Phân loại acid, base, chất lưỡng tính theo thuyết bronsted - lowry (cách giải + bài tập)

Chuyên đề phương pháp giải bài tập Phân loại acid, base, chất lưỡng tính theo thuyết bronsted - lowry lớp 11 chương trình sách mới hay, chi tiết với bài tập tự luyện đa dạng giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Phân loại acid, base, chất lưỡng tính theo thuyết bronsted - lowry.

Phân loại acid, base, chất lưỡng tính theo thuyết bronsted - lowry (cách giải + bài tập)

A. Lí thuyết và phương pháp giải

- Thuyết Bronsted – Lowry cho rằng acid là chất cho proton (H⁺) và base là chất nhận proton. Acid hoặc base có thể là phân tử hoặc ion.

Ví dụ:

Trong phản ứng này: HCl cho H⁺, HCl là acid; H₂O nhận H⁺, H₂O là base.

- Chất vừa có thể cho proton, vừa có thể nhận proton được gọi là chất lưỡng tính.

B. Ví dụ minh hoạ

Ví dụ 1: Dựa vào thuyết acid – base của Bronsted – Lowry, hãy xác định chất nào là acid, chất nào là base trong các phản ứng sau:

a) ${\text{CH}}_{\text{3}}{\text{COOH + H}}_2\text{O}\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}{\text{CH}}_{\text{3}}{\text{COO}}^{-}+{\text{H}}_{\text{3}}{\text{O}}^{\text{+}}$

b) ${\text{S}}^{\text{2}-}{\text{+ H}}_{\text{2}}\text{O}\underset{}{\rightleftharpoons }{\text{HS}}^{-}{\text{+ OH}}^{-}$

Hướng dẫn giải

a) Trong phản ứng thuận, CH₃COOH là acid (nhường proton, H⁺), H₂O là base (nhận proton, H⁺).

Trong phản ứng nghịch, CH₃COO⁻ là base, H₃O⁺ là acid.

b) Trong phản ứng thuận, H₂O nhường proton, H₂O là acid, S^2- là base.

Trong phản ứng nghịch, OH^- nhận proton, OH^- là base, HS^- là acid.

Ví dụ 2: Hãy sắp xếp các phân tử và ion sau vào các nhóm acid, base, lưỡng tính theo thuyết Bronsted – Lowry: HCl, NH₃, H₂PO₄^-, Fe³⁺, NaOH, HNO₃, NH₄⁺, S^2-, Cu(OH)₂, (NH₄)₂CO₃.

Hướng dẫn giải

Acid	Base	Lưỡng tính
HCl, Fe3+, HNO3, NH4+	NH3, NaOH, S2-, Cu(OH)2	H2PO4-, (NH4)2CO3

C. Bài tập minh hoạ

Câu 1. Cho cân bằng:NH₃ + H₂O $\stackrel{}{\rightleftharpoons }$NH₄⁺ + OH^-

Trong phản ứng thuận, theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào là base?

A. NH₃.

B. H₂O.

C. NH₄⁺.

D. OH^-.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Trong phản ứng thuận, NH₃ nhận proton (H⁺) nên đóng vai trò là base.

Câu 2. Cho cân bằng:NH₃ + H₂O $\stackrel{}{\rightleftharpoons }$NH₄⁺ + OH^-

Trong phản ứng nghịch, theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào là acid?

A. NH₃.

B. H₂O.

C. NH₄⁺.

D. OH^-.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Trong phản ứng nghịch, NH₄⁺ nhường proton (H⁺) nên đóng vai trò là acid.

Câu 3. Cho cân bằng:CH₃COOH + H₂O $\stackrel{}{\rightleftharpoons }$CH₃COO^- + H₃O⁺

Trong phản ứng thuận, theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào là acid?

A. CH₃COOH.

B. H₂O.

C. CH₃COO^-.

D. H₃O⁺.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Trong phản ứng thuận, CH₃COOH nhường proton (H⁺) nên đóng vai trò là acid.

Câu 4. Cho cân bằng:CH₃COOH + H₂O $\stackrel{}{\rightleftharpoons }$CH₃COO^- + H₃O⁺

Trong phản ứng nghịch, theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào là base?

A. CH₃COOH.

B. H₂O.

C. CH₃COO^-.

D. H₃O⁺.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Trong phản ứng nghịch, CH₃COO^- nhận proton (H⁺) nên đóng vai trò là base.

