Cách giải bài tập xác suất trong di truyền người – di truyền tư vấn

Cách giải bài tập xác suất trong di truyền người – di truyền tư vấn

Tài liệu Cách giải bài tập xác suất trong di truyền người – di truyền tư vấn đầy đủ các dạng bài tập từ cơ bản đến nâng cao với phương pháp giải chi tiết và bài tập có đáp án giúp học sinh ôn thi THPT Quốc gia môn Sinh học năm 2021 đạt kết quả cao.

XÁC SUẤT TRONG DI TRUYỀN NGƯỜI

DẠNG BÀI: DI TRUYỀN TƯ VẤN

A. LƯU Ý LÍ THUYẾT

- Di truyền tư vấn là một môn khoa học dùng để suy luận và chuẩn đoán khả năng mang gen bệnh ở các cặp vợ chồng và dự đoán xác suất sinh con bị bệnh của họ.

- Cơ sở khoa học của di truyền tư vấn chính là dựa vào quy luật di truyền phân li của Menđen theo nguyên lí:

+ Bố hoặc mẹ bị bệnh thì con luôn mang gen bệnh.

+ Bố và mẹ có kiểu gen dị hợp thì xác suất sinh con có kiểu gen đồng hợp lặn là 25%.

- Khi gen nằm trên NST thường (không liên kết giới tính), cơ thể không bị bệnh nhưng có bố hoặc mẹ bị bệnh thì kiểu gen của cơ thể là Aa. Cơ thể không bị bệnh, có bố và mẹ không bị bệnh nhưng có anh chị hoặc em bị bệnh thì kiểu gen của cơ thể là

- Khi gen nằm trên NST giới tính X (liên kết giới tính), cơ thể không bị bệnh nhưng có bố hoặc mẹ bị bệnh thì kiểu gen của cơ thể là Cơ thể không bị bệnh, có bố và mẹ không bị bệnh nhưng có ông ngoại hoặc bà ngoại bị bệnh hoặc có em trai, anh trai bị bệnh thì kiểu gen của cơ thể là hoặc

- Khi gen nằm trên NST giới tính X thì người nam không bị bệnh luôn có kiểu gen

- Khi xét riêng từng cặp gen, alen trội là trội hoàn toàn thì ta dựa vào bảng sau để tìm tỉ lệ của cá thể mang alen nào đó.

B. CÁC DẠNG BÀI TẬP THƯỜNG GẶP

1. Bài tập về một bệnh di truyền

Đối với bài tập di truyền tư vấn, nên tiến hành theo 4 bước sau đây: Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng Bước 2:  Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Bài 1: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, gen A quy định da bình thường. Một cặp vợ chồng đều không bị bệnh này có em của chồng và mẹ của vợ bị bệnh, những người còn lại đều không bị bệnh này. Xác suất để đứa con đầu lòng của họ bị bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Quy ước: A – không bị bệnh  a – bị bệnh

Vợ không bị bệnh nhưng có mẹ của vợ bị bệnh nên kiểu gen của người vợ là Aa.

• Em của chồng bị bệnh (kiểu gen aa) nên bố và mẹ của chồng đều có kiểu gen Aa. Khi bố và mẹ của chồng đều có kiểu gen Aa thì đời con sẽ có

Aa x Aa sinh ra đời cón có 1AA : 2Aa : 1aa.

Chồng không bị bệnh nên sẽ có kiểu gen là AA hoặc Aa, trong đó kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ kiểu gen AA là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Chồng có kiểu gen Aa với xác suất là

→ Kiểu gen của vợ chồng là

Bước 3: Tìm tỉ lệ kiểu hình đời con

Khi vợ và chồng có kiểu gen Aa x Aa thì tỉ lệ kiểu hình đời con là bị bệnh; bình thường.

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất để đứa con đầu lòng bị bệnh là

Khi gen nằm trên NST thường (không liên kết giới tính), cơ thể không bị bệnh nhưng có bố hoặc mẹ bị bệnh thì kiểu gen của cơ thể là Aa. Cơ thể không bị bệnh, có bố và mẹ không bị bệnh nhưng có anh chị hoặc em bị bệnh thì kiểu gen của cơ thể là Ở bài toán này, đáng lẽ phải làm 2 trường hợp, sau đó cộng lại. Trường hợp 1: Trường hợp 2:  Tuy nhiên, ở trường hợp 2 thì xác suất sinh con bị bệnh =0 nên không xét.

Bài 2: Ở người, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Một cặp vợ chồng có máu đông bình thường nhưng có bố của chồng và bà ngoại của vợ bị bệnh. Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này bị bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Quy ước: A – không bị bệnh  a – bị bệnh.
• Chồng không bị bệnh thì có kiểu gen là
• Bà ngoại của vợ bị bệnh nên mẹ của vợ có kiểu gen Mẹ vợ có kiểu gen nhưng bố của vợ không bị bệnh nên kiểu gen của vợ có thể là hoặc với tỉ lệ là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng.

Vợ có kiểu gen với xác suất là

→ Kiểu gen của vợ chồng là .

Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Khi vợ chồng có kiểu gen thì tỉ lệ kiểu hình đời con là bị bệnh; bình thường.

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

• Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này bị bệnh

→ Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này không bị bệnh

Khi gen nằm trên NST giới tính X (liên kết giới tính), cơ thể không bị bệnh nhưng có bố hoặc mẹ bị bệnh thì kiểu gen của cơ thể là Cơ thể không bị bệnh, có bố và mẹ không bị bệnh nhưng có ông ngoại hoặc bà ngoại bị bệnh thì kiểu gen của cơ thể là  Khi gen nằm trên NST giới tính X thì người nam không bị bệnh luôn có kiểu gen

Bài 3: Ở người, bệnh mù màu do gen lặn m nằm trên NST giới tính X quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này nhưng có ông ngoại của vợ bị bệnh; bố mẹ của vợ và của chồng đều bình thường. Cặp vợ chồng này dự định sinh 2 con. Xác suất để chỉ có một đứa bị bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Quy ước: M – không bị bệnh  m – bị bệnh
• Chồng không bị bệnh thì có kiểu gen là
• Ông ngoại của vợ bị bệnh nên mẹ của vợ có kiểu gen Mẹ vợ có kiểu gen nhưng bố của vợ không bị bệnh nên kiểu gen của vợ có thể là hoặc với tỉ lệ là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vợ có kiểu gen với xác suất là

→Kiểu gen của vợ chồng là

Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Khi vợ chồng có kiểu gen thì tỉ lệ kiểu hình đời con là bị bệnh; bình thường.

