Xác định độ dịch chuyển, độ dịch chuyển tổng hợp của vật lớp 10 (cách giải + bài tập)

Chuyên đề phương pháp giải bài tập Xác định độ dịch chuyển, độ dịch chuyển tổng hợp của vật lớp 10 chương trình sách mới hay, chi tiết với bài tập tự luyện đa dạng giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Xác định độ dịch chuyển, độ dịch chuyển tổng hợp của vật.

Xác định độ dịch chuyển, độ dịch chuyển tổng hợp của vật lớp 10 (cách giải + bài tập)

1. Phương pháp giải

- Đại lượng vừa cho biết độ dài vừa cho biết hướng của sự thay đổi vị trí của vật gọi là độ dịch chuyển. Độ dịch chuyển là đại lượng vecto.

- Độ dịch chuyển được biểu diễn bằng một mũi tên nối vị trí đầu và vị trí cuối của chuyển động có độ dài tỉ lệ với độ lớn của độ dịch chuyển. Kí hiệu là $\overrightarrow{d}$.

- Vận dụng kiến thức hình học để tìm độ dịch chuyển tổng hợp $\overrightarrow{d}={\overrightarrow{d}}_1+{\overrightarrow{d}}_2+\mathrm{...}$.

Ví dụ:

Vecto độ dịch chuyển của một vật chuyển động

Vecto độ dịch chuyển của một vật chuyển động

2. Ví dụ minh hoạ

Ví dụ 1: Chọn đáp án đúng

A. độ dịch chuyển là một đại lượng vectơ có gốc tại vị trí ban đầu, hướng từ vị trí đầu đến vị trí cuối, độ lớn bằng khoảng cách giữa vị trí đầu và vị trí cuối.

B. độ dịch chuyển là đại lượng có thể nhận giá trị dương, âm hoặc bằng không.

C. độ dịch chuyển được xác định bằng độ biến thiên tọa độ của vật $d=x_2-x_1=\Delta x.$

D. tất cả các đáp án trên đều đúng.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D.

A - đúng, độ dịch chuyển là đại lượng vectơ kí hiệu là $\overrightarrow{d}$

B - đúng, vì độ dịch chuyển phụ thuộc vào vị trí điểm đầu và điểm cuối, hướng chuyển động và chiều dương của trục tọa độ được chọn.

C - đúng.

Ví dụ 2: Có 3 điểm nằm dọc theo trục Ox (có chiều từ A đến B) theo thứ tự là A, B và C. Cho AB = 200 m, BC = 300 m. Một người xuất phát từ A qua B đến C rồi quay lại B và dừng lại ở B. Hỏi độ lớn độ dịch chuyển của người này trong cả chuyến đi là bao nhiêu? Chọn gốc tọa độ tại A.

A. d = 200m.

B. d = 200m.

C. d = 200m.

D. d = 300m.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là A.

Độ lớn độ dịch chuyển là d = AB = 200 (m).

Ví dụ 3: Một người lái mô tô đi thẳng 3 km theo hướng tây, sau đó rẽ trái đi thẳng theo hướng nam 2 km rồi quay sang hướng đông 3 km. Xác định độ dịch chuyển của người đó?

A. 6 km.

B. 2 km.

C. 8 km.

D. 3 km.

Hướng dẫn giải:

Đáp án đúng là B.

Độ dịch chuyển của người đi mô tô là: d = 2 km theo hướng Bắc - Nam

3. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Một xe ô tô xuất phát từ tỉnh A đi đến tỉnh B, rồi lại trở về vị trí xuất phát ở tỉnh A. Xe này đã dịch chuyển, so với vị trí xuất phát một đoạn bằng bao nhiêu?

A. 0

B. AB

C. 2AB

D. AB².

Đáp án đúng là: A

Xe ô tô xuất phát từ A đến B rồi quay trở lại A nên độ dịch chuyển bằng 0.

Bài 2: Một ô tô chuyển động trên đường thẳng. Tại thời điểm t₁, ô tô ở cách vị trí xuất phát 5 km. Tại thời điểm t₂, ô tô cách vị trí xuất phát 12 km. Từ t₁ đến t₂, độ dịch chuyển của ô tô đã thay đổi một đoạn bằng bao nhiêu?

A. 17 km.

B. -7 km.

C. 7 km.

D. -17 km.

Đáp án đúng là: C

Do ô tô chuyển động trên một đường thẳng nên ta tính được:

Độ dịch chuyển của ô tô từ thời điểm t₁ đến t₂: $\Delta d=12-5=7km$

Bài 3: Phát biểu: “Con tàu đã đi 200 km theo hướng đông nam” nói về đại lượng nào?

A. Vận tốc.

B. Quãng đường.

C. Tốc độ.

D. Độ dịch chuyển.

Đáp án đúng là: D

Phát biểu trên nói về độ dịch chuyển vì nó cho biết khoảng dịch chuyển và hướng dịch chuyển của con tàu.

Bài 4: Độ dịch chuyển là một đại lượng:

A. Vô hướng, có thể âm.

B. Vô hướng, bằng 0 hoặc luôn dương.

C. Vectơ vì vừa có hướng xác định và vừa có độ lớn.

D. Vectơ vì có hướng xác định.

Đáp án đúng là: C

Độ dịch chuyển là khoảng cách mà vật di chuyển theo một hướng xác định, độ dịch chuyển là một đại lượng vectơ.

