy m _{kết tủa} = m_BaCO3 = 0,06. 197 = 11,82 gam.

Bài 5: Thổi V lít (đktc) CO₂ vào 100 ml dd Ca(OH)₂ 1M, thu được 6 gam kết tủa. Lọc bỏ kết tủa lấy dung dịch đun nóng lại có kết tủa nữa. Giá trị V là

A. 3,136.

B. 1,344.

C. 1,344 hoặc 3,136. 

D. 3,36 hoặc 1,12.

Lời giải:

Đáp án A

Theo bài ra cho CO₂ vào Ca(OH)₂ thu được 2 muối: CaCO₃ (x mol) và Ca(HCO₃)₂ (y mol)

Phương trình hóa học:

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO_{3 ↓} + H₂O

x...........x.................x         mol

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂

2y..........y.......................y  mol

Đun nóng dung dịch có phản ứng:

Theo bài ra có 

Bài 6. Thổi V ml (đktc) CO₂ vào 300ml dung dịch Ca(OH)₂ 0,02M, thu được 0,2 gam kết tủa. Giá trị của V là

A. 44,8 hoặc 89,6. 

B. 44,8 hoặc 224.             

C. 224. 

D. 44,8.

Lời giải:

Đáp án B

Có hai trường hợp xảy ra:

Trường hợp 1: Ca(OH)₂ dư 

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

0,002……………..0,002           mol

→ V = 0,002.22,4 = 0,0448 lít = 44,8 ml

Trường hợp 2: Thu được 2 muối, hai chất tham gia phản ứng đều hết

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

0,002…0,002……..0,002          mol

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂

0,008….(0,006 – 0,002)            mol

→ n_CO2 = 0,002 + 0,008 = 0,01 mol 

→ V = 0,01.22,4 = 0,224 lít = 224 ml.

Bài 7: Nung 20 gam đá vôi và hấp thụ hoàn toàn lượng  khí CO₂ tạo ra do sự nhiệt phân đá vôi vào 0,5 lit dung dịch NaOH 0,56 M. Nồng độ của các muối Na₂CO₃ và NaHCO₃ trong dung dịch thu được là

A. 0,12M và 0,08M. 

B. 0,16M và 0,24M.

C. 0,4M và 0M. 

D. 0M và 0,4M.

Lời giải:

Đáp án B

n_NaOH = 0,56 . 0,5 = 0,28 mol

Xét tỉ lệ 

Do 1 < T < 2 ⇒ sản phảm gồm muối axit và muối trung hoà
 PTHH:

CO₂ + NaOH → NaHCO₃                             (1)

  x ……  x     …..   x        mol

CO₂ + 2NaOH →  Na₂CO₃ + H₂O                (2)

  y …….2y   …….y         mol

Ta có hệ phương trình:

Bài 8: Sục x mol CO₂, với 0,12 mol ≤ x ≤ 0,26 mol, vào bình chứa 15 lit dung dịch Ca(OH)₂ 0,01 M thu được m gam kết tủa thì giá trị của m

A. 12g  ≤  m  ≤ 15g.

B. 4g ≤ m ≤ 12g.

C. 0,12g ≤ m ≤ 0,24g.

D. 4g ≤ m ≤ 15g.

Lời giải:

Đáp án D

Nếu n_CO2 = x= 0,15 mol thì:

Chỉ tạo ra 1 muối CaCO₃ và khối lượng kết tủa thu được là tối đa.

Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃↓ + H₂O

0,15 ……..0,15                mol

Nếu n_CO2max = x = 0,26 mol thì:

⇒ Tạo ra 2 muối CaCO₃ và Ca(HCO₃)₂ và khi đó khối lượng kết tủa thu được là tối thiểu.

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O (1)

x………….x…………x………………..mol

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂ (2)

2y…………y…………y…………………mol

Ta được hệ phương trình:

⇒ n_CaCO3 = x = 0,04 mol

⇒ m↓ = m_CaCO3 = 0,04.100 = 4 gam

Vậy 4 ≤ m↓ ≤ 15.