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này dự định sinh 2 con, xác suất để chỉ có một đứa bị bệnh là

Khi bài toán yêu cầu chỉ có một đứa bị bệnh thì những đứa còn lại phải không bị bệnh. Xác suất kiểu gen của bố mẹ độc lập với xác suất sinh con bị bệnh nên khi tính phải tách rời, sau đó mới nhân lại.

Bài 4: Ở người, bệnh máu khó đông do gen lặn b nằm trên NST giới tính X quy định. Một cặp vợ chồng có máu đông bình thường nhưng có bố của chồng và em trai của vợ bị bệnh. Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này là con trai và bị bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Chồng không bị bệnh thì có kiểu gen là
• Em trai của vợ bị bệnh nên mẹ của em trai là. → Mẹ vợ có kiểu gen nhưng bố của vợ không bị bệnh nên kiểu gen của vợ có thể là hoặc với tỉ lệ

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vợ có kiểu gen với xác suất là

→ Kiểu gen của vợ chồng là

Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Khi vợ chồng có kiểu gen thì tỉ lệ kiểu hình đời con là bị bệnh; trong đó đứa bị bệnh đồng thời là con trai. → Cặp vợ chồng có kiểu gen thì sinh ra đứa con trai bị bệnh với xác suất =

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

• Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này là con trai và bị bệnh

Khi gen quy định bệnh liên kết với giới tính thì tính trạng bệnh gắn liền với tính trạng giới tính nên xác suất giới tính (nam hoặc nữ) phải được tính đồng thời với xác suất bị bệnh.

Bài 5: Ở người, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này những có bố của chồng và em trai của vợ bị bệnh. Họ dự định sinh 2 con, xác suất để cả 2 đứa đều là con gái và không bị bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Quy ước: A – không bị bệnh  a – bị bệnh
• Chồng không bị bệnh thì có kiểu gen là
• Em trai của vợ bị bệnh nên mẹ vợ có kiểu gen → Vợ có kiểu gen với xác suất là,

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Kiểu gen của vợ chồng là hoặc

Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Khi vợ chồng có kiểu gen thì sinh con gái bình thường với xác suất

Khi vợ chồng có kiểu gen thì sinh con gái bình thường với xác suất

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Sinh 2 đứa đều là con gái và không bị bệnh với xác suất

Khi bệnh liên kết với giới tính, vợ và chồng đều không bị bệnh thì xác suất sinh con gái không bị bệnh.

Bài 6: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, gen A quy định da bình thường. Một cặp vợ chồng đều không bị bệnh này có bố của chồng và em trai của vợ bị bệnh, những người còn lại đều không bị bệnh này. Cặp vợ chồng này dự định sinh 4 đứa con thì xác suất để có ít nhất một đứa bị bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Quy ước: A – không bị bệnh  a – bị bệnh

Chồng không bị bệnh nhưng có bố của chồng bị bệnh nên kiểu gen của người chồng là Aa.

• Em trai của vợ bị bệnh (kiểu gen aa) nên bố và mẹ của vợ đều có kiểu gen Aa. Khi bố và mẹ của vợ đều có kiểu gen Aa thì đời con sẽ có

Aa  x   Aa  sinh ra đời con có 1AA : 2Aaa : 1aa.

Vợ không bị bệnh nên sẽ có kiểu gen là AA hoặc Aa, trong đó kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ kiểu gen AA là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của bố mẹ

Vợ có kiểu gen Aa với xác suất là

→Kiểu gen của vợ chồng là

Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Khi vợ chồng có kiểu gen Aa x Aa thì tỉ lệ kiểu hình đời con là bị bệnh; bình thường.

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

• Khi vợ chồng đều có kiểu gen Aa x Aa thì sinh 4 đứa đều bình thường với xác suất
• Sinh 4 đứa, có ít nhất 1 đứa bị bệnh  = 1 – cả 4 đứa đều bình thường

Cặp vợ chồng này dự định sinh 4 đứa con thì xác suất để có ít nhất một đứa bị bệnh là

Bài 7: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này nhưng có chị gái của chồng và mẹ của vợ bị bạch tạng. Nếu cặp vợ chồng này sinh 3 đứa con thì xác suất để cả 3 đứa đều không bị bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

Quy ước: A quy định da bình thường, a quy định da bạch tạng.

• Mẹ của vợ bị bệnh (aa) nên kiểu gen của người vợ là Aa.
• Kiểu gen của chồng là AA hoặc Aa, trong đó khả năng AA là, khả năng Aa là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Xác xuất kiểu gen của cặp vợ chồng này là hoặc

Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

• Nếu vợ và chồng đều có kiểu gen Aa x Aa thì con không bị bệnh với xác suất, cả 3 đứa đều không bị bệnh với xác suất.
• Nếu vợ và chồng đều có kiểu gen Aa x Aa thì con không bị bệnh với xác suất =1, cả 3 đứa đều không bị bệnh với xác suất

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này sinh 3 đứa con thì xác suất để cả 3 đứa đều không bị bệnh là

Khi bài toán yêu cầu tính xác suất xuất hiện kiểu hình trội thì nên làm 2 trường hợp, sau đó cộng lại. Khi bài toán yêu cầu tính xác suất xuất hiện kiểu hình lặn thì chỉ cần làm trường hợp vợ chồng có kiểu gen dị hợp là được, không cần làm trường hợp vợ chồng có kiểu gen đồng hợp AA, vì khi có một người mang gen AA thì đời xác suất sinh con bị bệnh = 0.