Bài 5: Một xe máy chuyển động trên đường thẳng theo hướng từ Đông sang Tây. Sau một khoảng thời gian t₁ là 20 phút, xe máy cách vị trí xuất phát 15 km. Tiếp sau đó một khoảng thời gian t₂ là 30 phút, xe máy cách vị trí xuất phát là 35 km. Độ dịch chuyển của xe máy từ thời điểm t₁ đến t₂ là:

A. 15 km.

B. 20 km.

C. 30 km.

D. 35 km.

Đáp án đúng là: B

Sau khoảng thời gian t₂, xe máy cách vị trí xuất phát là 35 km.

Do đó, độ dịch chuyển của xe máy từ thời điểm t₁ đến t₂: 35 – 15 = 20 km.

Bài 6: Một người đi từ nhà tới cơ quan cách nhà 4 km. Trước đó người này đi theo hướng ngược lại 200 m để mua đồ ăn sáng. Cho rằng cả ba địa điểm này đều nằm trên một đường thẳng. Độ dịch chuyển của người đó khi đi từ nhà tới cơ quan là:

A. 4 km.

B. 4,2 km.

C. 3,8 km.

D. Chưa đủ căn cứ để kết luận.

Đáp án đúng là: A

Độ dịch chuyển có độ lớn bằng khoảng cách từ vị trí đầu tới vị trí cuối. Vì vậy độ dịch chuyển của người này là 4 km (tính từ nhà tới cơ quan).

Bài 7: Có 3 điểm nằm dọc theo trục Ox (có chiều từ A đến B) theo thứ tự là A, B và C. Cho AB = 200 m, BC = 300 m. Một người xuất phát từ A qua B đến C. Hỏi độ lớn độ dịch chuyển của người này trong cả chuyến đi là bao nhiêu?

A. d = 500 m.

B. d = 200 m.

C. d = 200 m.

D. d = 300 m.

Đáp án đúng là A.

Độ lớn độ dịch chuyển là d = AB + BC = 200 + 300 = 500 (m).

Bài 8: Một người lái ô tô đi thẳng 6 km theo hướng tây, sau đó rẽ trái đi thẳng theo hướng nam 4 km rồi quay sang hướng đông 3 km. Xác định độ lớn độ dịch chuyển tổng hợp của ô tô.

A. d = 5 km.

B. d = 13 km.

C. d = 3 km.

D. d = 9 km.

Đáp án đúng là A

Ta có:

BH = CD = 3 km; HD = BC = 4 km;

AH = AB - BH = 6 - 3 = 3 km

Độ lớn của độ dịch chuyển tổng hợp: $d=DA=\sqrt{A{H}^2+D{H}^2}$$=\sqrt{3^2+4^2}=5\left(km\right)$.

Bài 9: Một người bơi ngang từ bờ bên này sang bờ bên kia của một dòng sông rộng 50 m có dòng chảy hướng từ Bắc đến Nam. Do nước sông chảy mạnh nên khi sang đên bờ bên kia thì người đó đã trôi xuôi theo dòng nước 50 m. Xác định độ lớn độ dịch chuyển của người đó.

A. 50 m.

B. $50\sqrt{2}$ m.

C. 100 m.

D. không đủ dữ kiện để tính.

Đáp án đúng là B.

Bề rộng bờ sông là OA = 50 m.

Điểm dự định đến là A.

Thực tế do nước sông chảy mạnh nên bị đẩy xuống điểm C. Ta có AC = 50 m.

Độ lớn độ dịch chuyển là $d=OC=\sqrt{O{A}^2+A{C}^2}$$=\sqrt{{50}^2+{50}^2}=50\sqrt{2}\left(m\right)$

Bài 10: Hai người đi xe đạp từ A đến C. Người thứ nhất đi theo đường từ A đến B, rồi từ B đến C. Người thứ hai đi thẳng từ A đến C. Cả hai đều về đích một lúc.

Độ dịch chuyển của người thứ nhất là:

A. 2 km.

B. 2,8 km.

C. 4 km.

D. 6 km.

Đáp án đúng là B.

Vì tam giác ABC là tam giác vuông cân tại B nên $\widehat{CAB}={45}^0$. Hướng của độ dịch chuyển là hướng 45^o Đông – Bắc. Độ lớn của độ dịch chuyển AC của người thứ nhất là: $d_1=AC=\sqrt{A{B}^2+B{C}^2}$$=\sqrt{2^2+2^2}=2,8km$

Xem thêm các dạng bài tập Vật Lí 10 hay, chi tiết khác:

• Xác định sai số của phép đo gián tiếp
• So sánh độ dịch chuyển và quãng đường trong chuyển động
• Tốc độ trung bình và vận tốc trung bình
• Bài toán vận tốc tổng hợp
• Đồ thị độ dịch chuyển, thời gian của chuyển động thẳng
• Mối liên hệ giữa vận tốc và đồ thị độ dịch chuyển, thời gian của chuyển động thẳng

Để học tốt lớp 10 các môn học sách mới:

• Giải bài tập Lớp 10 Kết nối tri thức
• Giải bài tập Lớp 10 Chân trời sáng tạo
• Giải bài tập Lớp 10 Cánh diều

---