Câu 5. Trong phản ứng sau đây:

${\text{H}}_{\text{2}}\text{S}\left(aq\right)+{\text{H}}_{\text{2}}\text{O}\rightleftharpoons {\text{HS}}^{-}\left(aq\right)+{\text{H}}_{\text{3}}{\text{O}}^{+}\left(aq\right)$

Những chất nào đóng vai trò là acid theo thuyết Bronsted – Lowry?

A. H₂S và H₂O.

B. H₂S và H₃O⁺.

C. H₂S và HS^-.

D. H₂O và H₃O_­⁺.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Trong phản ứng thuận: H₂S nhường proton (H⁺) nên đóng vai trò là acid.

Trong phản ứng nghịch: H₃O⁺ nhường proton (H⁺) nên đóng vai trò là acid.

Câu 6. Trong phản ứng sau đây:

${\text{CO}}_3^{2-}\left(aq\right)+{\text{H}}_{\text{2}}\text{O}\rightleftharpoons {{\text{HCO}}_3}^{-}\left(aq\right)+{\text{OH}}^{-}\left(aq\right)$

Những chất nào đóng vai trò là base theo thuyết Bronsted – Lowry?

A. ${\text{CO}}_3^{2-}$ và OH^-

B.${\text{CO}}_3^{2-}$ và HCO₃⁻

C.H₂O và OH^-

D. H₂O và ${\text{CO}}_3^{2-}$

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Trong phản ứng thuận, ${\text{CO}}_3^{2-}$ nhận proton (H⁺) nên đóng vai trò là base.

Trong phản ứng nghịch, OH^- nhận proton (H⁺) nên đóng vai trò là base.

Câu 7. Theo thuyết Bronsted – Lowry chất (phân tử và ion) nào sau đây là acid?

A. NaOH.

B. NaCl.

C. NH₄⁺.

D. CO₃^2-.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

NH₄⁺ là acid do có khả năng nhường proton (H⁺).

Câu 8. Theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào sau đây là acid?

A. Fe³⁺.

B. Cl^-.

C. PO₄^3-.

D. SO₃^2-.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Fe³⁺ + H₂O → Fe(OH)²⁺ + H⁺

Câu 9. Theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào sau đây là base?

A. Al³⁺.

B. Cl^-.

C. H₃PO₄.

D. CO₃^2-.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

CO₃^2- là base do có khả năng nhận proton (H⁺).

${\text{CO}}_3^{2-}\left(aq\right)+{\text{H}}_{\text{2}}\text{O}\rightleftharpoons {{\text{HCO}}_3}^{-}\left(aq\right)+{\text{OH}}^{-}\left(aq\right)$

Câu 10. Theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào sau đây là base?

A. H⁺.

B. NH₃.

C. H₂S.

D. Cu²⁺.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

NH₃ là base do có khả năng nhận proton (H⁺).

NH₃ + H₂O $\stackrel{}{\rightleftharpoons }$NH₄⁺ + OH^-

Câu 11. Theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào sau đây lưỡng tính?

A. H₂O.

B. NH₃.

C. NaOH.

D. Al.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

H₂O vừa có thể cho proton, vửa có thể nhận proton nên đóng vai trò là chất lưỡng tính.

Câu 12. Theo thuyết Bronsted – Lowry chất nào sau đây lưỡng tính?

A. Mg²⁺.

B. NH₃.

C. HCO₃^-.

D. SO₃^2-.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

HCO₃^- vừa có thể cho proton, vửa có thể nhận proton nên đóng vai trò là chất lưỡng tính.

Câu 13. Theo thuyết Bronsted – Lowry, dãy các chất nào sau đây là acid?

A. Fe²⁺, HCl, PO₄^3-.

B. CO₃^2-, SO₃^2-, PO₄^3-.

C. Na⁺, H⁺, Al³⁺.

D. Fe³⁺, Ag⁺, H₂CO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Theo thuyết Bronsted – Lowry, acid là chất có khả năng nhường proton (H⁺).

Vậy Fe³⁺, Ag⁺, H₂CO₃ là các acid.

Câu 14. Theo thuyết Bronsted – Lowry, dãy các chất nào sau đây là base?