Bài 8: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, gen A quy định da bình thường. Một cặp vợ chồng đều không bị bệnh này có em gái của chồng và em trai của vợ bị bệnh, những người còn lại đều không bị bệnh này. Cặp vợ chồng này dự định sinh 2 đứa con, xác suất để cả 2 đứa đều mang alen bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Em gái của chồng bị bệnh nên kiểu gen của người chồng là
• Em trai của vợ bị bệnh nên kiểu gen của người vợ là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của bố mẹ

Kiểu gen của vợ chồng là:

Bước 3: Tìm tỉ lệ của cá thể mang alen bệnh:

Trường hợp 1: , cá thể mang alen lặn chiếm tỉ lệ. Sinh 2 đứa đều mang alen bệnh chiếm tỉ lệ.

Trường hợp 2: , cá thể mang alen lặn chiếm tỉ lệ. Sinh 2 đứa đều mang alen bệnh chiếm tỉ lệ.

Trường hợp 3: sinh con có cá thể mang alen lặn chiếm tỉ lệ = 0.

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này dự định sinh 2 đứa con, xác suất để cả 2 đứa đều mang alen bệnh là

.

2. Bài tập có từ hai bệnh trở lên

Khi bài toán có nhiều bệnh (từ 2 bệnh trở lên) thì cũng nên tiến hành theo 3 bước sau đây: Bước 1: Xét tính trạng bệnh thứ nhất Dựa vào quan hệ huyết thông để xác định kiểu gen của vợ chồng Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con Bước 2: Xét tính trạng bệnh thứ hai Dựa vào quan hệ huyết thông để xác định kiểu gen của vợ chồng Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Bài 1: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn m nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố và anh trai bị mù màu, có bà ngoại và mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có em gái bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh hai đứa con, xác suất để cả 2 đứa con này đều bị cả hai bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Xét tính trạng bệnh điếc bẩm sinh:

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen cua vợ chồng

- Vợ không bị điếc nhưng mẹ của vợ bị điếc nên kiểu gen của vợ là Aa.

- Em gái của chồng bị điếc (kiểu gen aa) nên bố và mẹ của chồng đều có kiểu gen Aa. Khi bố và mẹ của chồng đều có kiểu gen Aa thì đời con sẽ có Aa x Aa sinh ra đời con có 1AA : 2Aa : 1aa.

Chồng không bị bệnh nên sẽ có kiểu gen là AA hoặc Aa, trong đó kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ , kiểu gen AA là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có kiểu gen

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Khi cả vợ và chồng đều có kiểu gen Aa (♂Aa  x ♀Aa) thì sẽ sinh ra đứa con bị điếc (aa) với xác suất , đứa con không bị điếc với xác suất

Bước 2: Xét tính trạng bệnh mù màu

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

Vợ không bị mù màu nhưng có bố bị bệnh nên kiểu gen của vợ là

Chồng không bị mù màu nên kiểu gen là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Cặp vợ chồng này có kiểu gen với xác suất là 100%

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Cặp vợ chồng này có kiểu gen sẽ sinh đứa con bị bệnh mù màu với xác suất

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất sinh con bị cả 2 bệnh = Xác suất kiểu gen của bố mẹ x tỉ lệ bị bệnh thứ nhất x tỉ lệ bị bệnh thứ hai

Cặp vợ chồng này sinh hai đứa con, xác suất để cả 2 đứa con này đều bị cả hai bệnh là

Để tính xác suất của hai hoặc nhiều bệnh thì phải tính xác suất của từng bệnh, sau đó nhân lại.

Bài 2: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn b nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có anh trai bị máu khó đông, có mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có bố bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này bị bệnh máu khó đông mà không bị bệnh điếc là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Xét tính trạng bệnh điếc bẩm sinh

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

- Vợ không bị điếc nhưng mẹ của vợ bị điếc bẩm sinh nên kiểu gen của vợ là Aa.

- Chồng không bị điếc nhưng bố của chồng bị điếc nên kiểu gen của chồng là Aa

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có kiểu gen ♂Aa x ♀Aa với xác suất 100%.

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

♂Aa x ♀Aa sẽ sinh ra đứa con không bị điếc (aa) với xác suất

Bước 2: Xét tính trạng bệnh mù màu

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

- Vợ không bị máu khó đông nhưng có em trai bị bệnh nên kiểu gen của mẹ vợ là

→ Kiểu gen của vợ là hoặc với xác suất hoặc

- Chồng không bị máu khó đông nên kiểu gen là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Cặp vợ chồng này có kiểu gen với xác suất

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Cặp vợ chồng này có kiểu gen sẽ sinh đứa con bị bệnh máu khó đông với xác suất

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này bị bệnh máu khó đông mà không bị bệnh điếc = xác suất kiểu gen của bố mẹ x tỉ lệ bệnh máu khó đông x tỉ lệ không bị bệnh điếc

Bài 3: Ở người, bệnh phenylketo niệu do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có em trai bị mù màu, có bà ngoại và mẹ bị bệnh phenylketo niệu. Bên phía người chồng có chị gái bị bệnh phenylketo niệu. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh hai đứa con, xác suất để có 1 đứa bị bệnh phenylketo niệu, đứa còn lại bị bệnh mù màu là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Xét tính trạng bệnh phenylketo niệu

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

Quy ước: A quy định bình thường,    a quy định bệnh phenylketo niệu.