Bài 9: Hấp thụ hoàn toàn 2,688 lít khí CO₂ (ở đktc) vào 2,5 lít dung dịch Ca(OH)₂ nồng độ a mol/l, thu được 8 gam kết tủa. Giá trị của a là 

A. 0,032.

B. 0,048.

C. 0,06.

D. 0,04.

Lời giải:

Đáp án D

Số mol kết tủa: 0,08 mol < số mol CO₂: 0,12 mol → sau phản ứng thu được 2 muối.

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

0,08……0,08………..0,08                  mol

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂

0,04 ……0,02                                      mol

Bài 10: Cho V lit CO₂ (đktc) hấp thụ hoàn toàn bởi 2 lit dd Ca(OH)₂ 0,015 M thu được 1g kết tủa. Giá trị lớn nhất của V là

A. 1,12 lit.

B. 6,72 lit.

C. 2,24 lit.

D. 0,672 lit.

Lời giải:

Đáp án A

V_CO2 lớn nhất cần dùng khi CO₂ tạo kết tủa hết Ca(OH)₂ và hòa tan một phần lượng kết tủa.

Phương trình hóa học:

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

0,03 …0,03 ……….0,03           mol

CO₂ + H₂O + CaCO₃ → Ca(HCO₃)₂

0,02……….(0,03 – 0,01)          mol

IV – BÀI TẬP TỰ LUYỆN

Câu 1: Cho 0,4958 lít khí CO₂ (ở đkc) hấp thụ hết vào 100 ml dung dịch chứa hỗn hợp NaOH 0,06 M và Ba(OH)₂ 0,12 M, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là   

A. 1,970.        

B. 1,182.      

C. 2,364.                 

D. 3,940.

Câu 2: Nung 75 gam đá vôi (có chứa 20% tạp chất) ở nhiệt độ cao, rồi cho toàn bộ lượng khí thoát ra hấp thụ hết vào 0,5 lít dung dịch NaOH 1,8 M. Biết hiệu suất của phản ứng nhiệt phân CaCO₃ là 95%. Khối lượng muối thu được sau phản ứng là

A. 50,40 (g).                                     

B. 55,14 (g).                 

C. 53,00 (g).                                  

D. 52,00 (g).                 

Câu 3: Cho V lít khí CO₂ (đkc) hấp thụ hoàn toàn vào 4 lít dung dịch Ba(OH)₂ 0,01 M thu được 2,955 gam kết tủa. Giá trị của V là

A. 0,37185.                      

B. 0,7437.                        

C. 0,37185 hoặc 1,61135.      

D. 0,7437 hoặc 3,2227.

Câu 4: Cho 2,479 lít khí CO₂ (đkc) đi qua 500 ml dung dịch NaOH 0,1 M thu được dung dịch X. Cô cạn dung dịch X, thu được m gam muối khan. Giá trị của m là

A. 4,2.                         

B. 8,4.                              

C. 10,6.                        

D. 5,3.

Câu 5: Hấp thụ hoàn toàn 3,7185 lít khí CO₂ (đkc) vào 100 ml dung dịch Ba(OH)₂ 1 M, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là

A. 1,97.                    

B. 3,94.                              

C. 19,7.                        

D. 9,85.

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 9 chọn lọc, có lời giải chi tiết hay khác:

• Bài tập Khử oxit kim loại bằng C hoặc CO có lời giải
• Bài tập Clo và hợp chất của clo có lời giải
• Bài tập về Hợp chất của cacbon có lời giải
• Bài tập về Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học có lời giải
• Bài tập Viết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ có lời giải

Xem thêm các loạt bài Để học tốt Hóa học 9 hay khác:

• Giải bài tập Hóa học 9
• Giải sách bài tập Hóa 9
• Đề thi Hóa học 9
• Wiki 200 Tính chất hóa học
• Wiki 3000 Phản ứng hóa học quan trọng

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---

---

---