A. Fe²⁺, HCl, PO₄^3-.

B. CO₃^2-, SO₃^2-, PO₄^3-.

C. Na⁺, H⁺, Al³⁺.

D. Fe³⁺, Ag⁺, H₂CO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Theo thuyết Bronsted – Lowry, base là chất nhận proton (H⁺).

Vậy CO₃^2-, SO₃^2-, PO₄^3- là base.

Câu 15. Theo thuyết Bronsted – Lowry, dãy các chất nào sau đây lưỡng tính?

A. H⁺, OH^-, H₂O.

B. HCO₃^-, HSO₃^-, H₂PO₄^-.

C. Mg²⁺, Cu²⁺, Fe³⁺.

D. NaOH, HCl, NaHCO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Chất vừa có thể cho proton, vừa có thể nhận proton là chất lưỡng tính.

$\Rightarrow$ HCO₃^-, HSO₃^-, H₂PO₄^- là chất lưỡng tính.

Câu 16. Cho các chất:NaOH, HCl, H₃PO₄, NH₃, Na⁺, Zn²⁺, CO₃^2-, SO₄^2-, S^2-, Fe²⁺, Fe³⁺, PO₄^3-. Theo thuyết Bronsted – Lowry có bao nhiêu chất trong dãy trên là acid?

A. 3.

B. 4.

C. 5.

D. 6.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Các chất là acid trong dãy: HCl, H₃PO₄, Zn²⁺, Fe²⁺, Fe³⁺.

Câu 17. Cho các chất:KOH, HCl, H₃PO₄, NH₄⁺, Na⁺, Zn²⁺, CO₃^2-, SO₃^2-, S^2-, Fe²⁺, Fe³⁺, PO₄^3-. Theo thuyết Bronsted – Lowry có bao nhiêu chất trong dãy trên là base?

A. 3.

B. 4.

C. 5.

D. 6.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Các chất là base trong dãy: KOH, CO₃^2-, SO₃^2-, S^2-, PO₄^3-.

Câu 18: Cho cân bằng:$N{H}_4^{+}+H_{2}O\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}N{H}_3+H_3{O}^{+}$. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. NH₄⁺ là base.

B. NH₄⁺ là acid.

C. H₂O là acid.

D. H₃O⁺ là base.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

NH₄⁺ là acid do có khả năng nhường proton.

Câu 19: Cho hai phản ứng sau:

$S^{2-}+H^{+}\stackrel{}{\rightleftharpoons }H{\text{S}}^{-}$;

$N{H}_4^{+}+O{H}^{-}\stackrel{}{\rightleftharpoons }N{H}_3+H_{2}O$

Kết luận nào sau đây đúng?

A. S²⁻ là acid, $N{H}_4^{+}$ là base.

B. S²⁻ là base, $N{H}_4^{+}$ là acid.

C. S²⁻ là acid, $N{H}_4^{+}$ là acid.

D. S²⁻ là base, $N{H}_4^{+}$ là base.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

S^2- nhận proton nên là base; NH₄⁺ nhường proton nên là acid.

Câu 20: Cho các phản ứng sau:

HCl + H₂O $\stackrel{}{\to }$ Cl⁻ + H₃O⁺ (1);

NH₃ + H₂O$\stackrel{}{\rightleftharpoons }$ $N{H}_4^{+}$+ OH⁻ (2)

CuSO₄ + 5H₂O $\stackrel{}{\to }$ CuSO₄.5H₂O (3);

$HS{O}_3^{-}$ + H₂O $\stackrel{}{\rightleftharpoons }$ H₃O⁺ + $S{O}_3^{2-}$ (4)

$HS{O}_3^{-}$+ H₂O $\stackrel{}{\rightleftharpoons }$H₂SO₃ + OH⁻ (5)TheoBronsted,H₂O đóngvaitròlà acid trong các phản ứng là

A.(1),(2),(3).

B. (2), (5).

C. (2), (3), (4), (5).

D. (1), (4), (5).

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Trong phản ứng (2) và (5) H₂O nhường proton nên đóng vai trò là acid.

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học 11 hay, chi tiết khác:

• Phân loại chất điện li, viết phương trình điện li
• Tính pH của dung dịch acid mạnh, base mạnh
• Tính pH của dung dịch sau pha trộn
• Bài tập chuẩn độ acid, base
• Bài tập tổng hợp ammonia (NH₃)
• Bài tập về tính oxi hoá của HNO₃

---