- Vợ không bị bệnh phenylketo niệu nhưng mẹ của vợ bị phenylketo niệu nên kiểu gen của vợ là Aa

- Chị gái của chồng bị phenyketo niệu (kiểu gen aa) nên bố và mẹ của chồng đều có kiểu gen Aa. Khi bố và mẹ của chồng đều có kiểu gen Aa thì chồng sẽ có kiểu gen Aa hoặc Aa, trong đó kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ, kiểu gen AA là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có kiểu gen

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Khi cả vợ và chồng đều có kiểu gen aa (♂Aa  x ♀Aa) thì sẽ sinh ra đứa con bị bệnh phenylketo niệu (aa) với xác suất đứa con không bị bệnh phenylketo niệu với xác suất

Bước 2: Xét tính trạng bệnh mù màu

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

- Quy ước: M quy định bình thường, m quy định bị mù màu

- Vợ không bị mù màu nhưng có em trai của vợ bị bệnh nên kiểu gen của mẹ vợ là → Kiểu gen của vợ là

- Chồng không bị mù màu nên kiểu gen là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Cặp vợ chồng này có kiểu gen với xác suất là

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Cặp vợ chồng này có kiểu gen sẽ sinh đứa con bị bệnh mù màu với xác suất, không bị mù màu với xác suất

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này sinh hai đứa con, xác suất để có 1 đứa bị bệnh phenylketo niệu, đứa còn lại bị bệnh mù màu = Xác suất kiểu gen của vợ chồng x Xác suất sinh đứa thứ nhất bị bệnh phenylketo niệu nhưng không bị mù màu x Xác suất sinh đứa thứ hai không bị bệnh phenylketo niệu nhưng bị mù màu

Giải thích:

• Xác suất kiểu gen của vợ chồng
• Xác suất sinh con bị bệnh phenylketo niệu nhưng không bị mù màu
• Xác suất sinh đứa thứ hai không bị phenylketo niệu nhưng bị mù màu
• Vì 2 đứa nên có thể đổi vị trí giữa đứa thứ nhất với đứa thứ 2 nên

Bài 8: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn m nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có mẹ bị mù màu và bị bạch tạng. Bên phía người chồng có chị gái bị bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Xác suất để đứa con đầu lòng không mang alen bệnh là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Bước 1: Xét tính trạng bệnh điếc bẩm sinh:

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

- Vợ không bị bạch tạng nhưng mẹ của vợ bị bạch tạng nên kiểu gen của vợ là Aa

- Chị gái của chồng bị bạch tạng (kiểu gen aa) nên kiểu gen của chồng là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có 2 trường hợp:

* Tìm tỉ lệ của cá thể không mang alen bệnh (có kiểu gen AA)

Trường hợp 1: Kiểu gen, sinh con không mang alen bệnh chiếm tỉ lệ 

Trường hợp 2: Kiểu gen , sinh con không mang alen bệnh chiếm tỉ lệ 

Bước 2: Xét tính trạng bệnh mù màu

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng 

Vợ không bị mù màu nhưng có mẹ bị bệnh nên kiểu gen của vợ là

Chồng không bị mù màu nên kiểu gen là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Cặp vợ chồng này có kiểu gen với xác suất là 100%

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Cặp vợ chồng này có kiểu gen sẽ sinh đứa con không mang alen bệnh với xác suất

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất để đứa con đầu lòng không mang alen bệnh là

Bài 4: Ở người, bệnh phenylketo niệu do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn b nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng, bên phía vợ có em trai bị máu khó đông, chị gái bị phenylketo niệu. Bên phía người chồng có ông ngoại bị máu khó đông, mẹ bị phenylketo niệu. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh 3 đứa con, xác xuất để cả 3 đứa con này đều mang alen về 2 bệnh nói trên là bao nhiêu?

Hướng dấn giải

Bước 1: Xét tính trạng bệnh phenylketo niệu:

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

- Vợ không bị phenylketo niệu nhưng có chị gái bị bệnh nên kiểu gen của vợ là Aa hoặc AA, trong đó Aa chiếm tỉ lệ, kiểu gen

- Mẹ của chồng bị bệnh phenylketo niệu (kiểu gen aa) nên kiểu gen của chồng là Aa.

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có 2 trường hợp:

Trường hợp 1:             

Kiểu gen

Trường hợp 2:             

Kiểu gen ♂Aa x ♀AA

* Tìm tỉ lệ của cá thể không mang alen bệnh (có kiểu gen AA)

Trường hợp 1: Kiểu gen, sinh con mang alen bệnh chiếm tỉ lệ Sinh 3 đứa đều mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Trường hợp 2: Kiểu gen ♂Aa x ♀AA, sinh con mang alen bệnh chiếm tỉ lệ Sinh 3 đứa đều mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Bước 2: Xét tính trạng bệnh máu khó đông

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

Vợ không bị máu khó đông nhưng có em trai bị bệnh nên kiểu gen của vợ là hoặc

Chồng không bị máu khó đông nên kiểu gen là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng 

Vậy cặp vợ chồng này có 2 trường hợp:

       

* Tìm tỉ lệ của cá thể không mang alen bệnh (có kiểu gen AA)

Trường hợp 1: Kiểu gen , sinh con mang alen bệnh chiếm tỉ lệ . Sinh 3 đứa đều mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Trường hợp 2: Kiểu gen sinh con mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này sinh 3 đứa con, xác suất để cả 3 đứa con này đều mang alen bệnh về cả 2 bệnh nói trên là

C. BÀI TẬP VẬN DỤNG

1. Bài tập tự luận

Bài 1. Ở người, bệnh câm điếc bẩm sinh do gen lặn nằm trên NST thường quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này nhưng có bố của chồng và mẹ của vợ bị câm điếc bẩm sinh. Nếu cặp vợ chồng này sinh 2 đứa con thì xác suất để cả 2 đứa đều không bị bệnh là bao nhiêu?

Bài 2. Ở người, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Một cặp vợ chồng có máu đông bình thường nhưng có em gái của chồng và mẹ của vợ bị bệnh. Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này bị bệnh là bao nhiêu?

Bài 3. Ở người, bệnh mù màu do gen lặn m nằm trên NST giới tính X quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này nhưng có bố của chồng và em trai của vợ bị bệnh. Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này là con gái và không bị bệnh là bao nhiêu?

