Giáo án bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) - Giáo án Ngữ văn lớp 9

HĐ1.HDHS đọc - hiểu văn bản (tiếp)

HĐ1.HDHS tìm hiểu quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp :

- Yêu cầu HS đọc bài tập và x/đ y/c bt sgk.

H: Nhân vật chàng rể có tuân thủ phương châm lịch sự không ? Vì sao ?

I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp :

1. Bài tập

* Nhận xét:

- Nếu trong h/c khác thì đó là l/s nhưng trong trường hợp này thì chàng rể không tuân thủ phương châm lịch sự vì: Cách ứng xử này là quấy rối, gây phiền hà cho người khác, khiến người khác tức giận.

H: Từ đó em rút ra được bài học gì khi g/t?

- GV cho HS đọc ghi nhớ

* Kết luận : Vận dụng phương châmhội thoại phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp. Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?).

2. Ghi nhớ: SGK/36

Hoạt động 3. Tìm hiểu những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại:

- Cho HS đọc tình huống b/t ở tiết trước và x/đ y/c b/t.

H: Trong các tình huống đó, tình huống nào nào phương châm hội thoại nào không được tuân thủ ?

- Yêu cầu HS đọc bài tập và x/đ y/c bt sgk.

H: Câu trả lời của Ba có đáp ứng nhu cầu thông tin đúng như An mong muốn hay không?

H: Trong tình huống trên thì phương châm hội thoại nào không được tuân thủ ?

H: Tại sao ng nói k tuân thủ phương châm về lượng?

- Yêu cầu hs đọc bài tập và x/đ y/c bt sgk.

H: Khi bác sỹ nói với ng bệnh bị mắc bệnh hiểm nghèo thì có thể phương châm hội thoại nào sẽ k được tuân thủ? Vì sao?

H: Nêu thêm 1 ình huống tương tự trong cuộc sống?

Ví dụ: Người chiến sỹ khi không may bị sa vào tay giặc, không thể khai báo hết sự thật về đơn vị mình.

- Hoặc khi nhận xét về hình thức hoặc tuổi tác của người đối thoại, ta không thể nói họ xấu xí hay hay già trước tuổi → không → không tuân thủ phương châm về chất.

H: Qua ví dụ trên, em hãy cho biết nguyên nhân của việc không tuân thủ phương châm hội thoại ở đây là gì ?

⇒ Do người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác khác quan trọng hơn.

- Yêu cầu HS đọc bài tập và x/đ y/c bt sgk.

H: Người nói có tuân thủ phương châm về lượng k khi nói: “Tiền bạc chỉ là tiền bạc”

H: Mục đích của người nói trong trường hợp này là muốn người nghe phải hiểu theo nghĩa nào ?

H: Từ các ví dụ bài tập em chỉ ra nguyên nhân của việc người nói không tuân thủ các phương châm hội thoại có thể bắt nguồn từ đâu ?

- HS đọc ghi nhớ.

II. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại :

Bài tập :

1. Bài tập 1(37)

* Nhận xét:

- Tình huống ở phương châm hội thoại về lượng,về chất, về q/h,về cách thức, đều không tuân thủ các phương châm hội thoại.Duy nhất chỉ có ở phương châm l/s thì tình huống đó đã tuân thủ phương châm hội thoại.

2. Bài tập 2(37)

* Nhận xét :

- Câu trả lời của Ba không đáp ứng được nhu cầu thông tin An muốn biết.

- Không tuân thủ phương châm về lượng.

- Vì Ba không biết chính xác năm sản xuất chiếc máy bay đó nên phải trả lời một cách chung chung để tuân thủ phương châm về chất.

3. Bài tập 3(37)

* Nhận xét:

- Bác sĩ không tuân thủ phương châmvề chất vì đó là việc làm nhân đạo cần thiết, tránh gây sốc tâm lý người bệnh.

4. Bài tập 4(37)

* Nhận xét:

- Xét về nghĩa hiển ngôn thì câu không tuân thủ phương châm về lượng.

- Xét về nghĩa hàm ẩn thì câu có nghĩa khuyên con người không nên chạy theo tiền bạc mà quên đi nhiều thứ quan trọng hơn.

- Mục đích của cách nói này là muốn người nghe hiểu theo ý hàm ẩn

5. Ghi nhớ sgk(37)

Hoạt động 4: Vận dụng làm bài tập

- Yêu càu HS đọc bài , Hướng dẫn HS làm bài.

H: Câu trả lời của ông bố k tuân thủ phương châm hội thoại nào?

- Yêu cầu hs đọc bài tập

- Hướng dẫn HS làm bài

H: Thái độ của chân, tay, tai, mắt đã vi pham phương châm nào trong g/t? Việc k tuân thủ phương châm hội thoại ấy có lý do chính đáng k?

III.Luyện tập:

1. Bài tập 1(38)

- Ông bố không tuân thủ phương châm cách thức. Vì đứa bé 5 tuổi chưa thể nhận biết được chữ:

“Tuyển tập Nam Cao’’ mà tìm quả bóng ở đó.

2. Bài tập 2(38)

- Chân, Tay, Tai, Mắt vi phạm phương châm lịch sự .

- Các nv đều k có lý do chính đáng.