Giáo án Sinh học 9 Bài 41: Môi trường và các nhân tố sinh thái

Hoạt động 1:

- GV viết sơ đồ lên bảng:

? Thỏ sống trong rừng chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào.

  (as, độ ẩm, thức ăn, thú dữ.....)

- GV y/c đại diện nhóm điền từ.

- GV tổng kết: Tất cả các yếu tố đó tạo nên môi trường sống của thỏ.

? Vậy môi trường sống là gì.

? Sinh vật sống trong những môi trường nào.

I. Tìm hiểu môi trường sống của sinh vật.

- Môi trường sống: Là nơi sinh sống của sinh vật, bao quanh có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển, sinh sản của sinh vật.

- Các loại môi trường:

 + Môi trường nước

 + Môi trường trên mặt đất.

 + Môi trường trong đất.

 + Môi trường sinh vật.

Hoạt động 2:

- GV y/c các nhóm ng/cứu thông tin SGK T119.? Nhân tố sinh thái là gì?

? Thế nào là nhân tố vô sinh ? Cho VD?

- GV y/c hs hoàn thành bảng 41.1 sgk.( Nhận biết nhân tố vô sinh và hữu sinh)

? Thế nào là nhân tố hữu sinh? Cho VD?

? Nhân tố con người tăc động đến môi trường như thế nào?

- Đại diện nhóm trình bày và nhóm khác bổ sung.

- GV đánh giá hoạt động của nhóm & rút KL

- GV mở rộng:

? Trong 1 ngày ánh sáng mặt trời chiếu lên mặt đất đổi thay như thế nào.(hs: ás trong ngày tăng dần vào buổi trưa rồi lại giảm dần)

? Ở nước ta độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau.( hs: mùa hè ngày dài hơn mùa đông)

? Sự thay đổi nhiệt độ trong 1 năm diễn ra như thế nào.(hs: Mùa hè nhiệt độ cao, mùa đông nhiệt độ xuống thấp)

- GV giúp hs nêu nhận xét chung về tác động của nhân tố sinh thái.

II. Các nhân tố sinh thái của môi trường.

- Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới SV. Bao gồm:

* Nhân tố vô sinh:

 - Khí hậu: Nhiệt độ, ánh sáng, gió…

 - Nước: ngọt, mặn, lợ.

 - Địa hình, thổ nhưỡng, độ cao, loại đất…

* Nhân tố hữu sinh:

 - Nhân tố sinh vật: Các vsv, nấm, ĐV.

 - Nhân tố con người:

  + Tác đông tích cực: Cải tạo, nuôi dưỡng, lai ghép

  + Tác động tiêu cực: Săn bắn, đốt phá.

- Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay đổi theo từng môi trường và thời gian.

Hoạt động 3

- GV y/c hs qs hình 41.2 sgk T120.

? Cá Rô phi Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ nào? (hs: từ 5°C - 42°C )

? Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trưởng và phát triển thuận lợi nhất.(hs: Từ 20°C - 35°C )

? Tại sao ngoài t° 5°C và 42°C thì cá rô sẽ chết.(hs: Vì quá giới hạn chịu đựng)

- GV giới thiệu thêm 1 số ví dụ:

 + Cây mắm biển sống và phát triển trong giới hạn độ mặn từ 0,36% - 0,5% NaCl.

 + Cây thông đuôi ngựa không sống nơi có nồng độ muối trên 0,4%.

- Từ các ví dụ trên em có nhận xét gì về khả năng chịu đựng của sinh vật với mỗi nhân tố sinh thái.(hs: Mỗi loài chịu được 1 giới hạn nhất định

- GV đưa ra khái niệm.

- ? Các SV có giới hạn sinh thái rộng đối với tất cả các nhân tố sinh thái thì khả năng phân bố của chúng như thế nào.( Thường phân bố rộng dễ thích nghi)

? Nắm được ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái có ý nghĩa như thế nào đối với sản xuất nông nghiệp.(hs: Gieo trồng đúng thời vụ, tạo đk sống tốt cho vật nuôi và cây trồng)

III. Giới hạn sinh thái.

- Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định.

- ứng dụng: Gieo trồng đúng thời vụ, phù hợp điều kiện đất đai và giới hạn sinh thái; tạo đk sống tốt cho vật nuôi và cây trồng phát triển.