Bài 4. Ở người, bệnh mù màu là do gen lặn m nằm trên NST giới tính X quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này nhưng có ông ngoại của vợ bị bệnh; bố mẹ của vợ và của chồng đều bình thường. Cặp vợ chồng này dự định sinh 2 con. Xác suất để cả 2 đứa này đều bình thường nhưng mang alen bệnh là bao nhiêu?

Bài 5. Ở người, bệnh mù màu do gen lặn m nằm trên NST giới tính X quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này nhưng có ông ngoại của vợ bị bệnh; bố mẹ của của vợ và của chồng đều bình thường. Cặp vợ chồng này sinh 3 con gái. Xác suất để cả 3 đứa con gái này đều mang alen bệnh là bao nhiêu?

Bài 6. Ở người, bệnh câm điếc bẩm sinh do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, gen A quy định da bình thường. Một cặp vợ chồng đều không bị bệnh này có em gái của chồng và mẹ của vợ bị bệnh, nhữn người còn lại đều không bị bệnh này. Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này mang alen bệnh là bao nhiêu?

Bài 7. Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này nhưng có chị gái của chồng và mẹ của vợ bị bạch tạng. Nếu cặp vợ chồng này sinh 3 đứa con thì xác suất để có ít nhất 1 đứa không bị bệnh là bao nhiêu?

Bài 8. Ở người, bệnh bạch tạng là do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn m nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có mẹ bị mù màu và bị bạch tạng. Bên phía người chồng có chị gái bị bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Xác suất để đứa con đầu lòng không mang alen bệnh là bao nhiêu?

Bài 9. Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn b nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có em trai bị máu   khó đông, mẹ bị bạch tạng. Bên phía người chồng có chị gái bị máu khó đông và bị bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh hai đứa con, xác suất để cả 2 đứa con này đều mang alen bệnh về cả 2 bệnh nói trên là bao nhiêu?

Bài 10. Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó dông do gen lặn b nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có anh trai bị máu khó đông, có mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có bố bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này dự định sinh 2 con, xác suất để chỉ có 1 đứa bị bệnh máu khó đông mà không bị điếc bẩm sinh, đứa còn lại đều bình thường là bao nhiêu?

Bài 11. Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định. Một cặp vợ chồng không bị bệnh này nhưng có chị gái của chồng và mẹ của vợ bị bạch tạng. Nếu cặp vợ chồng này sinh 2 đứa con thì xác suất để cả 2 dứa đều không bị bệnh là bao nhiêu?

2. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Ở người, bệnh hóa xơ nang (cystic fibrosis) do gen lặn a và bệnh alcapton niệu (alkaptonuria) do gen lặn b nằm trên 2 cặp nhiễm sắc thể thường khác nhau quy định. Một cặp vợ chồng không mắc 2 bệnh trên sinh ra một người con mắc cả hai bệnh đó. Nếu họ sinh con thứ hai thì xác suất để đứa thứ 2 mắc cả hai bệnh là

A. 6,25%.                               B. 0%.                                

C.12,5%.                                D. 25%.

Câu 2: Cho biết bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng đều không bị hai bệnh này, bên phía người vợ có ông ngoại bị mù màu, có mẹ bị bạch tạng. Bên phía người chồng có ông nội và mẹ bị bạch tạng. Những người khác trong hai dòng họ này đều không bị 2 bệnh nói trên. Cặp vợ chồng này dự định sinh hai con, xác suất để cả hai đứa con của họ đều bị cả 2 bệnh nói trên là

Câu 3: Cho biết bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng đều không bị hai bệnh này, bên phía người vợ có ông ngoại bị mù màu, có mẹ bị bạch tạng. Bên phía người chồng có ông nội và mẹ bị bạch tạng. Những người khác trong hai dòng họ này đều không bị 2 bệnh nói trên. Xác suất để đứa con đầu lòng của họ bị cả 2 bệnh nói trên là

Câu 4: Một cặp vợ chồng đều không bị bệnh bạch tạng nhưng trong kiểu gen có gen quy định bệnh này. Họ sinh một đứa con, xác suất sinh con không bị bệnh là

A. 50%.                                  B. 25%.                              

C. 75%.                                  D. 100%.

Câu 5: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố bị máu khó đông và bị bạch tạng. Bên phía người chồng có em chồng bị bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh một đứa con, xác suất để đứa con này không bị bệnh nào trong hai bên trên là

A. 12,5%.                               B. 37.5%.                           

C.56,25%.                              D. 62.5%.

Câu 6: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có mẹ bị máu khó đông và bị bạch tạng. Bên phía người chồng có chị gái của chồng bị bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này dự định sinh 2 đứa con, xác suất để cả 2 đứa con này không bị bệnh nào trong hai bệnh trên là

Câu 7: Ở người, bệnh phenylketo niệu do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có em trai bị mù màu, có bà ngoại và mẹ bị bệnh phenylketo niệu. Bên phía người chồng có chị gái  bị bệnh phenylketo niệu. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Xác suất để đứa con đầu lòng mang alen bệnh về cả 2 bị bệnh là

Câu 8: Bệnh Alcapton niệu ở người là do 1 gen lặn nằm trên NST thường quy định và di truyền theo quy luật Menden. Một người đàn ông có em gái bị bệnh lấy một người vợ có người anh trai bị bệnh. Cặp vợ chồng này lo sợ con mình sinh ra sẽ bị bệnh. Hãy tính xác suất để cặp vợ chồng này sinh đứa con đầu lòng bị bệnh? Biết rằng ngoài người em chồng và anh vợ bị bệnh ra, cả bên vợ và bên chồng không còn ai khác  bị bệnh.

Câu 9: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố bị mù màu, có mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có em gái bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh 1 đứa con, xác suất để đứa con này là con trai và không bị cả 2 bệnh là

Câu 10: Ở người, mắt nâu trội so với mắt xanh, da đen trội so với da trắng, hai cặp tính trạng này do hai cặp gen nằm trên 2 cặp NST thường. Một cặp vợ chồng có mắt nâu và da đen sinh đứa con đầu lòng có mắt xanh và da trắng. Xác suất để họ sinh đứa con thứ 2 là trai và có kiểu hình mắt nâu, da đen là

A. 56,25%.                             B. 17,75%.                         

C.6,25%.                                D.28,125% .

Câu 11: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định. Một cặp vợ chồng có da bình thường nhưng có em trai của chồng và bố của vợ bị bạch tạng. Nếu cặp vợ chồng này sinh 2 đứa con thì xác suất để có ít nhất một đứa không bị bệnh là

Câu 12: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn a nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn b nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố bị bệnh máu khó đông, có bà ngoại và ông nội bị bạch tạng. Bên phía người chòng có bố bị bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này dự định chỉ sinh 1 đứa con, xác suất để đứa con này không bị cả hai bệnh là

A. 25%.                                  B. 62,5%.                           

C.37,5%.                                D. 56,25%.

Câu 13: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có anh trai bị bệnh máu khó đông, có em gái bị bệnh bạch tạng. Bên phía người chồng có mẹ bị bệnh bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Xác suất để đứa con đầu lòng bị cả hai bệnh nói trên là bao nhiêu?

Câu 14: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố, bà ngoại và ông nội bị máu khó đông, có bà nội và mẹ bị bạch tạng. Bên phía người chồng có bố bị bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh một đứa con, xác suất để đứa con này bị cả hai bệnh là

A. 12,5%.                               B. 37,5%.                           

C.6,25%.                                D. 18,75%.

Câu 15: Ở người, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố bị bệnh máu đông, có bà ngoại và ông nội bị bạch tạng. Bên phía người chồng có bố bị bạch tạng. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này dự định chỉ sinh 1 đứa con, xác suất để đứa con này là con gái và không bị cả hai bệnh là

Câu 16: Ở người, mắt nâu trội so với mắt xanh, da đen trội so với da trắng, hai cặp tính trạng này do hai cặp gen nằm trên 2 cặp NST thường. Một cặp vợ chồng có mắt nâu và da đen sinh đứa con đầu lòng có mắt xanh và da trắng. Xác suất để họ sinh đứa con thứ 2 là trai và có mắt nâu, da trắng là

A. 18,75%.                             B. 9,375%.                         

C.6,25%.                                D. 28,125%.

Câu 17: Đối với một bệnh di truyền do gen đột biết trội nằm trên NST thường, nếu chồng bình thường, vợ mắc bệnh nhưng có bố của vợ bình thường thì tỉ lệ con của họ mắc bệnh sẽ là

A. 50%.                                  B. 0%.                                

C.25%.                                   D. 75%.

Câu 18: Cho biết bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng đều không bị hai bệnh này, bên phía người vợ có ông ngoại bị mù màu, mẹ của cô ta bị bạch tạng. Bên phía người chồng có ông nội và mẹ bị bạch tạng. Những người khác trong hai dòng họ này đều không bị 2 bệnh nói trên. Cặp vợ chồng này dự định sinh hai con, xác suất để cả hai đứa con của họ đều không bị 2 bệnh nói trên là

Câu 19: Ở người, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định (không có alen trên Y). Ở một cặp vợ chồng đều không bị bệnh này nhưng có bố của vợ bị bệnh. Xác suất để đứa con đầu lòng là con trai và không bị bệnh là

Câu 20: Ở người, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên vùng không tương đồng của NST X quy định. Ở một cặp vợ chồng đều không bị bệnh này nhưng có ông ngoại của vợ bị bệnh. Nếu họ sinh 2 con, xác suất để cả hai đứa đều là gái và không bị bệnh là bao nhiêu?

Câu 21: Ở người, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên vùng không tương đồng của NST giới tính X quy định. Ở một cặp vợ chồng đều không bị bệnh này, bố mẹ vợ đều không bị bệnh này nhưng có em trai của vợ bị bệnh. Nếu họ sinh 2 con, xác suất để cả hai đứa đều là trai và không bị bệnh là bao nhiêu?

Câu 22: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh  mù màu do gen lặn nàm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố và anh trai bị mù màu, có bà ngoại và mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chòng có em gái bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh một đứa con, xác suất để đứa con này không bị cả hai bệnh là bao nhiêu?

Câu 23: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố và anh trai bị mù màu, có bà ngoại và mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có em gái bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Nếu cặp vợ chồng này dự định sinh 4 đứa con. Xác suất để trong 4 đứa chỉ có 1 đứa bị bệnh còn 3 đứa kia đều bình thường là bao nhiêu?

Câu 24: Ở người, alen lặn gây bệnh nằm trên NST thường, alen trội không gây bệnh. Một phụ nữ không bị bệnh nhưng có em trai mắc bệnh kết hôn với một người đàn ông bình thường nhưng có em gái mắc bệnh, bố mẹ của cặp vợ chồng này đều bình thường. Họ dự định sinh 3 con. Xác suất để cả 3 con đều bị bệnh là

Câu 25: Có một bệnh thoái hóa xuất hiện ở những người ở độ tuổi từ 35 đến 45. Bệnh gây ra bởi một alen trội. Một cặp vợ chồng có hai con đều đang ở độ tuổi dưới 20. Một trong hai bố hoặc mẹ (dị hợp tử) biểu hiện bệnh, nhưng người còn lại, ở độ tuổi trên 50, thì không. Xác suất để cả hai đứa trẻ đều biểu hiện bệnh khi đến tuổi trưởng thành là bao nhiêu?

A. 6,25%.                               B. 25%.                              

C.18,75%.                              D. 56,25%.

Câu 26: Ở người, bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Cả vợ và chồng đều không bị bệnh máu khó đông nhưng ông ngoại của vợ bị bệnh này. Xác suất để người con đầu lòng của cặp vợ chồng này là con trai và không bị bệnh máu khó đông là

A. 25%.                                  B. 37,5%.                           

C. 43,75%.                             D. 12,5%.

Câu 27: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố và anh trai bị mù màu, có bà ngoại và mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có em gái bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh một đứa con, xác suất để đứa con này không bị bệnh nào trong hai bệnh nói trên là

A. 62,5%.                               B. 37,5%.                           

C.25%.                                   D. 56,25%.

Câu 28: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chòng, bên phía người vợ có bố và anh trai bị mù màu, có bà ngoại và mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có em gái bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Cặp vợ chồng này sinh một đứa con, xác suất để đứa con này là con trai và không bị bệnh mù màu nhưng lại bị bệnh điếc là

A. 62,5%.                               B. 6,25%.                           

C.25%.                                   D. 12,5%.

Câu 29: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có bố và anh trai bị mù màu, có bà ngoại và mẹ bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có em gái bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Xác suất để trong đứa con đầu lòng không bị bệnh nào là

Câu 30: Ở người, bệnh điếc bẩm sinh do gen lặn nằm trên NST thường quy định, bệnh mù màu do gen lặn nằm trên NST giới tính X. Ở một cặp vợ chồng, bên phía người vợ có anh trai mù màu, có em gái bị điếc bẩm sinh. Bên phía người chồng có mẹ bị điếc bẩm sinh. Những người khác trong gia đình đều không bị hai bệnh này. Xác suất để đứa con đầu lòng không bị bệnh nào trong hai bệnh nói trên là bao nhiêu?

3. Đáp án

a. Các bài tự luận

Bài 1:

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

Quy ước: A quy định bình thường, a quy định bệnh câm điếc bẩm sinh

• Mẹ của vợ bị bệnh (aa) nên kiểu gen của người vợ là Aa
• Bố của chồng bị bệnh (aa) nên kiểu gen của người chồng là Aa

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Xác suất kiểu gen của cặp vợ chồng này là 100% Aa x Aa.

Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Vợ và chồng đều có kiểu gen Aa x Aa thì con không bị bệnh với xác suất, cả hai đứa đều không bị bệnh với xác suất

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất để cả 2 đứa đều không bị bệnh là

Bài 2:

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Quy ước: A – không bị bệnh a – bị bệnh
• Chồng không bị bệnh thì có kiểu gen là
• Mẹ của vợ bị bệnh nên vợ có kiểu gen

Bước 2: Tìm xác suát kiểu gen của vợ chồng

Kiểu gen của vợ chồng là 100%

Bước 3: Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Khi vợ chồng có kiểu gen thì tỉ lệ kiểu hình đời con là bị bệnh; bình thường.

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

• Xác suất để đứa con đầu lòng của cặp vợ chồng này bị bệnh

Bài 3:

Bài này có thể làm vắn tắt theo cách sau (không nhất thiết phải đi đầy đủ 4 bước):

Bệnh này liên kết giới tính nên khi vợ và chồng đều không bị bệnh thì xác suất sinh con gái không bị bệnh

Bài 4:

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Quy ước: M – không bị bệnh , m – bị bệnh
• Chồng không bị bệnh thì có kiểu gen là
• Ông ngoại của vợ bị bệnh nên mẹ của vợ có kiểu gen

→ Kiểu gen của vợ có thể là hoặc với tỉ lệ là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vợ có kiểu genvới xác suất là

→Kiểu gen của vợ chồng là

Bước 3: Tìm tỉ lệ kiểu hình đời con

Khi vợ chồng có kiểu gen thì đời con có

→ Đứa bình thường mang alen bệnh là chiếm tỉ lệ

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất để cả 2 đứa đều bình thường nhưng mang alen bệnh là

Bài 5:

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Quy ước: M – không bị bệnh, m – bị bệnh
• Chồng không bị bệnh thì có kiểu gen là
• Ông ngoại của vợ bị bệnh nên mẹ của vợ có kiểu gen -> Kiểu gen của vợ có thể là hoặc với tỉ lệ là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vợ có kiểu gen với xác suất là

→ Kiểu gen của vợ chòng là

Bước 3: Tìm tỉ lệ kiểu hình đời con

Khi vợ chồng có kiểu gen thì đời con có

Con gái gồm có -> Đứa con gái mang alen bệnh là chiếm tỉ lệ =

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất để cả 3 đứa con gái đều mang alen bệnh là

Bài 6:

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Em gái của chồng bị bệnh nên kiểu gen của người chồng là hoặc
• Mẹ của vợ bị bệnh nên kiểu gen của người vợ là Aa

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Kiểu gen của vợ chồng là:

Bước 3: Tìm tỉ lệ của cá thể mang alen bệnh:

Trường hợp 1: , cá thể mang alen lặn chiếm tỉ lệ

Trường hợp 2: cá thể mang alnen lặn chiếm tỉ lệ

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất để đứa con đầu lòng mang alen bệnh là

Bài 7:

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

• Mẹ của vợ bị bệnh (aa) nên kiểu gen của người vợ là Aa.
• Kiểu gen của chồng là AA hoặc Aa, trong đó khả năng AA là, khả năng Aa là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Xác suất kiểu gen của cặp vợ chồng này là hoặc

Bước 3: Tìm tỉ lệ kiểu hình đời con

• Nếu vợ và chồng đều có kiểu gen Aa x Aa thì con bị bệnh với xác suất, cả 3 đứa đều bị bệnh với xác suất

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này sinh 3 đứa con, xác suất để có ít nhất 1 đứa không bị bệnh là

Bài 8:

Bước 1: Xét tính trạng điếc bẩm sinh:

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

- Vợ không bị bạch tạng nhưng mẹ của vợ bị bạch tạng nên kiểu gen của vợ là Aa

- Chị gái của chồng bị bạch tạng (kiểu gen aa) nên kiểu gen của chồng là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có 2 trường hợp:

Trường hợp 1: Kiểu gen

Trường hợp 2: Kiểu gen

*Tìm tỉ lệ của cá thể không mang alen bệnh (có kiểu gen AA)

Trường hợp 1: Kiểu gen , sinh con không mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Trường hợp 2: Kiểu gen , sinh con không mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Bước 2: Xét tính trạng bệnh mù màu

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

Vợ không bị mù màu nhưng có mẹ bị bệnh nên kiểu gen của vợ là

Chồng không bị mù màu nên kiểu gen là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Cặp vợ chồng này có kiểu gen sẽ sinh đứa con không manh alen bệnh với xác suất

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Xác suất để đứa con đầu lòng không manh alen bệnh là

Bài 9:

Bước 1: Xét tính trạng bệnh bạch tạng:

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

- Vợ không bị bạch tạng nhưng mẹ vợ bị bệnh nên kiểu gen của vợ là Aa

- Em gái của chồng bị bạch tạng (kiểu gen aa) nên kiểu gen của chồng là Aa hoặc AA, trong đó Aa chiếm tỉ lệ kiểu gen

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có 2 trường hợp:

Trường hợp 1: Kiểu gen

Trường hợp 2: Kiểu gen

*Tìm tỉ lệ của cá thể không mang alen bệnh (có kiểu gen AA)

Trường hợp 1: Kiểu gen, sinh con mang alen bệnh chiếm tỉ lệ . Sinh 2 đứa đều mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Trường hợp 2: Kiểu gen, sinh con mang alen bệnh chiếm tỉ lệ. Sinh 2 đứa đều mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Bước 2: Xét tính trạng bệnh máu khó đông

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

Vợ không bị máu khó đông nhưng có chị gái bị bệnh nên kiểu gen của vợ là

Chồng không bị máu khó đông nên kiểu gen là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có 2 trường hợp:

*Tìm tỉ lệ của cá thể không mang alen bệnh (có kiểu gen AA)

Trường hợp 1: Kiểu gen, sinh con mang alen bệnh chiếm tỉ lệ Sinh 2 đứa đều mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Trường hợp 2: Kiểu gen , sinh con mang alen bệnh chiếm tỉ lệ

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này sinh hai đứa con, xác suất để cả 2 đứa con này đều mang alen bệnh về cả 2 bệnh là

Bài 10:

Bước 1: Xét tính trạng bệnh điếc bẩm sinh

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng 

- Vợ không bị điếc nhưng mẹ của vợ bị điếc bẩm sinh nên kiểu gen của vợ là Aa

- Chồng không bị điếc nhưng bố của chồng bị điếc nên kiểu gen của chồng là Aa.

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Vậy cặp vợ chồng này có kiểu gen ♂Aa x ♀Aa với xác suất 100%

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

♂Aa x ♀Aa sẽ sinh ra đứa con không bị điếc (aa) với xác suất Sinh 2 đứa không bị điếc với xác suất

Xác suất sinh 1 đứa bị bệnh, 1 đứa không bị bệnh

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

* Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

- Vợ không bị máu khó đông nhưng có em trai bị bệnh nên kiểu gen của mẹ vợ là

→ Kiểu gen của vợ là hoặc với xác suất

- Chồng không bị máu khó đông nên kiểu gen là

* Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Cặp vợ chồng này có kiểu gen với xác suất

* Tìm tỉ lệ của kiểu hình đời con

Cặp vợ chồng này có kiểu gen sẽ sinh đứa con bị bệnh máu khó đông với xác suất , đứa con không bị máu khó đông với xác suất

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này dự định sinh 2 con, xác suất để chỉ có 1 đứa bị bệnh máu khó đông không bị bệnh điếc, đứa còn lại đều bình thường là

Bài 11:

Bước 1: Dựa vào quan hệ huyết thống để xác định kiểu gen của vợ chồng

Quy ước: A quy định da bình thường, a quy định da bạch tạng

- Mẹ của vợ bị bệnh (aa) nên kiểu gen của người vợ là Aa

- Kiểu gen của chồng là AA hoặc Aa, trong đó khả năng AA là khả năng Aa là

Bước 2: Tìm xác suất kiểu gen của vợ chồng

Xác suất kiểu gen của cặp vợ chồng này là hoặc

Bước 3: Tìm tỉ lệ kiểu hình đời con

- Nếu vợ và chồng đều có kiểu gen Aa x Aa thì con không bị bệnh với xác suất cả hai đứa đều không bị bệnh với xác suất

- Nếu vợ và chồng đều có kiểu gen AA x Aa thì con không bị bệnh với xác suất = 1, cả hai đứa đều không bị bệnh với xác suất = (1)² = 1.

Bước 4: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Cặp vợ chồng này sinh 2 đứa con thì xác suất để cả 2 đứa đều không bị bệnh là

b. Các bài trắc nghiệm

Xem thêm phương pháp giải bài toán xác suất Sinh học chọn lọc, hay khác:

• Phương pháp giải bài tập xác suất trong di truyền phân tử cực hay

• Cách giải bài tập xác suất trong di truyền phân tử khi có biến dị cực hay

• Cách giải bài tập xác suất trong quy luật di truyền – di truyền Menđen

• Cách giải bài tập xác suất trong quy luật di truyền – di truyền tương tác gen và gen đa hiệu

• Cách giải bài tập xác suất trong quy luật di truyền – di truyền liên kết gen và hoán vị gen

• Cách giải bài tập xác suất trong quy luật di truyền – di truyền liên kết giới tính và phụ thuộc giới tính

• Cách giải bài tập xác suất trong di truyền quần thể - quần thể ngẫu phối

• Cách giải bài tập xác suất trong di truyền quần thể - quần thể tự phối

• Cách giải bài tập xác suất trong di truyền quần thể - quần thể người

• Cách giải bài tập xác suất trong di truyền người – di truyền phả hệ

• Cách giải bài tập xác suất khi có tác động của nhân tố tiến hóa cực hay

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 12 hay khác:

• Giải Chuyên đề Sinh 12 Kết nối tri thức
• Giải Chuyên đề Sinh 12 Chân trời sáng tạo
• Giải Chuyên đề Sinh 12 Cánh diều
• Giải lớp 12 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 12 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 12 Cánh diều (các môn học)

---